Gedichten. Deel 3b. Apparaat

[982] Dwingelo

Overlevering

M^1	Eerste manuscript D^1, H-95.

[p. 1146]

M^2	Tweede manuscript D^1, H-96.
M^3	Tweede typoscript, kopij D^1, H-97.
M^4	Derde typoscript D^1, collectie Ministerie van ok&w, H-102.
M^5	Doorslag van M^4, kopij T, H-104.
P^1	Proef T, H-106.
T	De gids 120.1 (januari 1957), p. 9.
P^2	Eerste proef D^1, H-107.
P^3	Tweede proef D^1, H-108.
D^1	Spel van de wilde jacht, p. 22.
M^6	Kopij D^2, H-112.
D^2	Cryptogamen 4, p. 184.
M^7	Kopij D^3, H-122.
D^3	Verzamelde gedichten, p. 879.

Datering

Vóór 30 november 1956

Leestekst

M² b

Ingreep

3 tot een lens < tot lens

Ontwikkelingsgang

In de hierna volgende synopsis wordt eerst M¹ afzonderlijk gepresenteerd. Op dit kladhandschrift (zie de afbeelding op p. 1148) schreef Achterberg eerst een onvolledige aanzet van M¹, I, r. 1-4. Onder r. 4 hernam hij r. 3-4, waarna hij het vervolg tot en met r. 8 schreef (M¹ II). Onder dit gedeelte noteerde Achterberg wederom twee alternatieven voor r. 3-4 (M¹ III), haalde deze echter weer door en bracht in het eerdere tekstgedeelte M¹ II de uiteindelijke versie tot stand (alleen r. 7 schreef hij noodgedwongen op een afzonderlijke plaats), hieronder aangeduid als M¹ IV. Op de onderste helft van het blad en in een afwijkende ductus (dus mogelijk in een later stadium) schreef Achterberg het sextet (M¹ V, r. 9-14) en noteerde hij tenslotte, onder het gedicht, de titel.

Na de afzonderlijke presentatie van M¹ volgt de gecombineerde synopsis van M²-D³.

Varianten en correcties

M¹ a-g potlood

M² a-b potlood, c bl ballpoint (aangebracht ná M³)

Titel	M^1 I	a	[ontbreekt]
	V	g	Dwingelo
	M^2-D^3		|	|
			M^1, r. 1-14:

1

M^1

a

In het nooit dat nog komt zie ik u weer.

2	M^1	a	Een blauw ontbreken houdt het weten wakker^+
		b	[	]^+

+ [? door weten]

+ [? geschrapt]

[p. 1147]

3

M^1 I

a

en doet de

[

◦

]

van April verstrakken

II

b

en doet

September

tot een doek

verstrakken.

b

[

]

{October}

[

]^+

b

[

]

[October]

[

]

b

[

]

{april}

{als dundoek}

[

]

III

c

en doet

het jaar afwachten

en verstrakken

c

[

]

{de tijd verbleken}

[

]

c

[

]

[het jaar afwachten]

[

]

IV

d

[

]

[October] [tot een doek] [verstrakken.]^+

[M^1 II b, r. 3 werd niet doorgehaald en moet in fase c meegelezen worden;? door M^1 II b October en September;?? door als dundoek en tot een doek;? door M^1 III c de tijd en het jaar en? door verbleken en afwachten]

4	M^1 I	a	tot glanzen	[breekt af]^+
	II	b	Daartegen gaan de			sterren	op en neer.
		b	[		]	{dagen}	[	]^+
	III	c	{Intussen gaan de sterren op en neer}
	IV	d	[Daartegen gaan de {sterren/dagen} op en neer.]^+
		d	{De dagen hebben weinig wolken meer.}
		d	{'s Nachts worden wolken tot een veer}^+
		d	[De dagen hebben] haast geen [wolken meer.]
			[? door M^1 III c, r. 3-4;? na de alternatieve regels in M^1 IV d, r. 4]

4/5

M^1 II

b

[strofewit]

5

M^1 II

b

Cassiopeia en de grote beer

6	M^1 II	b	houden sinds	[		◦	]	hun gemak en
		d	laten bij nacht hun			harde		tekens knakken
		d	[		]	{witte}		[	]
		d	[		]	{verre}		[	]
		d	[		]	{lege}		[	]
		d	[		]	[witte]		[	]
			[? door M^1 II d, r. 6 lege, verre, witte en harde]

7

M^1 II

b

staan

[

◦

]

boven de daken.

b

[

]

rustig

[

◦

]

[

]^+

d

nevels liggen

[

◦

]

vlakken

d

[

]

[

◦

]

ver[vlakken]^+

d

om

[

◦

]

op

elkander

in te hakken.

d

[

]

{elkaar}

[

]^+

d

[

]

bijna

[

]

[elkander]

[

]^+

IV

e

om op het

onbestaande

in te hakken^+

e

[

]

universum

[

]^+

[M^1 IV, r. 7 werd met een pijl ingevoegd]

+ [of: october]

