Sûnder garânsje

24.

‘In nicht fan my hat it ek hân, dy ha se in boarst ôfset. Se hat no in proteze. Sjochst der neat fan, mar se kin fansels gjin blûske mei in lege hals oan ha en in badpak hat se apart meitsje litten. Sa'n heechoanslutend ding. Dat moat ek wol, want oars kin de saak der yn 't wetter wol út rôlje.’

Hilda lei op 'e bank nei de help te sjen dy't de keamer die. Trije kear wyks kaam der moarns in pear oeren immen fan 'e gesinssoarch. Mintsje, hjitte se en sa seach se der ek sawat út. Skraal, flauwe eagen, hier fan ûnbestimde kleur en fierder ek frij kleurleas. Mar, skreppe koe se wol.

‘Sil 'k de blommen ek mar even skjin wetter jaan? Allemachtich, jo hawwe der al wer nijen by krigen! De keamer is aanst ien blommesee. Myn nicht krige doe ek safolle. Sy moast ek chemo-kueren hawwe. Moatte jo dat ek?’

Hilda skodholle.

‘Dêr is 't net minder om, want myn nicht spuide dan as in kat dy't in libbene mûs opfretten hat. Se hat ek alhiel keal west en hie doe in prúk op. Gjin gesicht, mar mei in keale kop rinne woe se ek net. Kin 'k dy finsterbanken ôfnimme, of moatte dy mei de stofdoek? Mei de stofdoek mar? Goed. Jo ha wol in ferskuorrend grut hûs. En sa'n ein bûtenút. Neat foar my. Sit it yn 'e famylje?’

[p. 90]

‘Eh, wat bedoelst?’

‘Boarstkanker. Hearst faak dat dat yn ien famylje folle faker foarkomt. As de mem it hat, wurde de dochters ek gefaarlik.’

‘It sit net yn ús famylje, sa goed as ik wit.’

‘Se sizze ek wol dat it fan 'e pil komt, krekt sa as longkanker fan smoken.’ Even wachte Mintsje, de hannen bleaune in tel stil hingjen. Moai wis dat se der no oer neitocht oft se freegje koe oft Hilda de pil brûkte. It wie har blykber dochs te mâl. De stofdoek reizge wer fierder. ‘Myn nicht siet ek by sa'n groep mei allegear froulju dy't itselde meimakke hiene. Se hie dêr hiel wat stipe oan, sei se altyd, mar ik hie sa myn twifels. Hast ek fan dy groepen fan “Vrouwen in de overgang” en “Vrouwen zonder baarmoeder”. No, wa't noch net beroerd is wurdt it dêr wol oanpraat. Neat foar my, soks. No bin 'k fansels ek noch net oan 'e oergong ta en myn baarmoeder ha 'k gelokkich noch.’ Mintsje seach har nokkerjend oan, wylst se de stofdoek by de riem yn treau. ‘Sil 'k no earst mar kofjesette? Jo hawwe ek hast wol sin oan in bakje, tink. Jo moatte trouwens goed drinke en ekstra ite. Dat moast myn nicht ek.’ Se waard wei yn 'e keuken.

Hilda suchte. Ferhalen, ferhalen, ferhalen. Foar de telefoan, yn brieven, mei besite. It like wol oft elk der folle mear fan ôf wist as sysels. En elk hie wol in buorfrou, skoansuster, mem, beppe of oantroude nicht dy't it hân hie en der al of net oan stoarn wie. Wêrom wiene minsken sa ynteressearre yn dit ûnderwerp? Om't se der sels sa bang foar wiene? En wêrtroch wie elk deskundich op dat mêd? Hoefolle tsjinstridige advizen hie se no al net krigen?

Har hân taaste nei it boarst, dêr't se fan 'e moarn yn it sikehûs de hechtings út helle hiene. Om't se al om acht oere komme moast, koe Freark even mei. Sa gau't se it sikehûs ynstapten hie se in frjemde panyk field, dy't

[p. 91]

noch benearjender wurden wie doe't se op deselde stuollen sieten te wachtsjen as de earste kear. De lange sterile gongen, foarbyrinnende susters, de aparte lucht, it griisde har oan. It wie oft it har de siken benaam. Freark besocht har ôf te lieden, mar se harke net nei wat er sei. Se koè net nei him harkje. Se koe mar ien ding tinke: Ik wol hjirwei.

It hert bûnze har lûd doe't se oproppen waard.

