Jeugdleven

Juli.

[p. 137]

De examens.

4, Dinsdag.

Eindelijk zijn dan de examens begonnen. In de straten om de schoolgebouwen hoort men over niets anders spreken door de jongens, de vaders, de moeders, dan over de examens, punten en thema's, over middelmatige jongens, over hen die blijven zitten, en over degenen, die overgaan. Gisteren morgen maakten wij een opstel, vanmorgen moesten wij rekenen. Mijnheer Perboni had mijnheer Coatti tot hulp gekregen, dien onderwijzer met den zwarten baard, die zoo 'n verschrikkelijke stem kan opzetten, maar niemand straft. Sommige jongens zagen bleek van de examenvrees. Toen de onderwijzer den brief van den gemeenteraad ontzegelde en de vraagstukken er uit nam, was het doodstil in de klasse. Hij las de opgaven luid voor, en zag nu den een, dan den ander, met strenge blikken aan, maar wij wisten wel, dat als hij de uitkomsten meteen had mogen mededeelen, om allen een goed cijfer te bezorgen, hij het gaarne zou hebben gedaan! Na een uur gewerkt te hebben, begonnen velen onrustig te worden, daar de sommen moeilijk waren. Crossi sloeg zich tegen het hoofd. En zij konden het toch niet helpen, dat zij de sommen niet konden maken, de arme jongens, die niet veel tijd hebben om te leeren en door de ouders aan hun lot worden overgelaten.

Het was de moeite waard te zien, hoe Derossi zich inspande om allen te trachten te helpen; hoe hij zijn best deed om een cijfer te toonen en een bewerking in te fluisteren, zonder dat de onderwijzer het merkte. Ook Garrone, die sterk is in het rekenen, hielp wie hij kon, zelfs Nobis, die heelemaal in de war raakte. Stardi bleef meer dan een uur onbewegelijk zitten, met de vuisten tegen het hoofd gedrukt, en de oogen op de opgaven gevestigd; toen loste hij alles in vijf minuten op. Mijnheer Coatti liep tusschen de banken door en zeide: - ‘Kalm blijven. Goed nadenken!’ - Wan-

[p. 138]

neer hij een der jongens moedeloos zag zitten, opende hij, om hem te laten lachen en een beetje op te vroolijken, wijd zijn mond, alsof hij hem verslinden wilde. Tegen elf uur zagen wij, door de zonneblinden heen, vele ouders, die op straat ongeduldig heen en weer liepen: daar was de vader van Precossi, die met zijn blauwe buis aan, zoo uit de smidse was geloopen. Daar was de moeder van Crossi, de groentevrouw, en die van Nelli. Even vóór twaalf uur kon ik mijn vader voor de ramen zien. Te twaalf uur waren allen gereed, en bij den uitgang zag men toen aardige tooneelen. Allen liepen de jongens tegemoet, ondervroegen hen, keken de schriften in, en vergeleken het werk met dat van andere jongens. - ‘Hoeveel sommen?’ - ‘Is dat alles?’ - ‘En de optelling?’ - ‘En de uitkomst?’ - ‘En de komma's van de decimale breuken?’ - Alle onderwijzers liepen op straat, en werden aan duizend kanten geroepen. Mijn vader nam dadelijk het klad uit mijn hand, en zei: - ‘Het is goed.’ - Naast ons stond de smid Precossi, die ook het werk van zijn zoon bekeek, angstig en niet goed alles begrijpend. Hij wendde zich tot mijn vader, en zei: - ‘Zou u zoo vriendelijk willen zijn mij de uitkomst te zeggen?’ - Mijn vader las het cijfer. De smid keek in het schrift van zijn zoontje. - ‘Goed zoo, kleintje!’ - riep hij, overgelukkig, uit. Mijn vader en hij zagen elkaar een oogenblik aan, glimlachend, als twee vrienden; mijn vader stak hem de hand toe en hij drukte haar. Zij scheidden, zeggende: - ‘Tot het mondelinge examen.’ - Wij deden eenige passen en hoorden op eens een hooge stem neuriën, zoodat wij het hoofd omdraaiden - het was de hoefsmid, die zong.