Zuid-Limburg uitgezonderd Maastricht
(1962)–J.F. van Agt– Auteursrechtelijk beschermdElslooGa naar margenoot+ De gemeente bevat het straatdorp Elsloo en de gehuchten Catsop, Grote Meers en Terhagen. Ga naar margenoot+ Eversen en Meulleners, blz. 122. - De Crassier, 1931, blz. 78. - Gedenkboek uitgegeven bij het 100-jarig bestaan van de kerk van Elsloo, Elsloo 1949. | |
CatsopGa naar margenoot+ Op het terrein ‘de Horst’, ten zuiden van Catsop onmiddellijk ten westen van de Horsterweg bevinden zich sporen van de rechthoekige omgrachting van een soldatenkamp, 1473-1474 onder Karel de Stoute (vgl. Publications 1870, blz. 508).
Ga naar margenoot+ Betrekkelijk gaaf gehucht; de hoofdzakelijk bakstenen hoeven gegroepeerd om een driehoekig met linden beplant pleintje, ‘den Dries’, vroeger met dorpspoel, fig. 40.
Ga naar margenoot+ Op de hoek van Den Dries met Daalstraat en Einde, midden op straat, een rechthoekig bakstenen wegkapelletje onder een leien tentdak met vierkant dakruitertje. Hoekpilasters met verkropt lijstwerk in mergel evenals de rondboogvensters. Ingang in hardsteen, geflankeerd door pilasters; op bovendorpel 1848; neoclassicistische deuren en smeedijzeren hek met voluten. Inwendig kloostergewelf van stuc. Ga naar margenoot+ Boven de ingang houten kruisbeeld, hoog ± 50, xvii of xviii (?), zeer primitief. Op het altaar aangeklede Madonna, xixa, hoog ± 90. Vier ronde koperen kandelaars, | |
[pagina 129]
| |
Fig. 40. Catsop, ± 1840
xixa, hoog 37. Een aantal exvoto's in de vorm van vergulde kruisjes, verschillende midden xix. Klokje, midden xix, doorsnede 30, geen opschrift.
Daalstraat 3. Van de oorspronkelijke Laathof, die reeds voor 1380 schijnt te hebbenGa naar margenoot+ bestaan en o.m. in de 15de en 16de eeuw in handen was van het geslacht Hulsberg gen. Schaloen en in 1607 van Jan Coninx (vgl. blz. 134 en Publications 1931, blz. 81) resten nog de economiegebouwen; hardstenen segmentboogpoort met geblokte penanten; herplaatste hardstenen gevelsteen, waarop wapenschild, beladen met x en anno 1649. Het herenhuis, dat ten noorden van de economiegebouwen stond en o.a. segmentboogvensters en ingangen in hardsteen, type ia, xviiib, had, brandde ± 1900 af. Daalstraat 20. Hoeve om open binnenplaats; bakstenen puntgevel met vlechtingen, segmentboogvensters in hardsteen, type ia, xviiib. | |
[pagina 130]
| |
Daalstraat 28. Hoeve om gesloten binnenplaats; bakstenen puntgevel met vlechtingen; mergelgevelsteen 1829. Den Dries 23. Bakstenen hoeve met rest van vakwerk; open binnenplaats; jaarankers 1747. Vakwerkschuur met stal; op bovendorpel deeldeuren 1732 (?). Ga naar margenoot+ Den Dries 26. Bakstenen hoeve om open binnenplaats; puntgevel met vlechtingen; mergel gevelsteen met 180(6?; vgl. Voorl. Lijst). Ga naar margenoot+ Einde 23. Bakstenen huis; puntgevel met vlechtingen; mergel gevelsteen 1838. | |
ElslooGa naar margenoot+ Straatdorp, gelegen op de rand van het plateau en tegen de helling van het Maasdal. Het in het dal gelegen deel der nederzetting verdween toen de Maas haar loop oostwaarts verlegde.
Een weg met heg erlangs loopt ten oosten van het dorp naar de z.g. wal van Stein. Vermoedelijk diende deze heg, evenals de wallen van Stein in de middeleeuwen om het akkerland af te scheiden van de gemene weide en het vee te verhinderen op de akker te komen.