‘Dêr hawwe wy mefrou Wiersma,’ sei de sjirurch fleurich wylst er de hân útstuts. ‘En, hoe giet it mei jo?’

‘Bêst.’

Der lutsen lytse tearkes om syn eagen doe't er laitsjend sei: ‘Sa sjogge jo der ek út! It sliepen wol noch net, sa te sjen?’

‘Mei gjin mooglikheid.’

‘En wurch?’

‘Ek dat.’

‘Jo moatte al wat oansterkje foar't aanst de bestrieling begjint.’ Hy kribele wat op in briefke. ‘Sjoch, jou dit mar oan jo húsdokter, dan krije jo in licht sliepmiddel.’ Hy helle in map foar it ljocht dy't er iepensloech. ‘It lymfeklierûndersyk wie geunstich, frou Wiersma. Dat is in gelok. Hert- en longfoto's wiene ek ynoarder, dat al mei al liket it tige goed.’

‘Wêrom moat ik dan dochs noch te bestrieljen, dokter?’

‘Dat dogge wy om eventueel achterbleaune kankersellen te ferneatigjen. De kombinaasje fan operaasje en radioterapy is bedoeld om de kâns fan it weromkommen fan 'e sykte sa lyts mooglik te meitsjen.’

‘Mar dy kâns bliuwt? Ek nei dy bestrielingskuer?’

‘Elke frou hat kâns boarstkanker te krijen.’

‘Mar as jo it ienkear hân hawwe is jo kâns grutter?’

‘Ferhâldingsgewiis dogge nije gefallen fan boarstkanker har faker foar by froulju dy't it al ris earder hân hawwe, ja.’

‘Hoe grut is dy kâns?’

[p. 92]

De sjirurch glimke. ‘Jo wolle garânsjes. Ik kin net sizze hoe grut dy kâns is. Miskien krije jo it noait wer, miskien oer in healjier of oer tsien jier. Dat is net te sizzen. En dêr moatte jo ek net oer ynsitte.’ Hy seach har glimkjend oan. ‘Wat tinke jo no: Dy man hat maklik praten?’

‘As ik earlik bin, ja.’

‘Dat is hiel begryplik. De eangst is no noch grut, mar leau my frou Wiersma, it slyt, al sille jo him noait wer alhiel kwyt reitsje. Mar kom, lit ús no mar ris even nei de wûnen sjen. Ha jo dêr lêst fan hân?’

‘In bytsje. En ûnder 'e earm sit in tsjokke bult.’

‘Dat sil wol focht wêze, lit mar ris sjen.’

In suster kaam om de hechtings los te knippen en ûnder de earm waard focht weisûge. It fielde dêrnei suver noflik. Hilda seach, wylst se mei har dwaande wiene, nei it plafond, itselde as op 'e keamer dêr't sy lein hie. De sfear hjirre wie ek gelyk. Sa't se hjir no lei, wie it krekt oft se noait út it sikehûs wei west hie. Se seach nei de hoeke fan it plafond. Dêr, yn dy hoeke siet er by foarkar, it meunster dat har sa'n eangst oanjage. Thús hie se him noch ienkear sjoen, mar dat wie yn in dream.

‘Hiene jo noch fragen, frou Wiersma?’ frege de sjirurch wylst er de hannen wosk.

‘Hawwe jo in idee hoelang it noch duorret ear't ik komme kin foar de bestrieling?’

‘Wy hawwe jo doe al trochjûn, ik rekkenje noch in dei of tsien. Dan binne de wûnen goed ticht. Mear fragen?’

‘As ik thús bin. No wit ik gjinien mear.’

‘Jo kinne my altyd belje. Dach frou Wiersma, it alderbêste.’

Hilda suchte, wylst se oan it petear weromtocht. Hoefolle fan de sjirurch syn wurden hie se leaud? Se kaam oerein op 'e bank, út 'e keuken kaam de rook fan farske kofje. Krekt doe't Mintsje dêrmei de keamer yn kaam gong de telefoan wer. Foar de fjirde kear fan 'e moarn.

[p. 93]

Stadich rûn se der hinne. ‘Mei Hilda Wiersma.’

‘Dach Hilda, mei Joke. Ik tink, it kin my ek neat skele, ik belje har. Se sizze datsto kanker hast en no wol ik fan dysels hearre oft dat wier is... Hilda? Bist dêr noch?’