|
| |
[1016] Anti-materie
Overlevering
| M |
Typoscript, H-118. |
| T |
Maatstaf 9 (februari 1962), p. 826-827 |
| D |
Verzamelde gedichten, p. 968-969. |
| |
Datering
Kort vóór 1962 (M)
Vóór 17 januari 1962 (T)
| |
Leestekst
M
T (zie p. 527)
| |
Ontwikkelingsgang
In de grondlaag van het typoscript (M a) bestaat dit gedicht uit 43 regels (in deel 1 opgenomen als leestekst [1016a] ‘Anti-materie’). In deze versie heeft Achterberg naderhand met verschillende schrijfstoffen (fasen b-e) veranderingen aangebracht.
In T-D is het gedicht vanaf r. 28 met in totaal tien regels uitgebreid (zie ook leestekst [101b] ‘Anti-materie’). Dit gedeelte wordt in de synopsis afzonderlijk gepresenteerd als T-D, r. (28)-(39). Daarna volgt de gecombineerde synopsis van het slot van het gedicht, M-D, r. 30(40)-43(53).
| |
| |
| |
Varianten en correcties
M a typemachine, b-c potlood, d anilinepotlood, e bl ballpoint
| 5 |
M |
a |
intact; het |
|
toegewezen |
quantum |
|
| |
|
b |
[ |
] |
[toege]meten |
[ |
] |
| |
|
c |
[ |
] |
[toegewezen] |
[ |
] |
| |
T-D |
|
| |
|
|
|
| |
| 7 |
M |
a |
zoals het |
|
uitgemeten |
stond |
|
| |
|
b |
[ |
] |
[uitge]tekend |
[ |
] |
| |
|
b |
[ |
] |
{afgebakend} |
[ |
] |
| |
|
c |
[ |
] |
[uitgemeten] |
[ |
] |
| |
T-D |
|
| |
|
|
|
| |
| |
|
|
[? na M b, r. 7 afgebakend en tussen () geplaatst] |
| 8 |
M |
a |
volgens |
de leggers bij 't kadaster |
: |
| |
|
b |
binnen |
[ |
], |
| |
T-D |
|
| |
|
|; |
| 9 |
M |
a |
eigendom, |
particuliere grond. |
|
| |
|
b |
{bouwrijpe[,]} |
[ |
]Ga naar margenoot+ |
| |
|
c |
een strook |
[ |
] |
| |
T-D |
|
| |
|
| |
| 10 |
M |
|
Van het plafond valt een stuk pleister |
|
| |
T-D |
|
| |
|, |
| 11 |
M |
|
en het behang krult op. |
De beits |
|
| |
T-D |
|
eens in de zoveel jaar. |
| |
| |
| 18 |
M |
a |
Deurknoppen |
|
werden sleets, |
|
| |
|
b |
[ |
] |
zijn ontvleesd, |
|
| |
|
d |
Handvatten |
|
[ |
] |
| |
T-D |
|
| |
|
|
| |
| 21 |
M |
a |
bij deze |
|
stage |
vitusdans. |
|
| |
|
e |
[ |
] |
starre |
[ |
] |
| |
T-D |
|
| |
|
|
|
| |
| |
|
|
M, r. 28-29: |
| 28 |
M |
|
Hoog op de tenen gaat een spoor |
| 29 |
M |
|
tussen de kamerdingen door. |
| |
| |
| (28) |
T-D |
|
Oogappel dwaalt. Een vliegtuig ronkt |
| (29) |
T-D |
|
boven het theeservies, dat vonkt. |
| (32) |
T-D |
|
Glasachtig lichaam, okselpaar (33) T-D dobberen op de serreruit. |
| (34) |
T-D |
|
Verhemelte en alfabet |
| (35) |
T-D |
|
roteren om elkaar. |
| (36) |
T-D |
|
Roodgloeiend oor steekt uit de brief; |
| (37) |
T-D |
|
het wederhoor, de vocatief. |
| (38) |
T-D |
|
Keelholte, als bij toverslag, |
| (39) |
T-D |
|
vol telefoon en jongste dag. |
| |
|
|
M-D, r. 30(40)-43(53): |
| 30 |
M |
|
Tegen |
|
het raam |
een pluis gevonden, |
|
| (40) |
T-D |
|
| |
| |
de deur |
| |
| |
| 31 |
M |
a |
zojuist per luchtpost afgezonden |
. |
| |