Ga naar margenoot+ Hoek Dorpsstraat-Raadhuisstraat-Kaakstraat, neogotisch wegkapelletje, waarin kruisbeeld met houten korpus, xixa, hoog 69, schematisch.
Ga naar margenoot+ DE ROOMS-KATHOLIEKE KERK van de H. Augustinus werd in 1848-1849 gebouwd door de Maastrichtse architect Dumoulin en wel zo, dat zij dwars kwam te staan t.o.v. haar georiënteerde voorgangster, die uit het midden van de 17de eeuw kan zijn geweest; een oudere kerk (toegewijd aan de H. Maagd?) was reeds kort voor 1459 door de Maas weggespoeld en in dat jaar vervangen door een nieuwe. (Zie Eversen en Meulleners, blz. 122. - H.J. Beckers, in Maasgouw 1948, blz. 53. - Gedenkboek Elsloo. - A. Munsters, in Maasgouw 1949, blz. 79. - Afb. der voorafgaande kerk bij A Munsters, o.c.; plattegrond in Album Soiron, Rijksarch. Maastricht; situatie op kadasterkaart, 1817, ten kastele). Ga naar margenoot+ Bakstenen driebeukig gebouw met westtoren en een rondgesloten koor in het verlengde van de bredere middenbeuk afb. 112; koor en beuken liggen onder één leien dak; in de hoeken tussen zijbeuken en toren, resp. koor bevinden zich lage rechthoekige aanbouwen. De buitenarchitectuur vertoont de sobere vormen, die kenmerkend zijn voor de kerkbouw uit de eerste helft der 19de eeuw; de zijbeukmuren zijn opgelost in rondbogige spaarvelden. De bovenste torengeleding in rijkere neoromaanse trant is ongetwijfeld later, al bestond zij reeds voor 1862 (vgl. tekening in Album van Gulpen, 1862, Stadsarch. Maastricht) Binnenarchitectuur karakteristiek voor het neoclassicisme uit de tijd der z.g. waterstaatskerken; de door ionische zuilen gescheiden even hoge beuken overdekt met tongewelven van stuc. Hardstenen vloer; in het koor rood-wit-zwart marmeren rozet. Ga naar margenoot+ De kerk bezit: Ga naar margenoot+ Twee monumentale barokke zijaltaren, de retabels met composietzuilen op postamenten en bekroond door een gebroken segmentboogfronton en een edicula met beeldnis; een andere edicula met beeldnis bevindt zich tussen de postamenten. De rechter retabel bevat een voorstelling van de Kruisafneming, doek, getoogd 210 × 160, | |
[pagina 131]
| |
zeer vrije navolging van Rubens' kruisafname in de Kathedraal van Antwerpen; uit het wapen van Adrienne de Reede de Saesfeld, abdis der Munsterkerk te Roermond van 1705-1728, valt af te leiden, dat beide altaren uit de Munsterkerk te Roermond afkomstig zijn en, behoudens enige toevoegingen uit de tweede helft der 18de eeuw, tussen 1705 en 1728 vervaardigd werden. In de oostelijke zijkapel altaartje met retabel in 19de eeuwse baroktrant, xixa, afkomstig uit de kerk te Spaubeek. Notenhouten communiebank met balusters, volgens overlevering afkomstig uit de St.Ga naar margenoot+ Servaas te Maastricht, 1804? Twee biechtstoelen, ± 1700, met composietzuilen, een verkropte kroonlijst, eenGa naar margenoot+ gebroken segmentboogfronton met engeltjes en een medaillon met een heiligenborstbeeld in reliëf; een de H. Franciscus Xaverius voorstellend. Volgens overlevering zouden beide door de oud-Jezuiet, pastoor Henricus Daemen, meegebracht zijn uit de Jezuietenkerk te Roermond. Eenvoudige biechtstoel, xixa, in late Lodewijk xvi-stijl. Cilindervormige iets conisch toelopende hardstenen doopvont, doorsnede 72, romaans,Ga naar margenoot+ met vier zwaar gehavende consoles (vroeger koppen), op korte zuil, die staat op een vierkante zandstenen voet, ± 1200, met