|
| |
37.
Oan it gerdyn te sjen moast de moanne no hast op it smelst wêze. Geandewei de nachten hie se it ljocht fan folle moanne belúnjen sjoen ta lêste kertier. De blommen yn it gerdyn hiene hieltyd minder ljocht trochlitten. It koe ek bewolke wêze fansels en dat soe wol. Wie it dat net altyd dizze wiken? Koe se har yn 't sin bringe
| |
| |
oait noch ris de sinne sjoen te hawwen? Nee. Dy wie der net, noait. Alle dagen wiene fan in selde mismoedich grize kleur.
Suchtsjend draaide se har wer op 'e side. Sa noch mar ris besykje, de seare earm koe se no wer ridlik op lizze. No hie se de digitaalwekker wer op 'e kuer, de reade siferkes joegen in feal read skynsel, krekt sa as eartiids de antrasytkachel by harren thús. As bern koe se oeren foar de mikarútsjes sitte, de waarmte fielend en it boartsjen fan 'e lytse flamkes om 'e reade koaltsjes folgjend. 2.43 seine de siferkes en dat betsjutte dat de nacht noch lang net om wie. De swierdere slieppil joech ek net folle. Trije oeren sliep wie noch altyd it maksimum. In minske skynde dochs mei in hiel lyts bytsje sliep ta te kinnen. Hoefolle wiken gong dat no al sa? Stomme siferkes, tsien stiks mar alles mei-elkoar, mar wol sa wichtich dat se jin de dei en de nacht diktearren. Daliks soe de fjouwer der foarkomme. Dan wie der wer in minút om. Sechstich sekonden. Soe se dat telle kinne? Se wachte oant de fjouwer der wie, draaide har doe op 'e rêch en begûn yn harsels stadich te tellen. Healwei woene de tinzen in oare kant op, mar se twong se by de les te bliuwen. ... Achtenfyftich, njoggenenfyftich, sechstich. No! Se draaide har om, mis, de fjouwer stie der noch en mei't dat ek noch al even oanhold wist se dat se fierste hurd teld hie. Se moast oefenje. Dat koe ommers moai, hie se wat te dwaan. Dêr wie de fiif. No wer. En goed stadich.
Trije siferkes lang hold se it fol, doe joech se it op. Spul fan neat, se koe it net. Trouwens wêrom soe se ek? Hie it ienich doel? It koarte de tiid, ja. Mar, moast dat? Makke it har wat út oft it no dei wie of nacht? Nee, ommers.
Der wie hieltyd minder ûnderskied tusken dy beide. Nachts wie se allinne, deis wiene der minsken om har hinne, mar dan wie se likegoed allinne. ‘Do slútst dy ôf,’ sei Freark. ‘Ik wol dy helpe, mar do litst it gewoan
| |
| |
net mear ta. Wêrom net Hilda?’ De lêste tiid sei er dat net mear. Hie er it opjûn? Woe se dat ek net it leafste? Woe se net dat se har no einlings ris mei rêst lieten, al dy meilibjende minsken om har hinne? Dat woe se ja, allinne dat mocht net. Dat wie ûntankber. Se hiene dochs it bêste mei har foar? No dan! Mocht sy dan sa stúmje? Nee Hilda, dat heart net sa. Der waard fan har ferwachte dat se prate, har gefoelens ûnder wurden brocht, gûlde. Kleie mocht ek, fansels, dat wie logysk. Mar, yn alle kleien siet foar har gefoel in elemint fan oanklacht, sa fan: ‘Ik bin siik, mar do bist sûn.’ En dat woe se net en dus hold se har stil.