|
b |
[ |
]; |
| (41) |
T-D |
|
| |
| |
| 32 |
M I |
a |
Een blad zit omgevouwen waar |
| |
|
b |
[ |
|
]Ga naar margenoot+ |
| |
II |
b |
Het eerste ruimteonderzoek. |
| (42) |
T-D |
|
het |
| |
| |
| 33 |
M I |
a |
je bent gebleven in een boek. |
|
| |
II |
b |
[Een blad zit omgevouwen waar]Ga naar margenoot+ |
|
| (43) |
T-D |
|
| |
| |
| 34 |
M1 |
a |
Toen kwam er onverwacht bezoek. |
| |
II |
b |
[je bent |
|
gebleven in een boek.]Ga naar margenoot+ |
| |
|
e |
[ |
] |
[in] het gesloten |
[ |
] |
| (44) |
T-D |
|
| |
|
|
|
| |
| 35 |
M I |
a |
Daar houdt zich de romanheld klaar |
|
| |
II |
b |
Met de romanheld ben je daar, |
|
| |
III |
e |
Daar houden zich de helden klaar |
|
| (45) |
T-D |
|
| |
| |
| |
| |
| 36 |
M I |
a |
en |
zal ingrijpen aan het eind. |
|
| |
II |
b |
{die} |
[ |
] |
| |
III |
e |
voor de beslissing aan het eind. |
| (46) |
T-D |
|
| |
|
| |
| 37(47) |
M-D |
|
Over de rustbank mijn profiel |
| 38(48) |
M-D |
|
van achterhoofd tot hiel; |
| 39 |
M |
a |
-ik, |
zo duidelijk omlijnd, |
|
| |
|
b |
{min-ik][,]} |
[ |
] |
| |
|
b |
[min-ik][,] |
[ |
] |
| (49) |
T-D |
|
| |
|
| |
| 40(50) |
M-D |
|
dat hij alleen hoeft op te staan |
| 41(51) |
M-D |
|
en naar de slaapvertrekken gaan |
| 42(52) |
M-D |
|
om u te vragen of het licht |
| 43(53) |
M-D |
|
uit kan, de antichambre dicht. |
| |
Commentaar
| 1 | In de collectie Achterberg bevinden zich verschillende aantekeningen over het verschijnsel ‘anti-materie’, overgenomen uit onder meer Keesings historisch archief van 31 augustus/6 september 1959, die aan het ontstaan van dit gedicht ten grondslag liggen (zie § 48.3.2). Uit een brief van N. van Breevoort-Noordzij aan Achterberg d.d. 10 juli 1961 blijkt dat Achterberg op dat moment bezig was met het onderwerp anti-materie, en dat hij zelfs plannen had voor een cyclus. Ook J.C. Achterberg-van Baak herinnerde zich later dat haar man ‘heel erg gelukkig’ was met de voltooiing van ‘Anti-materie’ en ‘het gevoel [had] dat het op den duur misschien wel een cyclus zou kunnen worden’. Volgens haar werd dit gedicht rond Kerst 1961 voltooid. Zie verder § 48.4.3. |
| 2 | In de februari-aflevering 1962 van Maatstaf, dus kort na Achterbergs overlijden, werd dit gedicht gepubliceerd, met als onderschrift: ‘Het laatst voltooide gedicht, in zijn nalatenschap aangetroffen.’ De kopij is niet overgeleverd. Zie ook § 48.4.3. |
| 3 | M is gereproduceerd in Schrijvers prentenboek, p. 54 en in Achterbergkroniek 9.2 (1990), tussen p. 44 en p. 45. |
| 4 | Dit gedicht is vertaald in het Russisch door E.V Vitkovskij. |
| 5 | Literatuur over het gedicht:
| Middeldorp, A., De wereld van Gerrit Achterberg, p. 181-186. |
| Piere, J. de, ‘Achterberg en de antimaterie.’ |
| Vermeulen, H., ‘Wetenschap aan het woord. Over “Anti-materie”.’ |
|
|
|
Auteursrechtelijk beschermd