gehavende hoekversiering. Preekstoel in late Lodewijk xvi-stijl, afb. 114, afkomstig uit de St. Servaas te Maastricht,Ga naar margenoot+ waar hij in 1804 geplaatst was (vgl. onderschrift op een tekening van Soiron; Rijksarch Maastricht); de in dezelfde trant versierde trap blijkbaar later door Soiron ontworpen. Orgelgalerij, midden xix, op ionische zuilen, met ronde balusters. Orgelkas, ± 1800,Ga naar margenoot+ met verkropt lijstwerk en vleugelstukken met muziekinstrumenten; het werk xviii. Vijf monumentale houten portalen, midden xix, met pilasters en attiek; die in het koorGa naar margenoot+ gecombineerd met de balkons van de herenloge. Annatrits, hoofdwerk van de z.g. Meester van Elsloo, Maaslands onder NederrijnseGa naar margenoot+ invloed, xvia, eikehout met moderne polychromie, hoog 130, afb. 118; volgens overlevering afkomstig uit de Munsterkerk te Roermond, wat ondersteund wordt door het feit dat de retabelnis van het uit Roermond afkomstige altaar voor dit beeld gemaakt schijnt te zijn (Vgl. J.J.M. Timmers, in Oud-Holland 1940, blz. 75. - Dezelfde, Houten Beelden, Amsterdam, 1949, blz. 40). Madonna, xvib, hout, hoog 51 zonder de latere kroon en het barokke voetstuk; gekleed in tunica. Madonna, xixa, hout hoog 133, zilveren kroontjes, scepter en wereldbol. H. Barbara, ± 1500, hout, hoog 85, nieuwe polychromie; afb. 116. H. Catharina, xvia, hout, hoog ± 75, nieuwe polychromie; rechterhand met zwaard vernieuwd; afb. 117. H. Hubertus, xviib, hout, hoog 85; als bisschop met hoorn, hert en twee honden. H. Augustinus, ± 1700, hout, hoog 93, als bisschop. H. Franciscus Xaverius, xviiib, hout, hoog 71, in soutane en pelerine. Houten korpus, ± 1500, hoog ± 150, hoofd vernieuwd (?); afb. 115 Houten korpus, xv, hoog 70, armen schuin opwaarts, barok; vroeger wegkruis te Catsop. Kruisbeeld, xviii, hoog 56 Houten korpus, xviiid, hoog 36, aan rustiek altaarkruis met stralenkrans op wereldbol met slang en Lodewijk xvi-voetstuk. Op rechter zijaltaar kruis met houten korpus, xviiia, hoog 60. Op preekstoel rustiek kruis, xixa gehouden door putto, korpus, hoog 32. | |
[pagina 132]
| |
Ga naar margenoot+ Kruisafname in rechterzijaltaar, zie blz. 130. Christus in het Graf, xixb, doek 57 × 90, ingekort, vroeger gemerkt: Duchâteau fecit. Onderschrift: datum in memoria commitis de geloes ab uxore..... (geschonken in 1834). H. Agatha, xviid, doek 147 × 95, in rode mantel, op achtergrond een stad. Het mystieke huwelijk van de H. Catharina van Siena en een voorstelling van de H. Nicolaas, xviiia, doek 150 × 96. Kruiswegstaties, midden xix, doek 90 × 70. Ga naar margenoot+ Gedreven zilveren stralenmonstrans, xviiib, hoog 49; ovale voet, acanthusranken, engelen op wolken en kroon. Merken: Luik . 72 ., n in rechthoek, gekroonde id (?), onleesbaar. Drie zilveren reliekhouders in hartvorm; een met het opschrift serote amavi domine s:aug:eccl:doctor 1813 en drie onleesbare merken; een met s. hubertus en dezelfde onleesbare merken; de derde, xviii, gemerkt Maastricht, gl gekroond, l. Vier zilveren reliekhouders in cartouchevorm; een met rocaille-ornament, het opschrift iongmans 1782 s. barbara v.m. en de merken Maastricht, k, onleesbaar; een tweede in dezelfde trant met dezelfde merken en: s. luciae. v.m. ionge dogters 1782; een derde in deze trant met getrouwden 1783 s. francisci xaverii en de merken Maastricht, k in vierpas, onleesbaar; de