Beschryving van Ysland, Groenland en de Straat Davis.

Waar by gevoegt zyn de verbeteringen door den heer Niels Horrebow, opgemaakt in zyn tweejarig verblyf op Ysland

[p. I]

O Here, hoe groot zyn uwe Werken.....
Een onvernuftig man en weet daar niet
van Psalm 92 v. 6. 7.

[fol. *2r]

Voorrede van den Schryver.

ZO veel malen ik by my zelven in ernstige overweging genomen heb, hoedanig de grote Schepper des Hemels en der Aarde den rykdom zyner mogendheid, wysheid en goedertierenheid zo min in de ruuwste noordelyke landen, als in de zagter, zoeler en warmer gewesten niet onbetuigt gelaten heeft; hoedanig de wonderen der natuur aldaar even zo overvloedig, als elders voorkomen, en den opmerkzamen beschouwer zelfs op ene byzondere wyze, mitsdien ook des te meer vermaken en des te krachtiger tot het loven en pryzen des Allerhoogsten aansporen; ja hoedanig eindelyk de menschen aldaar op een even zo merkwaarde, ofschoon in zich ruwer en als het ware bevrozener wyze, in de tot hun onderhoud en bestaan onontbeerlyke gereedschapen en hantering als de bequamer gelegen en beter opgevoede volkeren, naar hunne omstandigheden, hunne menschelykheid betonen: heeft het my niet weinig ter harte gegaan, daarby teffens te moeten opmerken, hoe zulks alles, zo wel van de inwoonders, uit hoofde hunner grove ongeschiktheid, als van de buitenlanders, uit hoofde hunner onverantwoordelyke onachtzaamheid en verfoeyelyke geringachting, tot hier toe niet naar behoren overwogen en derhalven niets bondigs van deze opmerkingwaardige gewesten de beschaafde waereld door den druk bekent gemaakt is. Dit heeft my ook des te nadrukkelyker aangedreven, daarnaar, zo vele myne omstandigheden toelieten, des te vlytiger te vragen, te vorsschen, en 't gunt ik deswegens vernam, zonder uitstel, om het der vergetelheid te ontrukken, op papier te brengen.

Voor weinige jaren genoot ik, door hulp van een goeden vriend, 't geluk en genoegen, by gelegenheid van de nieuwe volkplantingen, ten dien tyde door de Denen niet verre van de Straat Davis opgeregt, van die gewesten uit verscheiden, welke aldaar een tyd lang geweest zyn, iets meer en beter, dan men 'er tot noch toe van wist, te vernemen en vroed te worden,'t geen ik dan ook voornemens ben, by deze beschryving te voegen. Ten zelven tyde en zedert heb ik my inzonderheid beyvert, van het grote en in veelerly opzichten merkwaardig eiland Ysland, in plaats van de verminkte, gebrekkige, verouderde en met talloze grove verdichtzelen verdorven berichten, waar mede men zich tot nu toe

[fol. *2v]

heeft moeten vergenoegen, iets nieuwer, gewigtiger, volkomener en grondiger in 't daglicht te stellen. Hiertoe is my de hoofd-handel, welke van en met dit eiland gedreven word, naar wensch van dienst geweest, nadien jaarlyks verscheide schippers, gelyk ook enige onderkooplieden van daar met Flackvisch, Traan en dergelyke lynrecht naar de aan de Elve gelegen koninglyk deensche vesting Gluckstadt komen, waarvan zich de een en andere, vermits zy de medegebragte waren aan zekere kooplieden onzer hamburgsche beurs verkopen, gemeenlyk, om de bedongen gelden te ontfangen, in persoon te Hamburg laten vinden. Uit dezen heb ik de opmerkzaamsten by my ontboden en nu door veel vragen, dan door het vertonen van verscheide Naturalia uit myne geringe voorraad, hen genoopt, dat zy, 't geen hun van den Natuurlyken en Politiken Toestand van dat eiland, inzonderheid van deszelfs Zuidelyke en Oostelyke Kusten (van welke eigentlyk de waren komen, waarmede met de hamburgsche kooplieden handel gedreven word) mitsgaders van de aldaar plaats hebbende Hantering en Handel uit eige ondervinding bekent was, my naauwkeurig en omstandig verhaalden. 't Gunt ik nu dus van hun te weten ben gekomen, en 't geen my ook daarenboven van Ysland zeker bekent was, heb ik in den beginnen slechts tot myn eigen genoegen kortelyk aangetekent; naderhand echter tot opwekking myner kinderen (op dat zy namelyk de vele grotere weldaden en gemakken, waarmede de milde Schenker alles goeds ons en ons vaderland boven hun naar ziel en lighaam begiftigt heeft, des te levender mogten erkennen en in de genieting derzelver tot des te dieper eerbied en dankbaarheid aangespoort worden) in enige orde gebragt en met bygevoegde aanmerkingen, uit de natuurkunde en andere wetenschappen ontleent, trachten op te helderen en nutter te maken. Thans, nu enige vrienden, beminnaars van de natuurkunde en hunnen Schepper, welke iets van myn zamenstel gezien hebben, my verzekerden, dat 't zelve, wanneer het in druk was, waarschynlyk noch vele andere gelykgezinden tot een niet onaangenaam naricht en opwekking ter navolging en verbetering naar hunne betere gelegenheid, teffens ook tot verdere verheerlyking van den groten Schepper, zoude konnen dienen; heb ik, dewyl wy daarenboven, een ieder naar zyne mate, verplicht zyn, den roem des Allerhoogsten en de verbetering onzes naasten zo veel mogelyk te bevorderen, my met weinig moeite laten overreden, deze tegenwoordige beschryving een iegelyk, die dezelve begeert te lezen, in handen te leveren, in de ontwyffelbare verwachting, dat men in myn daarby geuit welmenent inzicht genoegen nemen en de ingeslopen feilen der menschelyke onvolmaaktheid, gelyk ook myne omstandigheden ten goeden houden zal.