Waterland en omgeving
(1953)–J.F. van Agt–
Auteursrecht onbekendGraftHET RAADHUIS, daterend uit 1613, is in 1909 onder de leiding van J.F.L.Ga naar margenoot+ Frowein gerestaureerd, waarbij de westgevel naar oude gegevens is gecompleteerd. Vóór 1605 hadden de dorpen Graft en De Rijp een gemeenschappelijk raadhuis. literatuur. leegwater, Kleyne Chronyke, blz 6/7. - Oudh. en Gest., I, blz 412. - Noordholl.Ga naar margenoot+ Arc., blz 88. - Teg. Staat., VIII, blz 385. - N.H. Oudh., II, blz 61. - Opmerker, 1907, blz 396; 1910, blz 377. - Sint Lucas, IX, blz 51 vlg. - Architectura, 1910, blz 339. - Geïll. Gemeenteblad, 1920, blz 112. - oude afbeeldingen in het Prov. Arch. te Haarlem. Het rechthoekige uit baksteen met toepassing van natuursteen opgetrokken gebouwtje,Ga naar margenoot+ pl XXVIII, 72, vertoont met zijn topgevels aan drie zijden hetzelfde schema als de raadhuizen van Jisp, De Rijp, Grootschermer en eertijds Assendelft. Kenmerkend voor de bouwtijd is de door vooruitspringende natuurstenen blokken in Haarlemse trant en lijsten en pilasters veroorzaakte levendige reliefwerking. Een sterk verticalisme wordt teweeggebracht door de klimmende pilasters, die neerkomen | |
[pagina 62]
| |
op de uitgekraagde maskersluitstenen van de vensterontlastingsbogen; hierbij komt evenwel een horizontale binding door de natuurstenen lijsten en door de friezen van baksteenvlechtingen, welke laatste in de west- en zuidgevel zijn afgesloten door leeuwenmaskers, terwijl zij bovendien resp. een steen bevatten met het gemeentewapen en met het jaartal 1613. De maskers tussen accolades in de boogtrommels boven de vensters herinneren aan de architectuur van Hendrick de Keyser. Te vermelden zijn nog een steen met een afbeelding van Prins Maurits in de westgevel en een steen met de afbeelding van een driemaster in de zuidgevel. De westelijke geveltop is, met inbegrip van de boogtrommels van de vensters der hoofdverdieping, in 1909 opnieuw aangebracht. De beelden, Justitia en Charitas, welke deze geveltop flankeren, stammen hoogstwaarschijnlijk uit de 17de eeuw. Nieuw zijn alle vensterkozijnen en de met een leeuw bekroonde toppilaster van de zuidgevel. Ga naar margenoot+ Boven de nieuwe schouw van de benedenverdieping komt een fragment van een overhuiving voor in de vorm van een netgewelf, XVIIa. Ga naar margenoot+ Tot de inventaris behoren: Eiken bolpoottafel, XVIIa; eiken kist met binnenin 1653; beschilderde offerbus met 1645; portret op doek, 41 × 33 cm, van burgemeester C. Blauw, XIXa, en enig koper- en tinwerk, XVIIId.
Ga naar margenoot+ Van de voorm. Herv. kerk, een bouwwerk in gothiserende trant, XVII, dat in 1951 is gesloopt, zijn de fundamenten en de zerkenvloer bewaard. Het meubilair, merendeels XVII, is thans deels in de Herv. kerk van Willemstad, deels in die van Maasland (N.H. Oudh., II, 1 vlg - Gen. en Herald. Gedenkw., III, blz 122 vlg). Ga naar margenoot+ Het moderne weeshuis van de Herv. Gemeente heeft in de vestibule een gedenksteen met opschrift en een houten bord met opschrift, beide uit 1708, afkomstig van het oude weeshuis; voorts een schilderij, XVIII, waarop dit weeshuis staat afgebeeld. Ga naar margenoot+ De moderne O.L. School heeft in een der gevels vier maskersluitstenen, XVII A. | |
NoordeindeNr 15. In de tuin gevelsteen, 1815, van de oude Doopsgez. kerk (Gen. en Herald. Gedenkw., IV, blz 220). | |
OostgraftdijkGa naar margenoot+ DE HERVORMDE KERK, een rechthoekig bakstenen zaalkerkje met een houten torentje op de westgevel, is in 1840 gebouwd ter vervanging van een kerkje uit 1647 (Teg. Staat, VIII, blz 386. - Noordholl. Arc., blz 87. - N.H. Oudh., II, 1, blz 62. - Gen. en Herald. Gedenkw., III, blz 154). Op het dak een windvaan in de vorm van een haringbuis. De kerk bezit: Ga naar margenoot+ Eiken zeskantige preekstoel - XVIId, geverfd - waarvan de kuip is versierd met Ionische hoekzuiltjes en gesneden friezen. Een doophek; een deurtje voorzien van een gesneden bekroning, waarin tussen twee engeltjes mdccxv staat. Ga naar margenoot+ Koperen doopbekkenhouder, koperen doopboog, beide XVIIIa, en drie koperen kaarsenkronen, XVIId. | |
[pagina 63]
| |
WestgraftdijkDE HERVORMDE KERK, een bakstenen zaalkerkje uit 1651, gesloten met vijfGa naar margenoot+ zijden van een tienhoek, is blijkens een steen in de zuidmuur in 1792 grotendeels herbouwd. In 1855/6 is het hersteld en in 1902 zijn de meest westelijke travee en het torentje vernieuwd (Teg. Staat, VIII, blz 385. - Alkm. Courant, 1855, nr 44 met bestek en tekeningen. - Noordholl. Arc., blz 87. - N.H. Oudh., II, 1, blz 62. - Gen. en Herald. Gedenkw., III, blz 157). De door steunberen versterkte muren bevatten spitsboogvensters. In de noordelijkeGa naar margenoot+ sluitingsmuur komt een dichtgemetseld rondboogpoortje voor, verlevendigd met natuurstenen blokken. Inwendig een houten tongewelf met gesneden rozetten boven trekbalken met korbelen en gesneden sleutelstukken. Tot de inventaris behoren: Eiken zeskantige preekstoel, XVIId, geverfd, de kuip versierd met Ionische hoekzuiltjes.Ga naar margenoot+ Het deurtje van het doophek heeft een gesneden bekroning, XVIId, met de wapens van Graft en van Alkmaar. Koperen voorzangerslezenaar, XVII; koperen doopbekkenhouder en doopbekken,Ga naar margenoot+ XVIId; koperen doopboog, XVIId, bekroond met een cartouchevormig schild, waarop de afbeelding van een haringbuis. Kabinetorgel, XVIIIc, waarvan de gesneden zijstukken met wijnranken versierd zijnGa naar margenoot+ en de gebogen bekroning een geschonden kuifstuk heeft. Eiken gestoelte, XVIII A, met gesneden rankwerk.Ga naar margenoot+ Drie koperen twaalfarmige kaarsenkronen, XVIIb; twee met het jaartal 1648; bij éénGa naar margenoot+ de cijfers in verkeerde volgorde! |
|