Beschryvinge ende lof der stad Haerlem in Holland

Brief van die van Haerlem aenden Here van Hierges.

Genadige Here,

ALso wy genoodsaekt sijn geweest om sekere menigvuldige redenen van swaricheyd ende doleantie ons moverende te schrijven aen uwer Gen. ende de Heren van den Rade van Staeten, omme daer inne ordre gesteld ende geremedieerd te worden, so veele aengaet de arme ende miserable staet deser Stad, als concernerende het insupporiabel garnisoen, daer mede de Stad sekeren lan-

[p. 286]

gen tijd swaerlijk belast ende gegraveerd is geweest, boven noch de groote contributie de welke de Stad mede heeft moeten furneren, ende betalen. Op welke saken doleantien ende verklaringen als noch noyt by de E.G. Heren van den Raede van Staeten, noch by uwer G. sonderling en is geandwoord ofte gedisponeerd geweest. Ende gemerkt na date van dien de saken in groot verloop gekomen sijn, ende geschapen is noch te komen, gelijk promptelijk uwe Genade sal konnen verstaen uyt de missive van Kolonel la Margelle, ende copien daer by gevoegd, by ons sijne E. geleverd tot welke stucken ende missiven wy ons refereren. Sulkx dat wy ganschelijk de lasten der jegenwoordiger garnisoen, ende de consequentien van dien niet en vermogen te dragen, gelijk een ygelijk lichtelijk kan considereren. Is daeromme ons ootmoedig bidden, ende hertelijke requisitie, dat uwer G. gelieve ons te deschargeren van't selve garnisoen, ende dien volgende ons te versien van twee honderd Neder-duytschen, onder de subjectie van een Katholijk Kapiteyn, mits dat de Forten deser Stad naest gelegen, ende geexpresseerd in ons voorgaende schrijven, bewaerd werden met alsulk garnisoen als uwer Genaden best sal vinden te behoren, onder gelijke subjectie sijnde, sonder twyfel sy met onse Katholijke burgeren de selve Stad ende Forten metter hulpe Gods wel houden sullen, ten dienste Gods, ende ere van de Koninklijke Majesteyt, ende uwer Genaden: ten eynde sulkx de Consitorianten (daer alle dese saken uyt spruyten) geen heerschappije, ende dominie over dese Stad ende Forten krijgende, ganschelijk onse Heylige Katholijke Religie (daer wy by leven ende sterven willen) by de selve niet geexstirpeerd en werde, waer toe de selve met alle huerluyder geitereerde uytlockinge onder specie van vrundschap gehelijk tenderen, ende tot geen anderen sijnen, gelijk sy mede alrede op de Meer ons benouwen, ende noch te duchten staet ons de Seevisch benemen sullen, daer de nourriture deser Stad gehelijk aen dependeerd, uyt sake (als sy sustineren temerarie) dat wy in den pays niet begrepen en sijn. Biddende uwe Gen. andermael met alre spoed naer uw vermogen hier inne ordre te stellen, by provisie andwoord leverende onsen Mede-burgemeester brenger deses, wat ons in desen te doene, ende hoe wy ons hier inne dragen sullen, ende dat uwe G. gelieve desen ter herten te nemen dat ons niet mogelijk is de lasten langer te dragen. Van gelijken en hebben boven veerthien dagen koren in de Stad niet, ende de burgerije ganschelijk niet en vermag deur heurluyder groote uytgeputte armoede enige provisie te doen. Genadige Here, onse Here spare uw G. in

[p. 287]

lange salige gesondheyd, ende prosperiteyt. Vyt Haerlem den 28. Novembris 1576. Onder stond Vwer onderdaenige schamele dienaren Burgemeesters, ende Regeerders der Stad Haerlem, ende wat onderteykend S.V. Weert. Het opschrift was, Edelen Hooggeboren Here, mijn Here den Baroen van Hierges, Stadhouder Generael over Gelre, Sutphen, Overyzel, Holland, ende Vtrecht, tot Aernhem.

