Over dialectica en humanisme

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar Koninklijke Bibliotheek Den Haag, signatuur: ABP 332

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Over dialectica en humanisme van Rodolphus Agricola in de editie van Marc van der Poel uit 1991.

 

redactionele ingrepen

p. 39-44 en 146-161: de eindnoten zijn bij de bijbehorende nootverwijzingen op de betreffende pagina's geplaatst. Zodoende zijn de pagina's 39-44 en 146-161 komen te vervallen.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina (p. 10) is niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina 1]

GESCHIEDENIS VAN DE WIJSBEGEERTE IN NEDERLAND 5

RUDOLF AGRICOLA

 

[pagina 3]

Rudolf Agricola

Over dialectica en humanisme

UITGEGEVEN, INGELEID EN VAN AANTEKENINGEN VOORZIEN DOOR MARC VAN DER POEL

 

AMBO/BAARN

 

[pagina 4]

De ‘Geschiedenis van de wijsbegeerte in Nederland’

staat onder redactie van

dr. H.A. Krop, prof.dr. M.J. Petry en

prof.dr. J. Sperna Weiland

 

ISBN 90 263 0883 3

Copyright © 1991 by Marc van der Poel

Omslag en typografie Harm Meijer

Verspreiding voor België: Uitgeverij Westland nv, Schoten

2.91.961

 

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

 

Deze uitgave kwam mede tot stand met steun van de Stichting Universiteitsfonds Rotterdam.

 

[pagina 5]

Inhoud

Voorwoord		7
INLEIDING		11
I.	Rudolf Agricola: leven en achtergrond van zijn denken	11
1.	Leven en werk van de humanist Agricola	11
2.	Het humanisme en de nieuwe filosofie	17
3.	De middeleeuwse logica	21
II.	Humanistische argumentatieleer	23
1.	Over de dialectische vinding	23
2.	De vindplaatsen van argumenten	25
3.	Het redeneren	28
III.	De invloed van Agricola	29
1.	Agricola en het humanistisch geïnspireerde onderwijs in de zestiende eeuw	29
2.	De verspreiding van Agricola's dialectica in de zestiende eeuw	32
3.	Agricola en de dialectica in de zestiende eeuw	36
Noten		39
TEKSTEN		45
I.	Uit: Lofrede op de filosofie en de andere kunsten	46
II.	Uit: Over de dialectische vinding	56
1.	De loci	56
1,1.	Voorwoord tot het hele werk	56
1,2.	Definitie van de locus	58
1,3.	Hoe de loci door Aristoteles en de overige auteurs zijn behandeld	62
1,4.	Overzicht van de loci	68
2.	De nieuwe dialectica	69
2,1.	Aanval op de contemporaine dialectici	69
2,2.	Definitie van de dialectica	74
2,3.	Het doel van de dialectica	77
3.	De materie van de dialectica	79
2,6.	De materie van de dialectica: het vraagstuk	79
Uit: 2,7. Vervolg		82

 

 

[pagina 6]

4.	Het instrument van de dialectica	83
2,15.	Het betoog. 1. doorlopende rede-dialoog	83
2,16.	Het betoog. 2. expositie-argumentatie	85
2,17.	Twee manieren waarop een argumentatie overtuigend kan zijn	88
2,18.	De argumentatie: syllogisme, opsomming, enthymema, voorbeeld	92
2,22.	De expositie: drie soorten met ieder een eigen doelstelling	95
Uit: 2,23.	Vervolg: de expositie binnen de argumentatie	99
5.	De behandeling van de loci	102
2,26.	Hoe te herkennen uit welke loci argumenten zijn geput	102
2,27.	Het ontleden van argumentaties bij de goede auteurs	106
2,28.	Zaakbeschrijving met behulp van de loci	111
2,29.	Inventarisatie van gegevens om een vraagstuk te behandelen	115
6.	De affecten	122
3,1.	Wat de affecten zijn en waaruit ze voortkomen	122
3,2.	Drie behandelingswijzen van de affecten	124
3,3.	Versterking en verzwakking van het betoog door de affecten	127
7.	De dispositie	132
3,8	Over de dispositie	132
III.	Brief over de inrichting van het studieprogramma	135
Noten		146
Bibliografie		162