Se harke nei Freark syn sykheljen. Godtank dat dy gewoan sliepe koe. Wol wie er meagerder wurden en seach er der min út. Hy smookte ek mear as oars, mar fierder besocht er de skyn op te hâlden dat der bêst mei dizze ellinde èn mei har te libjen foel. As sy net prate woe, no dan net. As sy it sels útfjochtsje woe, toe dan mar. Dom, mar it wie net oars. De radioterapeut-onkolooch, man wat in mûlfol, sei it ek hieltyd. ‘Jo hâlde jo ûnnedich grut mefrou. Jo kinne der mei my hiel maklik oer prate, mar dan is it krekt oft jo der fan boppen op del sjogge en it oer in oar hawwe. Jo ferdrukke jo emoasjes en dat is net goed. Jo hawwe kànker, mefrou. As immen de gryp kriget dan wit er dat it wer oer giet, kanker assosjearret men mei de dea. Der is hiel wat mei jo bard, sawol lichaamlik as psychysk. It ferget tiid om dat te ferwurkjen. Jo driigje de depressive kant oer te gean, dat is in hiel normale reaksje, mar dat moat net te fier gean. Jo moatte jo eangsten uterje. Prate jo der wol mei jo man oer?’
‘Wy ha in soad praat, dokter. Alles dat sein wurde moast is foar myn gefoel sein. Ik wol myn man ek net hieltyd lestich falle, foar him is it ek net maklik.’
‘Dat sjogge jo ferkeard. Jo moatte der oer praten bliùwe, it net foar josels hâlde. Ha jo der noait oer tocht dat jo bern miskien sûnder jo fierder moasten?’
| |
| |
‘Wis ha ik dêr wol oer tocht.’
‘En ha jo dêr ek mei jo bern oer praat?’
‘Nee.’
‘Wêrom net?’
‘Wêrom al?’ Dy fragen kamen altyd tegearre op 't heden.
‘It wie better as jo dat wol diene.’
‘Ik wol myn bern net ûnnedich yn ûnstjoer bringe.’
‘Dêr ha wy itselde wer: Jo wolle jo gruthâlde, it sels útfjochtsje. De triennen sitte by jo oan boppen ta, mar jo hâlde se tsjin. Lit se komme mefrou, it sil jo goed dwaan.’
Maklik sein: Lit se komme. Gûle ferdomme, se koe it net! Och, it wie in aardige man, in man dêr't jo normaal sprutsen bêst in fertroulik petear mei hawwe koene, allinne sy kòe it net. Se fielde har tefolle bedondere om de medisy ea wer te betrouwen. De ferhalen klonken logysk, mar se koe se net leauwe. Fiifentritich kear bestrielje en dan? Dan binne jo fan ús ôf, seine se. Se leaude it net. Se soene grif wat nijs fine, sorry mar wy ha wat oer de kop sjoen. Noch mar in kuer. Se soe net earder gerêst wêze as op 'e dei dat de doar fan it RIF foar it lêst achter har tichtgong. En dan woe se wis wêze dat se it net wer krige, mar dy garânsje koe nimmen har jaan. Se moast fierder libje sûnder garânsje en it inkeld dwaan mei hoop.
‘De essinsje fan it libben is hoop’, stie op in kaart dy't Line har stjoerd hie. Line, har psychiater. Dy koe mei har brieven lytse gatsjes meitsje yn de grize tsjokke massa, dy't konstant om har hinne wie. Troch dy gatsjes koe se even de normale wrâld sjen.
De siferkes joegen no 2.57 oan. Noch trije minuten dan wie it trije oere. Makke dat wat út? No nee, mar trije oere wie altyd wer wat fierder as twa. In minske koe stom redenearje.
Se skode it dekbêd ôf en gong sitten. Mar wer even in slach troch it hús? Op 'e taast fûn se de doar en rûn de
| |
| |
oerloop op. Mei har hân by it ljochtknopke bleau se ynienen stean. Under Selma har doar troch skynde ljocht. Lei dy dan wekker, midden yn 'e nacht? Se rûn der op 'e teannen op ta en harke mei ynholden siken. Gûlde se? Se lei it ear tsjin 'e doar en wie der doe wis fan dat se snokkerjen hearde. Wat moast se no? Koe se oanklopje en sa harsels ferriede dat se hjir nachts omsweve? Dat hoegde net, se koe dochs sizze dat se even nei de wc moast?
