Gedichten. Deel 3b. Apparaat

[981] Zwevende claim

Overlevering

M^1	Eerste typoscript D^1 (alleen r. 10-15), H-94.
M^2	Eerste manuscript D^1 (alleen r. 1-9), H-95.
M^3	Tweede manuscript D^1, H-96.
M^4	Tweede typoscript, kopij D^1, H-97.
M^5	Doorslag van M^4, kopij T, H-98.
P^1	Proef T, H-100.
T	De gids 119.11 (december 1956), p. 421.
M^6	Derde typoscript D^1, collectie Ministerie van ok&w, H-102.
P^2	Eerste proef D^1, H-107.
P^3	Tweede proef D^1, H-108.

[p. 1141]

D^1	Spel van de wilde jacht, p. 14.
M^7	Kopij D^2, H-112.
D^2	Cryptogamen 4, p. 176.
M^8	Kopij D^3, H-122.
D^3	Verzamelde gedichten, p. 871.

Datering

Vóór 30 november 1956

Leestekst

M³ b

Ontwikkelingsgang

Het eerste ontstaansmateriaal van dit gedicht bestaat uit twee onvolledige documenten (zie de afbeelding op p. 1143). M¹ is de onderste helft van een typoscript, dat oorspronkelijk behoorde tot de verzameling eerste typoscripten van Spel van de wilde jacht. De zes regels die nog op het blad staan, hebben vermoedelijk het sextet van een sonnet gevormd: aan de bovenste scheurrand van het blad staat nog een potloodstreepje, waarschijnlijk een correctie in de tekst die op de bovenste helft van het blad stond (deze is niet overgeleverd). M² is de onderste helft van een kladhandschrift en bevat uiteindelijk negen regels en de titel van dit gedicht. Of de regels in een eerder stadium eveneens deel hebben uitgemaakt van een ander gedicht, valt niet meer te achterhalen. Op een gegeven moment heeft Achterberg beide documenten bijeengevoegd (de blaadjes zijn met een paperclip aan elkaar gehecht geweest) en op dat moment staat vast dat de regels van M¹ aan moeten sluiten bij M², r. 1-9 (zie ook § 47.3).

In de synopsis worden M¹, r. (1)-(6) en M² I/III, r. (1)-(8) eerst afzonderlijk gepresenteerd. Daarna volgt de gecombineerde presentatie van het gehele gedicht, bestaande uit de uiteindelijke versie van M² (IV, r. 1-9), de aansluitende regels van M¹ (r. 10-15) en de overige bronnen M³-D³

Varianten en correcties

M¹ a typemachine, b potlood

M² a-f potlood

M³ a-b potlood, c rood potlood, d bl ballpoint (fasen c-d aangebracht ná P¹), e bl ballpoint (aangebracht ná T)

Titel	M^1		[ontbreekt]
	M^2 I	a	|	|
	IV	f	Zwevende claim
	M^3-D^3		|		|
			M^1, r. (1)-(6):

(1)

M^1

Zo vrij komt dus een woning na de dood,

(2)	M^1	a	dat men een		lege	kamer	aan kan treffen
		b	[					]^+
		b	[	]	{hele}	[		]^+
		b	[	]	{open}	[		]
		b	[	]	kamerruimte		[	]

+ [? door lege]

+ [? door hele]

[p. 1142]

(3)

M^1

ver buiten de oorspronkelijke muren

(4)	M^1	a	onder de blote hemel,		waar	de effen
		b	[	]	en	[	]

(5)	M^1	a	herinneringen	voor het oog verpuren;
		b	[herinnering] ziet	[	]

(6)	M^1		al zijn de woorden ook tweemaal zo groot.
			M^2 I/III, r. (1)-(8):

(1)	M^2 I	a	Gij		zijt bij		mensen	in de mist betrokken
		b	{[G]e}		[	]	plekken	[	].
		b	[2	]	[	]	{plaatsen}	[	]
			[? na M^1 a, r. (1);? door M^1 b [G]e en Gij;? door plaatsen en plekken]

(2)	M^2 I	a	[	◦	]	tussen u en mij
		b	Een dunne wereld			[	]

(3)	M^2 I	a	heeft overal		een	vage overzij^+
		a	[	]	zijn	[	]

(4)	M^2 I	a	met		phasen		[	◦	]	geschrokken^+
		b	[	]	staten		[				]
		c	[			]	waar het donker is			[	]

(5)	M^2 I	a	[			◦	]	lokken
		c	en lichte		tunnels neteldoeken			[	]
		c	[	]	[neteldoeken] [tunnels]			[	]^+
			[? door M^2 I a, r. (1)-(5)]

(5/6)	M^2 I	b	[geen strofewit]
	II	d	[strofewit?]