vierde met festoen en strik, 1814 en c.e.x., gemerkt met e (1814) en een onleesbaar stempel. Ronde zilveren ciborie, hoog 32, met gedreven acanthusrankwerk, getorste en geornamenteerde zwellingen en gegraveerd rankwerk; onder de voet s:catarinen:dael f s anno 1713; geen merken. Ronde ciborie van verguld zilver, xixa, hoog 35, de cilindernodus met vierpasfries; Ned. gehaltemerk en kantoorstempel, mg in rechthoek, k (?) in cirkel. Ronde zilveren kelk, hoog 23, met zeskante voet, waarop arberg vallangin en het wapen dezer familie; merken Luik met 1711, wapen van prinsbisschop J.C. van Beieren, nm in rechthoek, d. Ronde zilveren kelk, hoog 27, met in- en uitgezwenkte voet en peernodus met bloemen en acanthusrankwerk, om de cuppa ajour festoenen en traliewerk; onder de voet .... eod = dedit... ae de.... oo... 38 (1738?); merken Maastricht, ib gekroond, h gekroond, ml in rechthoek. Zilveren ampullen, xixa, hoog 15, gegraveerd, met ovale schaal, lang 28, met het wapen De Geloes en de merken js in vierkant, gekruiste takjes met 2 in vierkant, rond met hand met stokje en d. Zilveren ampullen, xixa, hoog 17, met ovale schaal, lang 30, met acanthus, aren en druiven; merken v gekroond, ruit met onleesbaar merk, afgeschuind vierkant met onleesbaar merk. Een groot aantal exvoto's in de vorm van verguld zilveren kruisjes, broches en kettinkjes, waarvan velen xixa. Ga naar margenoot+ Koperen altaarkruis, hoog 32, aan de achterzijde Stae agatae 1726. Koperen altaarkruis, ± 1800, hoog 27. Koperen vaandelkruis, ± 1800. Twee gesmede koperen kandelaars, xixa, hoog 60. Ga naar margenoot+ Wit kazuifel, xviib, in zijde met gouddraad, bestikt met blauwe en rode bloemen, de oplegsels in zilverbrokaat. Koorkap, xviii, van witte zijde met rose en groene bloemen. Rood zijden driestel, vernieuwd, met gebloemde oplegsels, xviiib. Wit zijden driestel met rode en gele bloemen, xviii. | |
[pagina 133]
| |
De klok, diameter 107, draagt het volgende opschrift in fractuurschrift: + Anno milleno quater c octogeno: iv mensis may fuerat: fusaq: campana: hoc cvnctis grata: marie nomen michi data: de venlo fecit joannes me: bene refecit. + dyt ys der gemeinde cloeck van elslo', en de afdruk van drie munten. Op het kerkhof, ter plaatse van het koor der vroegere kerk neoromaanse grafkapel,Ga naar margenoot+ kort na 1849, tegen de achtermuur waarvan de hardstenen grafzerk staat van Conrad van Gavere; met een levensgrote afbeelding in reliëf van de overledene in volle wapenrusting. Er omheen in fractuurschrift: Hier ligt begraven edelen ende strengen Heere Conrart van Gavere ridder Heer tot Elsloe vrijheere tot Dupenbeecke Peer, Guel St. Achtenroede, Hetfelde... s die starf in t jaer 1570 den 3den dach van May. In de kapel ligt o.m. begraven Alexander d'Arberg, wijbisschop van Luik, later bisschop van Ieperen, † 1809. Op het kerkhof zeven hardstenen grafkruisen uit 1557 (met korpus in reliëf en fractuurschrift), 1606 (eindigend in driepassen, van ‘Liesken Aeien naegelaten husvrouwe’ van Jan Conincx, misschien een tante van Jan Conincx van het Schippershuis; vgl. blz. 134), 1671 (met Latijnse tekst in Latijnse majuskels en met wapen: posthoorn en hert); voorts uit 1619, 1625, 1645 en 1688, de meeste eindigend in driepassen, Ned. tekst in majuskels. Grafstenen uit 1833 en 1838. In het dorp twee fragmenten van grafkruisen, resp. 1610 en 1620 (zie blz. 134).