+ [= M¹ II]

+ [???? door glanzen]

+ [? door dagen en sterren]

+ [= M¹ II]

+ [? door tot]

+ [? door rustig]

+ [? door ver]

+ [? door elkaar]

+ [? door bijna]

+ [? na de regel]

+ [? geschrapt]

[p. 1148]

[982] ‘Dwingelo’, M¹ (collectie nlmd)

[p. 1149]

8	M^1 II	b	Het zevengesternte	gaat		zachtjes	te keer.^+
		d	[		]	{ginds}	[	]
		d	'[t] Zevengesternte]	[	]	[zachtjes]	[	]^+
			[? door M^1 II b, r. 3-8 (vermoedelijk aangebracht in fase c)]

8/9

M^1 V

f

[strofewit]

9

M^1 V

f

Afwachten is de boodschap; luisteren.^+

10

M^1 V

f

In Dwingelo hoor je het fluisteren

11	M^1 V	f	der	leegte in de		radio-telescoop.^+
		f	van	[	]	[radio][telescoop.]
		f	[der]	[			]

12	M^1 V	f	Daar lopen ook uw		tijdingen	te hoop.
		f	[	]	trillingen	[	]

12/13

M^1 V

f

[strofewit]

13	M^1 V	f	zetten hun strepen	op een stuk papier.
		f	{zetten zich grafisch}	[	]^+
		f	verschijnen [grafisch]	[	]^+
			[??? door M^1 V f, r. 13 zetten hun strepen;? voor de regels geschrapt]

14	M^1 V	f	Misschien niet ongelijk aan deze hier.
			M^2-D^3, r. 1-14:

1

M^2-D^3

In het nooit, dat nog komt, zie ik u weer.^+

2	M^2	a	Een blauw ontbreken	houdt het weten wakker^+
		b	B[lauw]e absentie	[	]
	M^3-D^3		|		|

3	M^2	a	en doet october		tot een doek					verstrakken.^+
		b	[	]	{glanzen en}					[	]
		b	[	]	[tot]		heelal			[	]
		b	[			]	[een]		bol	[	]
		b	[					]	lens	[	]
		b	[					]	{bol}	[	]^+
		b	[					]	[lens]	[	]
	M^3-D^3		|			|	een		|		|

4

M^2-D^3

De dagen hebben haast geen wolken meer.^+

4/5

M^2-D^3

[strofewit]

5

M^2-D^3

Cassiopeia en de grote beer^+

+ [? door gaat zachjes]

+ [? geschrapt]

+ [? door I van luisteren]

+ [? door der]

+ [? voor de regels]

+ [? door vershijnen]

+ [← M¹, 1]

+ [← M¹, 2]

+ [← M¹ IV d, 3]

+ [? na bol]

+ [← M¹ IV d, 4]

+ [← M¹ II b, 5]

[p. 1150]

6	M^2-3		laten bij nacht hun witte tekens knakken^+
	M^2	c	[	],
	M^4-D^3		|	|

7	M^2	a	om op het		universum	in te hakken.^+
		a	[	]	onbestaande	[	]
	M^3-D^3		|				|

8

M^2-D^3

't Zevengesternte gaat zachtjes te keer.^+

8/9

M^2-D^3

[strofewit]

9	M^2	a	Afwachten is		de	boodschap;	luisteren.^+
		b	[	]	't	consigne[;]	[	]
		b	[		]	{vereiste[;]}	[	]
		b	[		]	[consigne;]	[	]
	M^3-D^3		|					|

10

M^2-D^3

In Dwingelo hoor je het fluisteren^+

11

M^2-D^3

der leegte in de radiotelescoop.^+

11/12

M^2-D^3

[strofewit]

12

M^2-D^3

Daar lopen ook uw trillingen te hoop.^+

13

M^2-D^3

Verschijnen grafisch op een stuk papier.^+

14	M^2-3		Misschien niet ongelijk aan		deze	hier.^+
	M^2	c	[	]	zulke	[	]
		c	[	]	[deze]	[	]
	M^4-D^3		|				|

+ [← M¹ II d, 6]

+ [← M¹ IV e, 7]

+ [← M¹ II d, 8]

+ [← M¹ V f, 9]

+ [← M¹ V f, 10]

+ [← M¹ V f, 11]

+ [← M¹ V f, 12]

+ [← M¹ V f, 13]

+ [← M¹ V f, 14]

Commentaar

^1	De radiotelescoop te Dwingeloo (vgl. r. 10-11) werd op 17 april 1956 in gebruik genomen.
^2	Zie [966] ‘Nebo’, noot 2.
^3	Dit gedicht is vertaald in het Duits door R.W. Schnell/J. Walvis en in het Engels door P. Boyce.
^4	Literatuur over het gedicht: Buuren, M. van, ‘Symbolen bij Achterberg.’ Cornets de Groot, R.A., Labirintheek, p. 149-155. Diemer, W., ‘Sterrenkunde.’ Wilms, G., ‘Commentaar op Drentse gedichten.’