Gedichten uit de verschillende tijdperken der Noord- en Zuid-Nederlandsche literatuur. Deel 2. 1ste en aanvang der 2de helft van de XVIIe eeuw
(1852)–J.A. Alberdingk Thijm–
AuteursrechtvrijSte Ursels Geest.[Uit Vondels Treurspel de Maeghden (1639), opgedragen aan Keulen, 's dichters geboortestad.]
Sinte Ursula, des Konings dochter van Schotland, bruid van AEthereus, zoon des Konings van Brittanje, is, met dezen en hare gezellinnen, door de Hunnen, dicht bij Keulen, vermoord, schoon Koning Attila in liefde ontstoken was voor de schoone maagd; haar geest heeft het leger der Heidenen van de belegerde Christene vesten verdreven.
Juliaen [Veltmaerschalk], Attila [Koning].
Jul.
Hoe heeft de Noortzy zich zoo schandelijck gedraegen?
At.
Hoe liet de Zuitzy zich zoo schandelijck verjaegen?
Jul.
Trompet noch trommel wert gesteeken noch geroert,
Voor dat men 't stormgevaert had stewaert aengevoert,
En wat tot storremtuigh en reedschap kon verstrecken.
Al 't voetvolck quam vooraen, de ruiter achter trecken,
En noopte met zijn paerdt oock 't hart des soudeniers,
Om den belegen muur t'ontginnen met veel viers.
De nieuwe maen gingh op, dat was 't gezette teecken,
Om met een veldgeschrey altzaemen op te steecken.
Zoo gingh het stormen aen, hartneckiger dan oit,
Het hagelde geweer. het velt wert dight bestroit
Met pijlen, die de lucht verduisterden, en vlogen,
En snorden van de pees der afgeschoten bogen.
Men braght den storrembock met eene schiltpadt aen,
Gewelt, daer muer noch poort noch toren voor kan staen.
Al't vrouwvolck in de weer zich weert met traen en vlammen,
| |
[pagina 380]
| |
Met peckreepGa naar voetnoot1, ziedend kalck, en steenen, om het rammen
Te hindren. heet gevecht maeckt heete harssens dol.
De mannen sneuvelen. de graften raecken vol.
Men strijdt een reuckeloos als met verstant en orden,
Uit bitterheit, van wie zy aengedreven worden.
Gewight van steenen rolt, en tuimelt van den wal,
Op 't schildendack, dat sloopt, door eenen zwaeren val;
Dat kraeckt, en knarst, en huilt. Noch ziet men niemant suffen.
Men laet zich door veel moorts in 't rammen niet verbluffen,
De levendige treedt terstont in 's dooden plaets.
In 't end bezwijckt de muur, door 't aenstaenGa naar voetnoot2 des soldaets,
En stort met roock, en puin, en groot gedruis ter aerde;
Die davert van dien slagh, als ofze Reuzen baerde,
En weêr in arbeit gingh. het puin vervult de gracht,
En baent den wegh in Stadt, die schijnt in's legers macht
Te staen, daer over ons de vesten vreeslijck gaepen.
'k Zagh de Agrippiners blanck op straet, in volle wapen,
Getroost het Hunsch gewelt t'ontvangen sterck en stijf,
Als my, gelijck een koorts een grilling reedt door 't lijf.
At.
Wat grilling quam u aen? hoe is u 't hart ontzoncken?
Ju.
My docht, dat in die breuck des muurs dees Mannen bloncken,
Die flus verslagen, nu verscheenen wederom
Tot wraecke van dien moort. 'k zagh Ursuls Bruidegom,
Dien wackren Jongelingh, den wijden mont der muuren
Bezetten, met die zelve en vloeiende quetsuuren,
Ontfangen van mijn hant, toen ick, versteurt van moedtGa naar voetnoot3,
Hem aengreep by zijn kleet, en slibbren deedt in 't bloet
Van 't grijs en Pauslijck hooft. het welcke, voor zijn oogen,
Doorsteecken van mijn zwaert, zich mede quam vertoogen,
Tot wraeck van 't ongelijck, met eene heesche stem;
Gelijck die dubble wolck van Mannen achter hem
De moede Burgery quam bystaen, en verpoozen.
Men zagh'er zom gebaerdt. men zagh'er baerdeloozen,
En jongh en out. elck had zijn eigen hantgebaer,
Een kruis, of staf, of torts, of zwaert. 't gespoock stont naer
En vreesselijck by nacht. de krijghsman aen het dutten,
Wijckt af, verloopt, en ick zoeck hen vergeefs te stutten.
| |
[pagina 381]
| |
At.
Nu merck ick, 't is geen droom, noch harssenschildery.
Het heeft niet weiniger gespoockt aen onze zy.
Ick, om geweer en moedt van 't oorloghsvolck te slijpen,
Hadde opgezet eens zelf de torens aen te grijpen,
En greep, in 't bits gevecht, na zoo veel tegenstant,
Den standertdrager zelf den standert uit de hant
Met d'een, met d'ander hant de lange storremladder,
En riep: men volgh mijn spoor, wie eerst van allen radder
Kan steigren, achter my, en schrap in 't heetste staen,
Dien magh onsterflijcke eer, noch muurkroon niet ontgaen.