VAN HET KASTEEL, - opvolger van het tussen 1613 en 1649 overspoelde middeleeuwseGa naar margenoot+ kasteel, waarvan de overblijfselen midden in de Maas ten noorden van het huidige dorp liggen en bij zeer lage waterstand zichtbaar zijn, - bestaan nog 19de eeuwse economiegebouwen. Het middeleeuwse kasteel was in de 12de en 13de eeuw zetel van de heren van Elsloo uit het huis Stein,Ga naar margenoot+ daarna tot 1374 Van Born, vervolgens tot het midden van de 15 de eeuw van dat Van Schönforst, voorts tot 1640 van het geslacht Van Gavere. Na de verwoesting tengevolge van de verandering in de loop van de Maas werd het toenmalige panhuis (brouwerij) tot kasteel verbouwd; dit was tot 1814 in handen van de familie d'Arberg Vallangin, van 1814 tot 1887 van de familie De Geloes en sindsdien van de familie Jurgens. In 1835 en 1885 werden belangrijke gedeelten van het kasteel door brand verwoest. Sinds 1959 is het eigendom van de gemeente (H.J. Beckers, in Jaarversl. v.h. Ned. mijngebied te Heerlen, 1929, blz. 67. - Dezelfde, in De Maasgouw 1948, blz. 50. - L. van Mulken, in Maasgouw, 1949, blz. 17. - De Crassier, 1931, blz. 78). De langgerekte economievleugel van baksteen met hardstenen ingangsomlijstingen werdGa naar margenoot+ gebouwd tussen 1817 en 1835 (hij komt nog niet voor op een ten kastele bewaarde kadasterkaart uit 1817); de ronde neogotische toren, waar deze vleugel op aansluit, stamt uit 1838; op de mezekooi het wapen De Geloes. Schuur van baksteen, xixa, met wolfdak; omlijstingen van poorten en vensters van hardsteen. Voorts oudere fragmenten met resten van onregelmatige hoekblokken van mergel; overblijfsels van een watermolen (overslagmolen), delen van het oude molenwerk, o.a. de in mergelstenen segmentbogen gevatte houten molenrad-as. Een in 1885 verdwenen vleugel, die haaks op de lange hoofdvleugel stond, is afgebeeld op de genoemde litho; hij was opgetrokken in Maaslandse renaissance en voorzien van een trapgevel. De bovenaardse kelders en stallen zijn overkluisd met ton- of kloostergewelven vanGa naar margenoot+ baksteen of mergel; remise met vierkante hardstenen middenpijler en overkluisd door | |
[pagina 134]
| |
kapgewelven op segmentbogen. Als traptrede herbezigde bovendorpel met 1601 en brouwersemblemen, vgl. geschiedenis. Trap, xviiib, met gesneden hoofdbaluster, herbezigd. In de ronde toren romantische neogotische betimmering, houten netgewelf, geschilderde wapenschilden. Ga naar margenoot+ Tegen de helling van het Maasdal engelse tuin met gazon en waterpartijen, xixa. Rijk smeedijzeren tuinhek, xviiib, afkomstig van het voorm. kasteel van Breust; hierbij hardstenen hekpijlers, xixa, waarop siervazen. Eenvoudiger gesmeed tuinhek, xixa. Rechthoekige hardstenen fonteinbak, xixa, met gietijzeren leeuwenkop als spuwer. Ten zuiden van de tuin overblijfsel van de Maasdijk van 1727.
