Sûnder garânsje

26.

Mei't de hjerst fierder kaam en de wrâld stadichoan al syn kleur ferlear, fielde Hilda har tryster wurden. De wyn song syn kleisangen om it hûs, tsjin laaigrize loften jagen de wolken en it like wol oft it altyd reinde. Har wrâld wie no net grutter as it hûs en dat wie benearjend. It sliepen woe noch noait. Dokter syn piltsjes wiene goed foar twa, trije oeren sliep, dan wie it wer dien en lei se klearwekker. Soms gong se der ôf, siet in skoft yn 'e keamer, mar meast dreau de kjeld har wer werom nei it bêd, dêr't se dan oeren en oeren lizze koe, sa as in plant foar it rút stiet, sûnder te tinken, sûnder wat te fielen. It wie fegetearjen, mear net. As dan de dei oanbruts wie se net iens bliid. Wat joech it? De dei wie ommers like lang en kleurleas as de nacht. Ek dan siet of lei se sûnder wat te dwaan foar har út te sjen. En dat wylst se normaal gjin tel stilsitte koe. Der kaam har neat troch de hannen. Dingen dy't perfoarst dien wurde moasten yn 'e hûs, die se automatysk en yn slowmotion. In frjemde berêsting hie besit fan har nommen. Tiid sei har neat, dagen seine har neat. Se foarmen meielkoar ien grize massa, dêr't se doelleas yn om swabbere. Der kaam in soad besite en net altyd koe se de moed opbringe itselde ferhaal nochris te fertellen, eat dat de

[p. 98]

lju wol ferwachten. Trochinoar hie se deis fjouwer telefoantsjes. De bern makken dêr wolris grapkes oer: ‘Hoefolle ha der hjoed belle mem?

Trije noch mar? Dan komt der noch ien.’ En it kaam meast út. Guon telefoantsjes wiene sa weardefol. It echte meilibjen, frij fan sensaasje en foarskriften, die har sa goed. Yn need leart men jins freonen kennen, waard altyd sein. Se wist no dat dat wier wie. De post brocht noch altyd in soad kaarten en brieven. Brieven hiene it foardiel dat jo dy lêze en wer lêze koene op it momint dat jo dêr ferlet fan hiene, oars as mei telefoantsjes dy't jin soms oerfoelen. Al gau begûn se út te sjen nei de brieven fan Line. Line wie in âldere freondinne fan har. Hoewol't se in hiel ein byelkoar wei wennen en elkoar soms moannen net seagen, wie der wat dat harren bûn. Se koene nei wiken de tried wer oppikke as hiene se de foarige deis noch meielkoar praat. De brieven fan Line wiene hertferwaarmjend. Sûnder daliks advizen te jaan skreau Line bemoedigjend yn krekt dy wurden dêr't jo ferlet fan hiene.

It beänderjen fan dy brieven wie eins it iennichste dêr't se in bytsje foldwaning yn fûn. Krekt oft it ûnder wurden bringen fan wat se fielde en mei ompakte, har wat opluchte. Psycho- en oare logen soene soks wol oanriede as terapy.

Foar Line hoegde se har net grut te hâlden. Se fertroude har dingen ta dy't bûten Freark nimmen wist. Soms dingen dy't sels Freark net wist, gewoan om't se dêr mei him net oer prate woe. Freark hie it sels ek net maklik. Him hieltyd mar wer lestich falle mei har geseur woe se him net oandwaan.

Hilda siet mei de lêste brief fan Line yn 'e hannen, dy't se wer en wer lies. It wie in antwurd op har brief dêr't se yn ferteld hie hoe tryst as se har fielde, hoe min as se sliepte en hoe doelleas alles like.

‘... Dit stadium moatst troch Hilda, it sakket wer ôf, mar foar dy is it ekstra swier omdatst altyd sa warber

[p. 99]

wiest en fan alles by de ein hiest. Dêrtroch sjochst de dingen op 't heden negatyf en kinst it net oan. Al hast dan nergens nocht oan en wol it net, do besikest it oars al, sa lês ik út dyn brief. Alhiel doelleas is it dus net, mar do sitst yn 'e bedelte en dêr moatst wer út. Soest der op 't heden wat fan útgean moatte: Wat nukt my Piere Lys. Wa't Piere Lys wie, wit ik net, dat is it sechje. Ik begryp wol hoest dy fielst Hilda. De oare kant, dyn kontakten mei de bûtenwrâld, dyn wurk yn 'e winkel, dat bist no in skoftke kwyt. Mar dat komt allegear wer. Skriuw my mar sa faak ast dêr ferlet fan hast. Miskien dat it dy wat opluchtet...’

Line. Der luts even in glim om Hilda's mûle, wylst se de brief opburch yn har burootsje. Line hie se mear oan as alle profesjonele begelieding dy't se krije koe meielkoar. Jûn soe se har weromskriuwe. Koe se daliks fertelle fan it bestrielingssintrum.