Hier rijst het Capitool. hier is de wedergade
Van Rome. schats genoegh, tot boeteGa naar voetnoot4 van uw schade,
Geleden in 't belegh. val aen, ick wijs u 't spoor.
Mijn Arent met de kroon, mijn AsturGa naar voetnoot5 vlieght u voor.
Het vier ontstack. men zagh hoe aller oogen glommen.
Ick recht de ladder zelf, en daedlijck opgeklommen;
Mijn regement my na, en zoo de zege ontgostGa naar voetnoot6;
Een yegelijck soldaet hiel stant, gelijck een post.
Ick zwaey den degen vast. ick schreeuw vast moort, en wapen,
Vrybuit, en brant. val aen, nu wreeckt u eens rechtschapen!
De Burgery verflaeuwde in tegenweer te biên.
De wal en stadt was ons; wanneer ick op zijn knien
Een out eerwaerdighst Man zagh vallen, in het midden
Der Priesteren, en met gevouwe handen bidden.
Op dat gebedt, helaes! verscheenme strax mijn Min,
Met haer doorschote borst, die schoone Koningin
Verscheen met dees quetzuur, die versch noch deerlijck bloedde.
Hoe wert mijn hart zoo bangh, dat strax zoo grimmigh woedde!
De standert zeegh, en viel, met eenen viel de moedt.
Ju.
Verscheenze slechts alleen?
Al.
Met een' ontelbren stoet
Van duizenden bestuwt, en met die zelve Zielen
Die, van den hoef getrapt, door zwaert en speeren vielen.
Zy tradt my in 't gezicht, en dochtme ruim zoo schoon,
En ruim zoo groot als flus. haer diamante kroon
Verlichtte straet en wal, door 't schitteren der steenen,
En 't kroonegout, gelickt en goddelijck bescheenen
Van eenigh godtlijck licht, dat met een' ronden kringh
Van tongen, root als vier, om 't heiligh hulsel gingh.
| |
[pagina 382]
| |
My docht ick zagh dien schicht noch in haer harte steecken,
Daer 't laeuwe bloet langs scheen op d'aerde neêr te leken.
Ick stont'er stijf en stom. al 't krijghsvolck zagh op my.
De Liefde en Schrick van d'een, de Schoone aen d'andre zy.
Noch drongh ick stewaert in met zidderenden degen.
Maer waer ick quam, alom vloogh Ursuls Geest my tegen
Met haere standertvaen. haer Maeghden overkuisch
Bejegenden mijn volck met daedeltack, of kruis,
Of maeghdewasse kaers, voor wie de krijgsliên vielen,
En vloden hier en daer. zy zat my op de hielen,
Of stont voor mijn gezicht. veel troepen vloôn verbaest;
Dies ick den aftoght blies, want d'aftoght was ons naest.
Ste Ursuls Geest:
Nu treffen den Tyran al 's hemels dreigementen.
Ste AEthereus' Geest:
Nu Juliaen vervolght in d'aengesteecke tenten.
At.
Och Juliaen, wat raedt? hier koomt het zelve spoock.
Ju.
Hou stant: 't is ydelheit, en wint, en stof, en roock,
Of een ontsteecken damp, die schichtigh zal verdwijnen.
Ur.
De zonne zal voortaen uw hutten niet beschijnen.
Ju.
Hou stant, 't is ydelheit, die eer verstuift dan stof.
Ur.
Des legers kreit verstreckt den Hun een kerreckhof.
Ju.
Wie zijtghe, die by nacht ons quellen komt en plagen?
AEt.
Slechts wint, en roock, en damp, en stof om uit te vagen.
Ju.
Indienghe niet ontvlught, ick stel mijn zwaert te werck.
Wat of de veltheer doet?
At.
Ick schryf met kool een perck,
Tot mijn verzekeringh, en zal 't met vloecken wyen.
Ju.
Daer komt het yslijck spoock, en durf het overschryen.
At.
Is 't wonder dat mijn hair hier door de berge rijs?
Ur.
Bevriest uw hart noch niet zoo stijf en kil als ijs?
At.
Och Ursul, laetme gaen, och spaer den Koning 't leven.
Ur.
Tyran uw vuist heeft mij dien schicht in 't hart gedreven.
At.
Och Ursul laetme gaen, vergeefme toch dien moort.
Ur.
Wy Geesten eisschen wraeck. de hemel is verstoort.
AEt.
Durft ghy aertsmoordenaers, u langer hier vertrouwen?
Ju.
Wijck af, ick zal u 't hooft van buick en schoudren houwen.
AEt.
Heeft wint, en roock, en damp, en stof nu buick en hooft?
| |
[pagina 383]
| |
Ju.
Daer leit de Geest. ick heb hem 't beckeneel geklooft.
AEt.
Noch leeft de Geest, uw zwaert is veel te plomp van snede.
Ju.
Och goede Geest, vertreck, laet Juliaen met vrede.
At.
Och Juliaen, wat raedt? nu weet ick geen verblijf.
Ur.
Gods straffe volght Gods Roe, gelijck de schaduw 't lijf.
|