Ga naar margenoot+ Dorpsstraat 1. In haakvorm; bakstenen puntgevel met vlechtingen, xviiib, met resten xvii, van onregelmatige hoekblokken en geprofileerde zijkraagstenen van mergel; gevelsteen van mergel met ora et labora anno 1733; schuur in vakwerk. Dorpsstraat 5-7. In haakvorm met speklagen; aan de binnenplaats tussendorpelvensters met houten kozijnen onder segmentboogvenstertjes; deur met kussenpaneel; aan de straat puntgevel met jaarankers 1712; vlechtingen en vensters in hardsteen, xixa. Dorpsstraat 25-27. Van baksteen met resten van speklagen om naar achteren open binnenplaats; puntgevel met vlechtingen; lateiboogvensters in hardsteen, gevelsteen van mergel met 1815. Ga naar margenoot+ Maasberg 5. Van baksteen, jaarankers 1782; gerestaureerd en gewit. Maasberg 6. Voorm. brouwerij, wellicht opvolgster van de brouwerij, die tot kasteel werd verbouwd; opgetrokken in baksteen en gewit; ingang in hardstenen omlijsting met geprofileerde dagkanten en in het midden van de segmentboog een asymmetrische palmet; beneden rechthoekvensters in hardsteen, op de verdieping houten kozijnen, xviiib. Hoge stoep, waaronder ingangen tot bovenaardse kelders met tongewelven van mergel. Maasberg 7. Gepleisterde puntgevel, lateiboogvensters in hardsteen, xixa. Als traptrede dient het fragment van een grafkruis uit 1610. Maasberg 8. Gevelsteen van mergel met anoo 1782. Ga naar margenoot+ Op den Berg 1. Segmentboogvensters in hardsteen, type ia, xviiib. Fragment van een grafkruis uit 1620 Op den berg 2. Segmentboogingang in hardsteen, type ia, xviiib. Inwendig neoclassicistische houten schouw, xixa. Op den Berg 6. Fragmenten vakwerk en speklagen. Ga naar margenoot+ Op den Berg 7. Het ‘Schippershuis’, afb. 113, genoemd naar de rijke Maasschipper en koopman in Naamse steen, Jan Conincx † 1621. Deze heeft ‘nae doot syner moeder’ die ‘ettelycke jaeren’ voor 1607 gestorven was het huis ‘aen den kerckhoff’.... ‘ontrent de helfft doen affbrecken ende eyn hooch steenen huys, nu met leyen gedeckt, dar opgestalt’ (J.L. Meulleners, in Publications, 1886, blz. 119, 136). Gerestaureerd in 1956. Het ligt schilderachtig als hoofdaccent van een esthetisch waardevolle huizengroep boven de Maasberg-helling naast de trappen, die toegang geven tot de Kerksteeg. Het bestaat uit een souterrain en twee verdiepingen onder een zadeldak met pannen. De voorgevel van baksteen (10 l. = 59; lengte 24,5/25,5) heeft onregelmatig geblokte kruisvensters in hardsteen met ontlastingsbogen, bij de benedenvensters zijn deze bogen samengesteld uit afwisselend baksteen en mergel en gekoppeld door een derde op gelijke wijze uitgevoerd boogje. De rechterhoek van de voorgevel heeft onregelmatige hardstenen hoekblokken. De voorgevel, xviia, is aangezet tegen oudere zij- | |
[pagina 135]
| |
gevels, xvib. De rechter zijgevel en de daarmede gelijktijdige achtergevel zijn opgemetseld met speklagen (in de regel 1 l. mergel = 19 = 3 l. baksteen; baksteenlengte = 24/25); in de linkerzijgevel resten van dergelijke speklagen. Om de achterste hoeken mergelhoekblokken. Beide topgevels met vlechtingen, xviia; onder de rechter puntgevel een tandlijst, xviia?, onder de linker resten van een profiel in mergel. In de achtergevel vrij regelmatig tweelichtvenster in hardsteen, herbezigd als fragment van een kruisvenster. In rechterzijgevel ingang, xviia, met onregelmatig geblokte penanten, afgeronde dagkanten, bovendorpel met afgeschuinde hoeken onder een ontlastingsboog van afwisselend baksteen en mergel; bespijkerde deur. Links van het Schippershuis een ermee samengetrokken huis, oorspronkelijk slechts bestaande uit een souterrain en een verdieping uit mergel, xviib, met regelmatig geblokt tweelichtvenster in hardsteen; verhoogd en naar links uitgebreid in baksteen, xixa. Het souterrain van het Schippershuis is, evenals eertijds dat ernaast, overkluisd met een mergelstenen tongewelf.
