Beschryvinge ende lof der stad Haerlem in Holland

Haerlemsche Schouten die in de Secretarije alhier bekend sijn, zedert het jaer 1539.

Wouter van Bekensteyn.

Meynart van Heuszen.

Pieter van Soutelande.

Gerrit Pieterszen Berkhout.

Iakob Foppen.

Arent Ianszen van Dort.

Vincent Iacobszen.

Ionker Sebastiaen Kraenhals.

Nikolaes Ruychaver.

Nikolaes Zuyker.

Kornelis van Teylingen.

Also ik hier boven inde beschrijvinge vande gelegenheyd der Stad Haerlem onder het jock der Spaenschen van Ionker Sebastiaen Kraenhals dickwils gewag gemaekt hebbe, so moet ik hier sijn droevig eynde in 'sLands dienst verhalen uyt Pieter Bor in sijn Elfde Boek Fol. 283. Hy schrijft aldus:

Die Staeten van Holland hadden, om de moedwille die de zoldaeten ⁺ ten platten lande waren plegende, Sebastiaen Kraenhals, Schout tot Haerlem, commissie gegeven, als Land-drost, de welk onder den gemeenen man genoemd was Roode-roede, om het land-volk voor alle moedwilligheden so der zoldaeten als andere vagabonden ende afgedankte zoldaeten te veyligen ende beschermen, de moedwillige te vangen, ende doen straffen. Dese voorsch. Kraenhals met twaelf sijne dienaers gegaen wesende op den naest-laetsten Julij uyt Haerlem deur

+ Sebastiaen Kraenhals Schout van Haerlem vvord Land-drost.

[p. 393]

Velsen, Beverwijk, ende andere Dorpen, sijn des avonds gekomen tot Bergen buyten Alkmaer, alwaer sy vernachten op der voorsch. Kraenhals oft Landdrosten Hofstede, daer een huysman op woonde, genaemd Pieter Jakobszen, des anderen daegs 'smorgens is hy met alle sijn dienaers uytgenomen twee die by sijn paerden bleven gegaen na Schoorl, ende sijn hem op den weg te gemoed gekomen verscheyden zoldaeten, dan twee, dan drie, dan vier, vijf, ses, min ende meer, dien hy alle naer haer paspoorte vraegde, ende so de selve geen paspoorte en hadden, heeft hy enige belast wederom naer haer schanze te gaen, enige gingen gewillig, enige gedrongen wederom, enige liet hy paszeren, hen niettemin belastende den huysman geen overlast te doen. Tot Schoorl een wijle tijds geweest sijnde, ende wederom op sijn hofstede gekomen wesende, sittende met den huysman aen tafel wat etende, sijn aldaer op de Hofstede gekomen eenen hoop zoldaeten naer giszinge ⁺ ontrent 80. sterk oft meer, seer vrezelijk roepende, ende tierende, schietende deur de glasen, ende roepende her, her, sla dood, sla dood, waer is den schelm: 'twelk hoorende enige van sijn volk sijn in huys gelopen, seggende, hier is onraed. Kraenhals dit verstaende is achter ten huyse uytgelopen om sijn lijf te salveren, dan is strakx van de voorsch. zoldaeten met een groot geroep ende furie gevolgd, roepende al, sla dood, sla dood, ende hebben hem aldaer met haer rappieren deursteken, ende schendlijk vermoord, hy niet anders konnende spreken dan Heer genade, iszer geen genade. Het dode lichaem geschouwen wesende, is bevonden dat hy dertig wonden hadde, so groot, als kleyn, ende 'tselve gedaen sijnde hebben in't huys alle kisten ende kaszen open geslagen, ende 'tgeene daer in was mede genomen, so sy ook gedaen ende genomen hebben al't geld dat hy over hem hadde, wesende 200. gulden, by hem mede genomen om paerden te kopen, noch een gouden signet, ende gouden klau, ende een diamant, ende noch ontrent honderd gulden in gouden stucken vreemd geld, 'twelk hy gewoon was by hem te dragen voor sijn playsier. Vijf van de selve zoldaeten sijn 't ontlopen, die men meend de principaelste vant 'tfeyt geweest te sijn, van d'andere sijnder een deel gevangen geweest, doch en weet niet wel offer enige aenden lijve sijn gestraft, dan hebbe verstaen datter twee vaendelen om sijn gekaszeerd geworden.

Het Land om Stad heeft ook sijn eyge Officieren,⁺
Om't volk door wetten-dwang met ordre te manieren,

Baeljuwen, Drost, en meer. Hoe kan een Land bestaen

Alwaer geen tucht en is? 'Tmoet seker ondergaen.

+ Den Land-Drost Ionker Sebastiaen Kraenhals van Hottinga vermoord.

+ Officieren ten platten Lande buyten Haerlem.