Beschryvinge ende lof der stad Haerlem in Holland
(1628)–Samuel Ampzing–
Auteursrechtvrij
[pagina 1]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
Beschryvinge ende Lof der Stad Haerlem in Holland.
WEl is met allen recht en van naturen wegen
Het menschelijke hert tot sijne Stad genegen!
So drijft mij ook mijn geest, en houd mij ongerust,
Tot dat ik mijne liefd heb in haer lof geblust.
O kond ik haere eer ter eren maer verbreyden!
Ja kond ik haeren roem tot inden hemel leyden!
En haeren waerden naem so steyl om hoog doen gaen,
Als wy de sterren sien van ons verheven staen!
Dit pack valt my te swaer, mijn schoud'ren die beswijken,
Ik kander niet me deur, 'ksal 'tseyl licht moeten strijken,
En lopen tegens 'tland als d'onbedreve bloen.
Wat schaed het even-wel sijn alder-best te doen?
Mijn Stad en kan ik bij naer ere niet beschrijven,
(Wie iszer die dit kan?) noch sal mij d'ere blijven
Van goe genegenheyd, en dat ik mij so weer
So dapper als ik kan, mijn Vader-stad ter eer.
God, Schepper aller ding, die 'swerelds ruyme salen
In see doen sinken hebt op heure vaste palen,
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina *1-*2]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
HARLEMUM,
Civitas Hollandia per vetusta, ustiusque Kinheimaria Metropolis, speciosa, nitida, ampla, frequens, soleris, rara virtutis atque industriae laude nobilis situque ac naturâ loci longè omnium prima. P. Zaenredam. jnvent. J. v. Velde sculp:
Siet hier een oude Stad, voor duysend jaer geboren,
En daeren boven noch wel honderd jaer te voren,
Het sy dat Ridder Lem, gelijk men meest so seyd,
Of liever 'tHaerlemsch Huys haer gronden heeft geleyd.
Hoe meen'ge schoone Kerk! hoe meen'gen hogen Toren!
Hoe menig heerlyk Huys! Te recht weleer verkoren,
Om haer zieraed, en roem, om haere deugd, en lof,
En wel-gelegenheyd tot onser Graven Hof!
Wie isser die de Stad naer waerde kan beschryven?
'K beken dat ik gewis te kort sou moeten blyven:
En kon ik so ik wou, so ik genegen ben,
So is de plaetz te kleyn, de plaet houd mijne pen.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina *3-*4]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
HAERLEM.
Dit's Haerlem so sy leyt in haere vest besloten,
Wiens deugden niemands mond noch penne kan begroten,
Gelegen in een Land de wereld door vermaerd,
En sy den meesten lof van alle steden waerd.
Oud, volk-ryk, schoon-geboud, vol-timmerd, wel-gelegen,
In't midden van het land, aen liefelyke wegen,
Aen veld, aen bosch, aen duyn, aen meyren, aen de see.
Voorwaer een Paradijs? ende een volmaekte Stee!
Haer daden syn bekent voor veele honderd jaeren,
Als veele steden hier noch ver te soeken waeren.
Noem ik de Burgery Raed Wetten Wetenschap,
Wat in en om haer is, is opden hoogsten trap.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 2]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
En hebt den lieven mensch, geschapen naer dijn beeld,
Dijn handen meester-werk, daer rijklijk voord-geteeld,
En hebtze t'saem in een in goede tucht en seden
Vergaderd, en verknocht, in vlecken, en in steden,
Geef dat ik dij ter eer ons lieve Stad beschrijf,
En dat haer naem altijd in eer en segen blijf.
O konden gansche seen, en groote swaere stroomen
Van konst en wetenschap uyt mijne herzens komen,
Waer door mijn Vader-stad mogt worden hoog geeerd!
Mijn sterke liefd tot haer heeft mij als uytgeteerd.
Ik voel mij heel onsteld. Waer sal ik eerst beginnen?
En waer den aenvang noch, en waer het eynde vinnen?