(6)	M^2 I	b	[	◦	]	naar een terrein	[	◦	]^+
		c	langs			elzenhek
		c	[		]	[elzenhe]ggen naar een witte wei^+
	II	d	fiets ik voorzichtig naderbij
	III	e	{Ik fiets al [ ◦ ] naderbij}
		e	[fiets ik voorzichtig naderbij]
		e	{[Ik fiets al] uren [naderbij]}^+

7	M^2 I	b	[	◦	]	fiets ik	voorzichtig		naderbij
		b	[					]	{dichterbij}
		c	[fiets ik]			echter	[	]	[2	]^+
	II	d	en stuit op een oud landhek voor een wei,

+ [? door overal]

+ [? door phasen]

+ [? door omzettingsteken]

+ [? door de regel]

+ [? door witte]

+ [??? door de regel]

+ [? door de regel]

[p. 1143]

[981] ‘Zwevende claim’, M¹ en M² (collectie nlmd)

[p. 1144]

8	M^2 I	b	[	◦	]	teruggetrokken
		c	dan hebt ge u vroegtijdig			[	]
	II	d	rech
		d	in 't vierkant door een elzenheg omtrokken
			[? door M^1 I, r. (7)-(8);? door M^2 I, r. (8) teruggetrokken;? door vroegtijdig]
			M^2 IV-D^3, r. 1-9:

1	M^2 IV	f	[{Gij/Ge}]	[zijt bij] stroken [in de mist betrokken.]^+
	M^3-D^3		Ge	|	|

2	M^2 IV	f	Een dunne wereld tussen u en mij]^+
	M^3	a	|	|^+
		b	[	]^+
	M^4-D^3		|	|

3	M^2 IV	f	[heeft] verderop [zijn vage overzij]^+
	M^3-D^3		|	|,

4	M^2 IV	f	[met staten waar		het donker	is] gebroken^+
	M^3-T		|				|
	M^3	e	[	]	de voorhang	[	]
	M^6-D^3		|				|

5	M^2 IV	f	tot schijngebouwen		op een		[	◦	]	lei
		f	[			]	schuine			[	]^+
		f	[	]	los van makelij
	M^3-D^3		|	|,	|				|,

6	M^2 IV	f	[en lichte neteldoeken tunnels lokken].^+
	M^3-D^3		|	|

6/7	M^2 IV	f	[strofewit?]
	M^3-D^3		[strofewit]

7	M^2 IV	f	[Ik] [fiets] een eind		[voorzichtig	naderbij]^+
	M^3-T		|				|
	M^3	e	[	]	om[zichtig]	[	]
	M^6-D^3		|				|

8

M^2 IV

f

[en stuit

op

een oud landhek

voor

een wei,]^+

M^3

a

|

|

b

[

]

bij

[

]

op

[

]

b

[

]

trillend

schrikdraad

[op een wei,]

M^4-P^1

|

|

M^3

c

[

]

glimmend

[

]

d

[

]

op

[schrikdraad],

deinzend

voor [een wei,]

T

|

|

M^3

e

[

]

wiegend

[

]

M^6-D^3

|

|

+ [= M² I, (1)]

+ [= M² I, (2)]

+ [(?) na de regel]

+ [(?) geschrapt]

+ [= M² I, (3)]

+ [= M² I, (4)]

+ [? door schuine]

+ [= M² I, (5)]

+ [= M² II, (6)]

+ [= M² II, (7)]

[p. 1145]

9	M^2 IV	f	[in 't vierkant	door een elzenheg omtrokken]^+
	M^3	a	|		|.
		b	rechthoekig	[	]
	M^4-T		|		|
	M^3	e	[in 't vierkant]	[	]
	M^6-D^3		|		|
			[Hier eindigt M^2
			M^1-D^3, r. 10-15:

9/10	M^1		[strofewit?]
	M^3-D^3		[strofewit]

10	M^1		[Zo vrij komt dus een woning		na de dood,]^+
	M^3-T		|			|
	M^3	e	[	]	op den duur[,]
	M^6-P^2		|			|
	P^3-D^3		|			|◦

11	M^1		[dat men een kamerruimte aan kan treffen]^+
	M^3-D^3		|	|

12	M^1		[ver buiten de oorspronkelijke muren]^+
	M^3-D^3		|	|

13	M^1		[onder de blote hemel, en de effen]^+
	M^3-D^3		|	|

14	M^1		[herinnering ziet voor het oog verpuren;]^+
	M^3	a	|	|
		b	[	][.]
	M^4-D^3		|	|

15	M^1		[al zijn de woorden ook tweemaal zo groot.]^+
	M^3	a	|				|
		b	Het		sterrendak	weerspiegelt in de sloot.
	M^4-T		|				|
	M^3	e	[	]	[ster]gewelf	[	]
		e	De sterren branden in de sloot als vuur.
	M^6-D^3		|				|

+ [= M² II, (8)]

+ [= M¹, (1)]

+ [= M¹, (2)]

+ [= M¹, (3)]

+ [= M¹, (4)]

+ [= M¹, (5)]

+ [= M¹, (6)]

Commentaar

^1	Zie [965] ‘Tabor’ noot 2.