Raadhuisstraat 5. Rondboogpoortje in hardsteen, xvii; smeedijzeren deurknoparmatuur. Raadhuisstraat 11. Om open binnenplaats, van mergel en baksteen; dichtgemetseld venstertje onder een segmentboog uit afwisselend baksteen en mergel; boven poort in mergel gevelsteen in mergel met 16.. (in Voorl. Lijst: 168(2)?). Raadhuisstraat 14. In baksteen, ten dele gewit; puntgevel met vlechtingen, mergelgevelsteen met pd mp 1836.
VAN DE VOORM. JONGE SCHUTTERIJ berust het volgende thans in de kapelanie, Dorpsstraat 7: Verguld zilveren vogel, gegraveerd, op dun takje; de vleugels asymmetrisch uitstaand, xviii. Zilveren keizersschildje, 1779, in cartouchevorm. 17 zilveren koningsplaatjes, waarvan de volgende in cartouchevorm: Uit 1750 (gemerkt Maastricht, a, hd aaneen en gekroond), 1751 (verguld, gemerkt sb gekroond in hoekig schild), 1764 (gemerkt a, sb gekroond in hoekig schild), 1775 (gemerkt Maastricht, g. ing (?) in rechthoek waarboven kroon), 1777, 1781, 1785 (gemerkt Maastricht, m, ng (?) in rechthoek), 1787 (gemerkt ib gekroond boven vier puntjes in rechthoek), 1790 (gemerkt ib in rechthoek, n in vierkant), 1791 (gemerkt Maastricht, o, ib gekroond boven vier puntjes in rechthoek), 1794 (Maastrichts keurstempel). Ovale koningsplaatjes uit 1783 (gemerkt Maastricht, h (?)), 1804, 1814, een zonder jaartal met bloemenrand, xixa. | |
Grote MeersVroeger gehucht, nu kerkdorp en samengegroeid met Kleine Meers in de gemeenteGa naar margenoot+ Stein; voornamelijk aan de zuidzijde door een oude dijk (van na 1651?) beschermd tegen de Maas, waarvan in het terrein, genaamd ‘In de Kuilen’ nog sporen van een oude bedding zichtbaar zijn. | |
[pagina 136]
| |
Ga naar margenoot+ De Rooms-Katholieke kerk van de H. Jozef, uit 1910, bezit: Houten kruisbeeld, ± 1800, hoog 66, met tamelijk goede anatomie. Kruisweg, xixa, litho's door O. Tassart, Parijs. Negentien neoclassicistische kerkbanken, xixa.
Ga naar margenoot+ Het Franciscanessenklooster van de H. Jozef bezit een zilveren neoclassicistische ciborie, xixa, hoog 34; gemerkt: id in rechthoek, s in wapenschild, rechthoek onherkenbaar.
Ga naar margenoot+ Grote Straat 1. Om gesloten binnenplaats, in baksteen ten dele gewit, puntgevels met vlechtingen, xixa. Grote Straat 60. Bakstenen puntgevel met vlechtingen, gevelsteen met 1814. Grote Straat 62. In haakvorm, bakstenen puntgevel met vlechtingen en gevelsteen met ano 1835 5 Juni dw vm ihs; op bovendorpel schuurdeur 1834, op bovendorpel staldeur 1717. Volgens overlevering in 1834 na brand herbouwd. Grote Straat 70. Bakstenen puntgevel met vlechtingen, gevelsteen met 1833. Ga naar margenoot+ Kerkstraat 23. Herbezigde gevelsteen 1717 tvm. Ga naar margenoot+ Op de Weert 1-2. Weerterhof. Deze hoeve, die voor 1651 op de linker Maasoever lag en behoorde onder Mechelen (in het huidige Belgisch Limburg), - vgl. De Maasgouw 1949, blz. 17 vlg., - is opgetrokken uit baksteen om een naar de veldzijde open binnenplaats. Zij heeft twee puntgevels met vlechtingen, rechthoek- en tussendorpelvensters in hardsteen en tussendorpelvensters met houten kozijnen, xviiia. Zandstenen gevelsteen met ihs sit nomen domini benedictum iohannes van den bosch ende getervdvs winen eluyden anno 1746. Inwendig gepaneelde schoorsteenmantel in stuc, xviiia, waarop ihs ib gw en een hartje. |
|