Ik sie een groote see, en sie noch land, noch baek,
'kWeet nau hoe ik met eer uyt dese plas geraek:
Ik ben vast onder seyl, ik heb't ter hand genomen,
Ik hoop ik sal noch wel aen 'tland behouden komen,
En so mijn swacke schuyt te met wat qualijk vaert,
So is dan noch de wil of prijs of oorlof waerd.
Men seyd, 'tis mer geleen dan twalef honderd jaeren,
Ga naar margenoot+Dat, daer nu Haerlem is, seer vaste mueren waren,
Van een onwinlijk Slot, seer dick gebollewerkt,
Met torens om en om onmenschelijk gesterkt,
Met graften wijd, en diep. Nu tegens dese vesten
Stond eene Vyver-plas, gegraven, so ten besten
En sterkte van het Slot, als tot een groot zieraed,
Ga naar margenoot+Dat na met Sand gevuld, ons Markt dien naem noch laet;
Ga naar margenoot†So mag ook wel die naem ons daerom sijn gegeven,
Dat onse Stad in't sand leyt hoog en droog verheven;
Of dat de Rijn sich hier in see heeft uytgestort,
En 'tsand hem hier wel-eer den loop heeft ingekort:
Waer van men het bescheyd van onse Beek kon vragen,
En van die Ga naar margenoot‡ plaetzen meer die hier den naem van dragen.
So heeft ook Ga naar margenoot* 'tSticht een Sand, so Ga naar margenootʺ Catwijk op den Rijn:
Ist niet om dat de vloed hier wel verstopt mag sijn?
Dewijl ook hier ter plaetz goe ruymte was te rennen,
En tot het steek-gespelde paerden aen te mennen,
En 'tHof hier dickwils was, so heeft dan onse Stad
Of Markt-veld desen Ga naar margenoot† naem veel-licht van daer gehad.
Of dat de papegaeij op't Sand hier is geschoten,
En ander tijd-verdrijf by d'edel-luy genoten,
En rijkste burgerij. Te Bruszel in de Baen
Word op het Savel ook die oeff'ning noch gedaen.
Nu so wy voords hier veel van d'eerste Graven horen,
Die dese onse Stad sich hadden uytverkoren
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 3]
| ||||||||||||||||||||||||||||||||
Van wegen haeren lust: waer't al so vreemd verstandGa naar margenoot+
Te meynen Haerlem sij het oudste 'sGraven-sand?
Op dit gemelde Slot hiel d'onvertsaegde vechter
De Ridder Lem sijn Hof, een meesterlijk beslechter
Van krijg, en 'svijands roem. So was al-om het swaerd
So was al-om de vuyst van desen Held vermaerd.
Hy was een vrees en schrick van alle sijn vijanden:
Als nu in onse eeu, als nu in onse landen
Naszou, ons vroome Prinz: gelijk hy manlijk strijd,
So de die kloeke Lem, niet anders, t'sijner tijd.
Wat wonder iszet dan, so hier tot aller stonden
Stout, sterk, en dapper volk, en helden sijn gevonden,
Die met de kloeksten sijn gerekend, en geteld?
Wat wonder, so van ons veel wonders word vermeld?
Siet dese vrije vries van Koningen gekomen,
Die Prinz heeft onse Stad te bouwen voorgenomen:
Hier komen wy van af. Dus iszer volk en geld
En watter nodig was van Lem genoeg besteld.
Dus sagmen onse Stad het hoofd vast boven steken, Ga naar margenoot+
De torens door de locht en door de wolken breken,
De kerken klommen op, de huysen in het rond
En daken toonden sich, en resen uyt den grond:
Niet anders als een woud, dat met sijn steyle boomen
Het hemels-blaeu bestormd, die uyt der aerden komen,
En dringen flukx om hoog, en slaen het hemelsch vocht,
En dreygen met hun top de sterren van de locht.
Geeft nu het kind sijn Naem. Lem wacht niet op het vliegen Ga naar margenoot+
En vogelen bedied, noch 'tydel-guychel-liegen:
Hy noemd het Heer-Lems-Stad, die om meer soeticheyd,
Niet langer Heer-Lem nu, maer Haerlem word geseyd.
|
|