Mar woe Selma it wol? Wiene se net kilometers fan elkoar ferwidere, de lêste tiid. Sûnt se nei Amsterdam west hie wie Selma oars wurden, ôfstanlik, al wie se foar it each wol fleurich. Dat der wat wie - en dêr wie Hilda wis fan - wist se knap te ferbergjen. Sûnt in dei as wat, of miskien ek wol in wike, wie Selma ynienen feroare. Der wie amper in wurd út te krijen, iten hoegde se ek hast net en as Hilda, alle takt en foarsichtigens yn acht nimmend, besocht mei har te praten, dan waard se suver ôfsnaud. Dat wie dochs net normaal mear? En dit koe sa ek net langer. Se kloppe sêft op 'e doar. Wat der ek fan kaam, sà koe it net. Der kaam gjin reaksje, dat Hilda kloppe nochris, no wat lûder.
‘Wa is dêr?’ It wie amper te hearren, mar Hilda hie de doar al iepen. ‘Ik bin it mar. Ik eh, ik hearde dy. Sorry Selma, ik wol my net mei dyn priveelibben bemuoie, mar leave...’
Stadich rûn se op it bêd ta. Even seach Selma har oan, de eagen alhiel read fan it gûlen, even like it momint dat se Hilda talitte soe tichteby. Doe waard de blik ôfwizend. ‘Ik ha leaver dat mem fuortgiet.’
‘Ja mar Selma...’
‘Mem, asjebleaft, lit my mei rêst. Der is neat.’
‘Der is neat? Leist foar dyn plezier hjir midden yn 'e nacht te gûlen? Ik wol dy allinne mar helpe, Selma...’
‘Der falt neat te helpen.’
‘Sis my dan teminsten wêr't it om giet!’
‘Dat kin ik net. Leau my no mem. Ik rêd my der wol
| |
| |
mei, toe no, mem moat op bêd gean. It is fierste kâld om hjir nachts troch it hûs te spoekjen.’
‘Eh, ja.’ Automatysk die se in stap tebek, har help waard ôfwiisd. ‘Ast prate wolst, dan witst it, no Selma?’ Doe't se de doar al ticht hie realisearre se har wat Selma sei. ‘...fierste kâld om hjir nachts troch it hûs te spoekjen.’ Wist dy dan dat se dat die? Wie it net om gek te wurden? Beide tôgen mei wat om, lieten elkoars help net ta en dat wylst se elkoar sa nei wiene. Mem en dochter. Hie se net altyd grutsk west op har goede ferhâlding mei Selma? De iepenens dy't der wie fan beide kanten, wie dêr dan neat mear fan oer? Wie nergens mear wat fan oer yn har libben? Moast se by álles machteleas tasjen en har libben libje sa't oaren dat woene? Se huvere en luts it nachthimd wat tichter om har hinne. Stadich sochten har fuotten it paad werom nei de sliepkeamer, huverjend kroep se wer ûnder it dekbêd.
Selma, wat hie dat bern? It die sear har sa te sjen. Wat koe der bard wêze dat se sa fan 'e kaart wie? En wêrom wegere se har help? Woe sy it miskien ek sels útfjochtsje, krekt as har mem? Wie it dan dochs wier dat elk minske úteinlik allinne stie? It like der in soad op.
Se draaide har op 'e side. Dêr wiene se wer, dy rotsifers: 3.13. It reade skynsel foel op it doaske slieppillen op it nachtkastke. Se seach dernei, naam it yn hannen en die it iepen. Op gefoel telde se de piltsjes yn 'e strip. Achttjin sieten der noch yn. Achttjin, soe dat genôch wêze? Ja, dat moast genôch wêze... om...
Se waard kjel fan har eigen tinzen, fielde dat se begûn te switten. In frjemde opwining liet har hert jeie en it bloed bûnze har yn 'e holle, sa fûl as soe it nei bûten barste. As se it die... dan soe se fan alles ôf wêze. In minske wie ommers dochs allinne, hoegde as it der op oankaam inkeld ferantwurding ôf te lizzen oan himsels. As sy de moed om te striden net langer opbringe koe, mocht se harsels dan net tastean wat se it leafste woe? Soe it net hearlik wêze om fan alles ôf te wêzen? Gjin
| |
| |
eangsten mear, gjin ûnwissens, gjin skuldgefoel foar Freark oer, al dy kearen dat se har oerjoech oan har moedeleazens. Gjin ynholden ferwiten mear fan syn kant, gjin meilijen fan oaren. Gjin nerveusmeitsjende ferhalen mear en gjin tsjinstridige advizen.