Terwijle die van Haerlem door 'tbeleyd der Roomsch-gesinden⁺ aldus sochten Spaensch te blijven tegens het besluyt der Pacificatie van Gent, so hebben sy evenwel om de burgerije wat inde hand te steken, ende te stillen, die over de handelinge der Vroedschappen gansch te onvreden waren, den 9. December de Artykelen van de gemelde Pacificatie van wegen de Koninklijke Majesteyt ende Generaele Staeten ende den Prinze van Oranjen van den Raedhuyse afgekondigd, sijnde ende blijvende niettemin vijf vaendelen Waelen onder la Margelle in Stad: waer over de goede burgerije ten hoogsten verwonderd was, niet wetende of sy Spaensch ofte Staets waren, gelijk sy dan ook de vrugten vande vrede niet en mogten genieten, tot hun aldergrootst ende rechtvaerdigst misnoegen, so lange als de gespanjoliseerden gemelde garnisoenen tegens dank van de meeste burgerije noch in Stad hielden.

Middelertijd schickten de Vroedschappen den 11. December Mr.⁺ Philippus Matius Oudburgemeester na Renen, alwaer de Commissaris der Generaele Staeten verwacht werde, om met hem te spreken: gelijk ook den 16. dito daer na Burgemeester Bekensteyn, met Kapiteyn Ian Symeon na Vtrecht: om sich by hunne Gesanten te voegen, om tot den Prinze van Oranjen na Middelburg, ende tot de Generaele Staeten na Bruszel te verreysen, om van Stads wegen over de Pacificatie met hun te handelen.

Den 9. December werde het schrijven vande Staeten van Holland⁺ uyt Delf andermael vernieud: maer ook al wederom sonder de gewenste vrucht, ende uytkomste. Waerom gemelde Staeten den 12. dito twee Burgers van Haerlem (welker namen in mijn hand-geschrevene Memorien van dien tijd verswegen worden) die zedert het verlies van de Stad sich binnen Delf onthouden hadden, na onse Stad toesonden so aen de Heren als aen de Burgerije, hen allen vermanende dat sy volgens het vorig vrundelijk ende aenhoudelijk schrijven der Staeten, ende het besluyt van Pacificatie, sich met de andere Steden van Holland by de Staeten wilden voegen, tot hun eygen voordeel, ende besten: maer die besendinge en werde niet al te wel genomen, ende gemelde burgers niet al te vrundelijk ontfangen: dies sy den 16. dito wederom na Delf vertrocken tot groot misnoegen vande

+ Pacificatie van Gent vvord te Haerlem geveynsdelijk afgekondigd: also de Spaenschen de Stad noch inhouden.

+ Die van Haerlem senden Gedeputeerden aen de Generaelen Staeten, ende den Prinze van Oranjen

+ De Staeten van Holland schrijven vvederom aen die van Haerlem, ende senden ook hunne gesanten aen hen.

[p. 288]

Gemeynten.

⁺Den 17. December iszer een Bode vande Generaele Staeten uyt Bruszel in Stad gekomen, ongetwyfeld ten selven eynde, hoewel de inhoud van hunne brieven voor de burgerije seer bedeckt ende stil gehouden werde.

⁺De saken aldus binnen Haerlem staende, ende de gemoederen van de Wet ende de voornaemste noch Spaensch sijnde, ende dat wel meest door het opmaken ende toedoen van den Bischop, ende de genaemde Geestelijkheyd, hoewel het gemeyne lichaem der burgerije den Prinze van Oranjen ende de Vaderlijke Vrijheyd waren toegedaen: so werde vande gespanjoliseerden voorgenomen, sekere 46 personen, waer onder ook enige vande beste ende edelste vande Stad waren, die hun opzet insonderheyd tegens, ende den Prinze van Oranjen ende het gemeyne beste meest gunstig waren, de Stad op te seggen, ende ter poorten uyt te leyden, hoewel sy 'tnoch uyt vrese nalieten, also sy merkten dat de saken sich allerwegen so schickten dat de kanze haest wilde omkeren. Ende nadien ik hunne namen in mijne meer-gemelde Memorien vinde opgeschreven, so hebbe ik mede meer dan billijk geacht, datze alhier in eene rolle ende lijste ter eren ende ter eeuwiger gedachtenisze werden aengeteykend.

+ Brief vande Generaele Staeten aen die van Haerlem.

+ Die van Haerlem trachten enige Burgers ter Stad uyt te setten die den Prinze ende 'slands Vrijheyd gunstig vvaren.