Beschryvinge ende lof der stad Haerlem in Holland

Vromicheyd der Haerlemmers binnen Schiedam tegens uytheemsche Verraders, onder Maria van Oostenrijk XXXI. Gr. van Holland, inden jare 1489.

Holl. Kron. Divis. xxxi. Kap. lxii. Dit oorlog dus hangende tuschen den Hertoge Aelbrecht van Saszen inden name des Roomschen Konings, ende tuschen de Vlamingen, so hebben hen de Vlamingen

[p. 322]

stark op der See gemaekt, ende namen te bate ende te hulpe alle die sy gekrijgen mogten, als sommige ballingen uyt Holland ende anders waer sy quamen, so dat sy 'tland van Holland veel schaden deden, ende sonderling den poorteren van Leyden, dien sy een groot swaer goed benamen van vellen ende wolle, komende van Kalis: ende op desen tijd is een jonger broeder van Bredenroede genoemd Jonker Frans van Bredenroede met enige ballingen uyt Holland mede in Vlaenderen getogen, ende is ook een Kapiteyn ende hoofdman gemaekt van't land van Vlaenderen, om't selve te beschermen, ende bystand te doen, ende op't Land van Holland te oorlogen. Desen Jonker Frans heeft een deel knechten ende ballingen te samen vergaderd, ende is t'schepe gegaen, ende is op S. Lijsbetten avond in't jaer lxxxviii. gekomen voor die Delfshaven, ende deden een landgange door dat Dorp van der Haven, ende sijn met gesamender hand voordgegaen na de Stad van Rotterdam, ende hebben die Stad sonder stoot oft slag oft sonder enige weer te bieden ingenomen, daer op die tijd al ten swaeren goed van alderleij koopmanschap bevrosen lag, ende sijn in deser manieren die Stad magtig geworden, ende hebbense lange tijd tegens dat heele land gehouden, ende veel quaeds op de platte landen gedaen. etc.

Kap. lviii. Op den achtienden dag van Januario in't jaer van lxxxix. was de Roomsche Koning gekomen binnen der Stad van Leyden, daer op dat pas een groote Regenboge openbaerde inder lucht, staende verkeerd, met beyde den eynden tegen den hemel, ende dat ronde tegen der aerden, daer alle de Heren ende menig mensche af verwonderden. Ende acht dagen daer na sand de Koning sijnen Heraut van wapenen, ende dede kondigen een heyrvaert in allen steden van Holland tegen de stede van Rotterdamme, ende dat hen elk inden sijnen rede soude maken om met haer banieren ende poorterijen haeren Prinze te dienen, die op die tijd binnen der stede van Delft lag, verwachtende aldaer die ander steden van Holland.

Daer na: Ende korts na desen quamen de poorteren van den steden van Holland, als Leyden, Haerlem, Amsterdam, ende Delft met haer banieren in Schiedam, ende die van Dordrecht met die vander Goude lagen op't water om die stroomen te bewaren. Dese bannieren aldus binnen Schiedamme liggende elk op sijn logijs, so lagen ook op die selve tijd veele knechten ende ruyters binnen der Stad, die dagelijkx uytliepen, ende hadden veele schermutzingen tegen die van Rotterdam, ende sloegen malkanderen vast ook volk af, so d'een so d'ander te boven gaende. Dese ruyters hateden seer de Hollanders, ende sprakense qualick ende spijtelicken toe, als rangen, honden, ende lang-wambeysen daer af te maken, ende quetsten ende sloegen sommige ter dood, so datter die Hollandsche Steden mishagen in kregen, overmits die poorterije ende ruyterije niet wel over een en mogen, ende te gader dienen: ende hadden gaern gesien datmer wat toegesien ende anders geordineerd,

[p. 323]

ende provisie in gedaen hadde, maer dien 'tbevolen was te doen sloegen't voor ruyter-voer, ende lieten't daer mede henen gaen, ende anders en quamder niet af. So ist gebeurd op S. Valentijns dag dat die selve knechten ende ruyters eenen wonderlijken aenslag ende verraed in Schiedam opgesteld ende opgeheven hadden, ende een overdragt om heurlieden die selve stede te leveren, met al de Hollanders die daer in waren: ende sijn gekomen ontrent acht uren inden avond na den maeltijd ten huyse daer die van Haerlem gelogeerd waren, die sy eerst bevochten, ende maekten een wonderlick gevaert van roepen, ende krijten, ende schoten met kloveniers inde huysen, so datter veele gequetst werden binnen den huyse eer sy ter weer konden komen, want sy boven op de kameren ende solders waren, ende schoten so van onderen op, dat hem niemand porren en dorste om af te komen: want die huysen beneden al vol ruyters waren, die niet af en lieten van schieten, ende riepen: al gewonnen! al gewonnen! Dit gevaert ende schermutzinge aldus gedurende, ende ander poorters van Haerlem die by der bannier van Haerlem niet gelogeerd en waren, maer daer ontrent, hebben altemet versaemd, komende by een om dese knechten te resisteren, ende wederstaen, ende haer mede-poorteren te ontzetten, ende maekten een gekrijt roepende: Holland! Holland! also dat sy een moed grepen, ende schoten met haekbuszen ende kloveniers so vrezelick op die ruyter-knechten, ende sy worden wijkende, ende drevense uyt den huyse, so dat d'ander van boven af quamen, ende stonden malkanderen mannelicken by, ende die knechten weerden hen ook vromelicken aen d'ander sijde, ende drevense driemael over rugge. Ten lesten quam Heer VVillem van Boschuysen, Ridder, Baeljuw van Rijnland, met die van Leyden, ende den Rijnlanders, ende ontzetten die van Haerlem, so dat die ruyters de vlugt namen, ende staken buskruyd in de sloten van der stede, die van laste opbarsten, ende liepen ter poorten uyt na Rotterdam, maer daer werdter veele in de stede gequetst, ende doodgeschoten, ende met allen veele gevangen, maer die steden hadden luttel doden, ende vele gequetsten. Ende aldus hadden sy de victorie op den knechten, 'twelk een vrezelick ding waer geweest hadden de knechten te boven gegaen, daer God wel hooglick af te danken was.

Daer na: Ende vele van den ruyter-knechten die sy gevangen hadden werden met den swaerde gericht die van dit verraed ende opzet wisten, ende openbaerlick leden, ende bekenden, ende veel van den ruyteren die seer gequetst waren storven inde Gasthuysen, ende die van Haerlem hadden alsdoen vii. doden, daer de bannierdrager een af was, ende storven alle met haer volle Sacrament, ende d'ander steden en hadden in als boven ses doden niet.

[p. 324]

 

⁺En als de Landen hier in krijg met Vrankrijk stonden,

 

En sich in grooten nood te land te water vonden,

 

Wanneer de Frans-man ons met alle magt bestre:

 

Hoe queten wy ons ook te dier tijd op de see!

 

En hebben wy doe niet met onser vrunden schepen,

 

De Genevoysche Kraek kloekmoedig aengegrepen?

 

Het kraekte watter was, wy hebbense verkragt,

 

Vermeesterd, en verheerd, en Seland ingebragt.

 

En voords met een op see den Franschen arm gebroken,

 

En't ongelijks geweld aen dese kroon gewroken,

 

En 'thaer wel bang gemaekt. Wy hebben dan de hand

 

Van vechten op de see, van vechten op het land.

+ Overvvinninge der Haerlemmers tegens de Franzoysen ende Genevoysen op de Noordsee.