Wer telden har fingers de piltsjes. Achttjin wie miskien ek wol tefolle. Ja kom no, tefolle? In minske gong net in bytsje dea. Dea wie dea en oft dat no mei tsien koe of mei achttjin, dat makke neat út. Se krige it no sa benaud dat se oerein sitten gean moast. It nachthimd plakte har oan 'e rêch. Mei wiid iepen eagen stoarre se it tsjuster yn. Noch nea hie har geast sa helder west. Foar it earst wie se earlik foar harsels oer: Se wist no dat se it net oan koe, it ‘no’ net, mar de takomst noch folle minder. Libje te moatten mei dy ferskuorrende eangst, se koe it net. Utsieddings koene jierren letter earst oan it ljocht komme, hie se lêzen, ek op oare plakken. It ferhaal fan dy frou yn 'e Libelle: Boarstkanker, bestrieling, chemokuer, alles ynoarder en nei in healjier fûnen se útsieddings yn in pear wervels en ribben.
Oardel jier letter wie se wei! Deabenaud waarden jo fan soks. Tsien jier kontrôle, alle kearen wer it bestjerre oft se wat fine soene. It risiko dat it weromkaam waard mei de jierren minder, mar garânsjes dat it net wer kaam koe nimmen jin jaan. In kwestje fan oerlibje, net fan genêze. In gefjocht mei de tiid, hoopje dat er jin net ynhelje soe. Sá'n libben, sûnder garânsje, soe se net oankinne, dêr wie se no wis fan! Wer taasten har fingers oer de piltsjes. Sear soe it net dwaan. Maklik, sa simpel en sa tichteby.
Freark draaide him om yn 'e sliep. As betrape bleau se stokstiif sitten, de strip stiif yn 'e hân. It hert bonke no hast troch it nachthimd hinne. Se hime deroer. Piltsjes, sa ienfâldich. Dat se dêr net earder op kommen wie.
En Freark dan? En de bern? It koe net, it mocht net. In minske libbe nèt allinne foar himsels. Se hiene har nedich, se mocht de oaren net allinne litte. Wat se
| |
| |
dwaan woe wie egoïstysk. En lef, ferskuorrend lef. Se kniep de strip ynelkoar yn 'e hân, hie it gefoel oft se stikke soe... se die de mûle iepen...
Fan de hast dierlike skreau dy't út har kiel ûntsnapte skeat Freark wekker. ‘Hilda, wat is deroan?’ Hy taaste wyld om him hinne nei it ljocht, skuorde sa fûl oan it koardsje dat de lampe op 'e grûn klapte en de keamer yn tsjinljocht sette. Frjemd ferweegden skaden oer it gerdyn. Hilda raasde no as in oansketten bist en weve hinne en wer op it bêd, eagen ticht, hannen balle ta fûsten.
‘Hilda!’ Freark sloech de earms om har hinne, luts har stiif tsjin him oan. ‘Hilda... stil no mar, ik bin ommers by dy... Hilda!’
Se wraksele om los te kommen mei in krêft dy't er net fan har koe, it razen wie net om oan te hearren. Hy moast belies jaan, hold inkeld har iene hân noch yn betwang, syn fingers as tomskroeven om har pols. Doe seach er wat glinsterjen yn har fûst, in lyts rântsje sulverpapier. Wat hie se dêr?
Hy besocht de fûst los te meitsjen, se kniep him noch stiver ticht, noch altyd razend, mei tichte eagen. Hy besocht it wer, finger foar finger. Doe't se djip sykhelle foar in nije gjalp en har lea even fersloppe, slagge it him de fingers los te krijen. Doe seach er wat it wie! Hy raamde har de strip út 'e hân en flokte. ‘Ferdomme Hilda... do soest dochs net???... nee Hilda, nee dát net!’ Hy raasde noch lûder as har, skodde har wyld trochelkoar. In tel seach se him ferstuivere oan, de mûle iepen sûnder dat der lûd mear út kaam, doe liet se har foaroer falle en barste yn triennen út.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd