Beschryvinge ende lof der stad Haerlem in Holland
(1628)–Samuel Ampzing–
AuteursrechtvrijEnde eerst die gene die gevangen sijn.
| |||||||||||||||||||||||||||
[pagina 242]
| |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
Noch dese navolgende Personen absent ende latiterende.
Boven dese 57. burgers, warender noch ses andere gevangen, die in dit getal van 57. niet begrepen, ende tenemael buyten de genade gesloten waren, die dan ook korts voor't aflesen van't Pardoen op't Sand met den swaerde gedood werden, gelijk ik hier boven ook verhaeld hebbe. Van dese gemelde 57. burgeren sijnder sommige door ongemack ende ellende inde gevangenisze gestorven, als ik hier te voren ook al geseyd hebbe. Ga naar margenoot+De Soon van Klaes Verlaen is uytgegaen tegens twee dochterkens van Sebastiaen Kraenhals. Ga naar margenoot+Ionker Ian van Vliet, Burgemeester, is behendig uyt de Stad geholpen door eenen Aelbrecht Klaeszen, Molenaer, inde klederen van den knecht van gemelden Aelbrecht, met seer groot gevaer. Ga naar margenoot+De andere gevangens verwachteden alle uren den dood. Sy werden ontrent het begin van November, als arme slacht-schaepkens, aen malkanderen geketend, by nacht van Haerlem na Amsterdam gevoerd met een grooten hoop krijgsknechten diese bewaerden. Daer was | |||||||||||||||||||||||||||
[pagina 243]
| |||||||||||||||||||||||||||
hunne offerhande nu al besloten, ende bereyd van den Tyran van Alba, ende het waer al flukx met hun geklonken geweest, sijnde nu al ter dood verwesen, ten ware dat God Almagtig, die de sijnen niet en verlaet, die op hem hopen, een wonderbaerlijk ende onverwacht middel tot hunne verloszinge geschickt hadde. Want also de Stadhouder Boszu, gedurende de strenge gevangenisze van dese vroome ende getrouwe Patriotten, door Godes wijse regeringe ende voorsienigheyd op de Suyder See vande Noordhollanders overwonnen, ende binnen Hoorn gevangen was: so heeft hy door ernstig schrijven, ende bidden, ende gedurig aenhouden van sijne vrunden, by den Tyran te wege gebragt, dat sy niet alleen wederom na Haerlem gesonden, maer ook aldaer beter gehouden ende onthaeld, ende eyndelijk los gelaten werden: want gewiszelijk, so Duc d'Alve met de Haerlemmers naer sijne voorgenomene moedwille ende moord-dadigen aerd qualijk geleefd hadde, dat en soude Boszu ende den sijnen te Hoorn geen goed gedaen, maer wel ter nagelen uytgesworen, ende suer opgebroken hebben. Niet tegenstaende nu het boven gemelde Pardoen, so werden denGa naar margenoot+ 12. September de Schutters vergaderd, ende uyt yder hoopmanschap ende vaendel twaelf by lotinge uytverkoren, de welke inde Belegeringe van Alkmaer, die de vijand nu al enige dagen voorgenomen ende begonnen hadde, voor Pijonniers mosten dienen, diese niet anders als honden en dreven. Ja na werde het getal noch vergroot ende beswaerd tot by de drie honderd toe, welk getal ook gestadig vol moste blijven, ende vervuld worden wanneerder enige gedood ofte geschoten werden. Ende als de Haerlemsche Burgers sich dies met recht beklaegden, als strijdig sijnde tegens die genade die hun toegeseyd ende vergund was, ende te meer also sy ook hun goed ende bloed door ranzoen vrij gekocht hadden: so werde hun ter andwoord gegeven, datmen hen hier toe niet en gebruykte om hen te straffen, ofte ter dood te brengen, maer op dat sy hunnen Koning dienst souden doen, voor wien sy schuldig waren lijf ende leven te wagen. En met sulken geschickten bescheyd mosten de goede burgers te vreden wesen, ja sulken Pharoos andwoord noch wel met suyker opeten.
O Cives, Cives, haec meminisse juvet!
Laet ons den droeven staet van dien tijd niet vergeten,
En sien hoe mackelijk wy huyden sijn geseten,
En Gode dankbaer sijn, op dat ons sulken hoon
En angst niet meer en tref tot onser sonden loon.
Dat is de droevige ende deerlijke uytkomste van dese lange endeGa naar margenoot+ strenge Belegeringe der Stad Haerlem voor die van Haerlem, die | |||||||||||||||||||||||||||
[pagina 244]
| |||||||||||||||||||||||||||
den moedigen bloedigen vijand in't midden van sijne overwinningen so manlijk ende onverzaegd voor hunne wallen verwacht, ende so ridderlijk tot het laetste toe hebben tegengestaen, tot hun tijdelijk verderf, ende uyterste ellende, armoede, ende verdruckinge: maer tot heyl ende behoud van't gansche Vaderland, ende hunnen eygen eeuwigen naem, ende onsterfelijken roem. Want de roep van dit Beleg is voords door gansch Europen gevlogen, ende heeft onse Stad inde gansche Christenheyd vermaerd gemaekt: so dat ook Duytschen, Spanjaerden, Italiaenen, ende andere volkeren, dese geschiedeniszen in hunne talen, ontrent dien tijd, ende ook daer na wijdluftig beschreven hebben. Ik hebbe mede onlangs eene ge etste plate van ons Beleg by den konstigen ende vermaerden Plaetsnijder Jakob Matham gesien, inden jare 1573. van eenen Antonio Lafrery binnen Romen gedaen: het welke dan (voorwaer!) voor geenen kleynen lof van onse Stad, nochte geringe tack aen onse eren-krone en is te houden. Ga naar margenoot+Maer laet ons nu ook eens sien, wat sijde de Spanjaerd hier by gesponnen heeft, ende wat hy voor de Spaensche sake gewonnen ende gevorderd heeft. Voorwaer, gansch weynig! Want behalven dat de andere steden sich middeler tijd versterkten, ende versagen, die dan na voor hem ook niet geweken nochte besweken en sijn: so werde mede hier de loop sijner victorien gesteuyt, ende sijn aensien grootlijkx gekreukt, ende gekrenkt, ende bewesen dat het magtige vervaerlijke Spaensche heyr ook wederstandelijk, ende niet onverwinlijk en was: hoewel de opgeblasen Tyran van Alba, sijn drie Tertios Spanjaerden, die hy met sich gebragt hadde, noemde, het eene Tales-quales, vogels met becken, het andere Invincibiles, onverwinnelijke, ende het derde Immortales, onsterfelijke. Ga naar margenoot+Ook heeft de Hertog voor onse Stad groot volk, ende sijne beste zoldaeten gelaten, so dat veele van sijn vogels met becken den beck daer in geschoten hebben, ende sijne onverwinlijke verwonnen, ende onsterfelijke gestorven sijn: want God en laet sich niet bespotten. Ook sijnder groot Donnen ende Meesters, ende dappere krijgs-hoofden niet weynig voor onse Stad gesneuveld, ende gebleven. Men seyde datter over de twaelfduysend so door't swaerd, als siekte van koude (de strengste by menschen gedenken) ende ander ongemack sijn gestorven: so dat het in dien tijd een gemeyn Spreekwoord is geworden, datmen seyde, datze na Hael-meer trocken, wanneer der nieu ende versch volk voor Haerlem werde gesonden. Ga naar margenoot+Vande Grooten sijn dese gebleven, ofte swaerlijk gewond. Den 30. December bleven Lukas Soynag Kapiteyn, met Andre de Bro, sijnen Vaendrager. Don Francisco de Vergas, aenvoerder van desen dobbelen storm, werde dapper gequetst, met Don Romero, Don Pedro de Venavides, Don Francisco de Valdez, Lama, Tovilla, Galeas, ende andere. | |||||||||||||||||||||||||||
[pagina 245]
| |||||||||||||||||||||||||||
Den 31. Januarius vielen Don Diego Perez, Don Alfonso Mugnos, Don Lorenco, Perea, Don Stephano Illaves, ende anderen, altemael vroome Kapiteynen. Don Rodrigo de Toledo, voornaemste beleyden van desen storm, werde met een musket-kogel in het dickste van sijn been geschoten, ende met een spietze in sijne dije ende aengesichte gesteken. Den 25. Maert werden Don Diego de Corvajal, ende Don Cresso neros, overste van't geschut ende ammunitie van oorloge, inden vermaerden Haerlemschen uytval geslagen. In andere Vytvallen, ende opblasen der Mijnen storven Don Stephano Quixada, Don Ioan Vergas, Don Sanchio Lodon, Don Marco de Toledo, Don Bartholomeo Campocassio. de welke met een musket geschoten werde: waer over de Spanjaerds groote rouwe maekten houdende sijnen dood voor een groot verlies voor den Koning, ende ook voor hun voornemen in dese Belegeringe, nadien hy vermaert was voor den besten ende ervarensten Ingenieur, ende Meester inde Mathematische Konsten in sijnen tijd. Ook werden de Here van Noircarmes, Don Ioan Ayala, Goign, ende anderen gewond.
Sic victor victus dicatur, victaque victrix.
So soumen dan met recht van wegen dit beleggen,
Van Haerlem en Maraen met waerheyd konnen seggen,
Dat die verwonnen heeft verwonnen is, en meest,
En die verwonnen is verwinster is geweest.
Ja die van Haerlem hebben den Tyran van Alba de handen so volGa naar margenoot+ werks gegeven, ende hebben 'them door hunne dapperheyd so bang ende suer gemaekt, volgens het gene dat hy uyt het schrijven van sijnen Sone Don Frederico uyt het leger voor Haerlem verstaen hadde, na dat de derde ende laetste storm den 31. Jan. mannelijk was afgeslagen, die den kloeken tegenstand met der daed nu meermaelen hadde vernomen: dat gemelde van Alba, siende dat dese Belegeringe verre buyten sijne rekeninge vertrock, ende ook noch wel lang mogte duren, also de beleggers den moed ganschelijk verloren gaven de Stad met stormen te overrompelen, ende met geweld te vermeesteren, ende dat hy in de Steden van Holland so met kouszen ende schoenen niet en konde lopen, nochte hen so gereed met de wapenen dwingen, als hy sich in den beginne naer sijnen Spaenschen hoogmoed ende laetdunkenheyd wel ingebeeld hadde, genoodzaek ende gedwongen is geworden, sijn voszen-vel over sijnen leeuwen-huyd aen te trecken, ende de afgewekene steden door die van Amsterdam de genade aen te bieden, de welke van selfs souden komen sich aen hem overgeven, ende onder de schaduwe van sijne doornen sich vertrouwen: waer toe die vanGa naar margenoot+ Amsterdam sich lieten gebruyken, die hunne brieven met die van den Hertog aen verscheyde steden voords hebben gesonden: die ik om de ere wille van onse Stad dienstig geacht hebbe hier mede in te voegen. |
|