Foar de safolste kear seach se op 'e klok. Freark moast no hast wol komme, oars kamen se te let. In pear dagen lyn wie it berjocht kommen dat se fan 'e middei om twa oere yn it RIF yn Ljouwert komme moast. Dy letters stiene foar Radiotherapeutisch Instituut Friesland. It wie safier.

Noch kreas op 'e tiid sieten se tegearre yn 'e wachtkeamer. De sfear dy't dêr hong wie in sikehûssfear dy't Hilda op slach senuwachtich makke. Se siet steil rjochtop, kniep de hannen om 'e leunings fan 'e stoel. Freark besocht har ôf te lieden, wiisde op in akwarium, dêr't kleurige fisken har doelleaze rûntsjes draaiden. Se fong in glim op fan in rek skean achter harren. Dêr leine heapen folders op fan alle mooglike foarmen fan kanker. ‘Net omsjen,’ lústere se tsjin Freark, mar hy hie se al sjoen. In assistinte helle harren op, foar it ûndersyk troch en petear mei in radioterapeutonkolooch. Sa gau't se de sprekkeamer ynstapten klapte Hilda ticht. Freark fierde it wurd foar har. Se harke nei wat de spesjalist sei,

[p. 100]

mar wist foar harsels dat se him net leaude. It betrouwen dat se altyd yn dokters hân hie wie foargoed fuort. Se soe nimmen mear leauwe, ek dizze man net, al hoe aardich en begripend hy fierder ek wie. Nei in ûndersyk en beantwurdzjen fan in rige fragen moasten se nei in oare ôfdieling dêr't de saneamde simulator stie yn in tichte romte. Der spaanden in pear assisintes om, dy't har freonlik opfongen en achter glês seach se de spesjalist fan sakrekt. Op in soarte fan tafel dy't heger en leger steld wurde koe waard se ûnder de simulator riden. ‘Dit is in röntgenapparaat dêr't wy de bestrieling mei neidwaan kinne,’ lei ien fan 'e famkes har út. En dêrnei wiene se in hiel skoft mei har dwaande om mei filtstiften de krekte bestrielingslokaasje oan te jaan op it boarst. Hilda seach nei de trije minsken dy't yn it healtsjuster mei har dwaande wiene en ûndergie it sa te sjen geduldich, mar de tinzen giselen har frjemd troch de holle. Se tocht oan de draaibere dossierbakken dy't se by de baalje sjoen hie. Tûzenen dossiers sieten dêr yn nei't it like, fan tûzenen pasjinten dus. Achter elk fan dy dossiers moast in wrâld fan ellinde sitte. Se seach om har hinne nei al dy djoere apparatuer en foarsjennings en betocht hoe tsjinstridich it libben wie. Hjir waard fochten om de minsken yn libben te hâlden wylst yn oare parten fan de oerbefolke wrâld hûnderten samar deasketten waarden.

Se huvere even en al wie it dêr kâld, it kaam net allinne fan 'e kjeld. ‘Jo binne moai slank,’ sei ien fan 'e assistintes, wylst se in pears lyntsje oanbrocht op Hilda's boarstbonke, ‘dat wurket foar ús nofliker.’ De oare hie in blauwe filtstift en tekene oer de poatleadlyntsjes hinne, dy't de spesjalist oanbrocht. ‘No litte wy jo even allinne,’ sei de spesjalist. ‘Jo witte dat der twa lytse stikjes metaal yn jo boarst sitte, op it plak fan 'e tumor?’

‘Dy ha 'k in kear sjoen, op in foto ja. Ik ha my al ôffrege oft ik dêr op Schiphol ek problemen mei krije soe mei de metaaldetektor.’

[p. 101]

De spesjalist lake: ‘Dêr binne se te lyts foar mefrou, dat falt in slach ta. Se binne oanbrocht om it plak fan 'e tumor presys lokalisearje te kinnen en dêr binne wy no dus mei dwaande.’

It ljocht gong út, de minsken waarden wei achter it glês en doe foel in ljochtbondel op har boarst. Sa ûngefear soe it bestrieljen ek gean, tocht se.

De trije kamen wer by har werom. Fan alles dat se diene en har útleine hie Hilda it measte net opnommen realisearre se har doe't se de klean wer oan hie. Der moast doe noch even in pasfoto makke wurde, foar har dossier, seine se. Even hie se oanstriid te freegjen oft se ek fingerprinten hawwe woene, mar se hold har yn. It like har dêr in frij humorleas bestean ta, soks soe dêr miskien ferkeard falle.

De oare deis moast se nei it MCL, dêr't yn in scanner -in rûne buis, dêr't se min ofte mear trochtreaun waard -trochsneefoto's makke waarden om de djipte fan 'e bestrieling fêst te stellen en wer in dei letter waarden yn it RIF de berekkeningen dêrfan mei nije tekeningen oanbrocht op it boarst, dat no wat hie fan in lânkaart mei in krúske fan: Hjir leit de skat. En doe koe de bestrieling begjinne. Fiifentritich kear.