Gedichten. Deel 3b. Apparaat

[975] Tuinbeeld

Overlevering

M^1	Eerste typoscript D^1, H-94.
M^2	Tweede manuscript D^1, H-96.
M^3	Tweede typoscript, kopij D^1, H-97.
M^4	Doorslag van M^3, kopij T, H-99.
M^5	Derde typoscript D^1, collectie Ministerie van ok&w, H-102.
P^1	Proef T, H-101.
T	Maatstaf 4 (januari 1957), p. 663.
P^2	Eerste proef D^1, H-107.
P^3	Tweede proef D^1, H-108.
D^1	Spel van de wilde jacht, p. 20.
M^6	Kopij D^2, H-112.
D^2	Cryptogamen 4, p. 182.
M^7	Kopij D^3, H-122.
D^3	Verzamelde gedichten, p. 877.

Datering

Eind 1955/begin 1956 (M¹)

Vóór 30 november 1956 (M²)

Leestekst

M¹

M² b (zie p. 496)

Ontwikkelingsgang

In de grondlaag van het eerste typoscript (M¹ a) bestaat dit gedicht uit 15 regels (opgenomen als leestekst [975a]). In deze getypte versie bracht Achterberg veranderingen aan; onder meer voegde hij twee regels aan het gedicht toe: r. (5) en (12). In M² is het gedicht ten opzichte van de laatste versie van M¹ wederom met twee regels (r. 7 en 9) uitgebreid en bestaat het uit negentien regels (zie ook leestekst [975b]). In deze versie heeft Achterberg later nog wel varianten aangebracht, maar de omvang van het gedicht liet hij, ook in de latere versies, ongewijzigd.

In de synopsis worden eerst M¹-D³, r. 1-4(5) gepresenteerd; daarna volgt de parallelle presentatie van M¹, r. 5(6)-9(10) en M²-D³, r. 6-12. Van de laatste twee strofen van het gedicht worden alle bronnen weer gezamenlijk gepresenteerd, waarbij de verschillen in regelnummering per regel worden aangegeven.

Varianten en correcties

M¹ a typemachine, b potlood

M² a-b potlood, c bl ballpoint (aangebracht ná M⁴)

M⁶ a gedrukt, b potlood (in de hand van D. Wolthers)

[p. 1125]

Titel	M^1	a	Tuinbeeld^+
		b	[	]
	M^2-D^3		|	|
			[? door M^1 b Tuinbeeld;? vervolgens geschrapt]

1

M^1-D^3

Zoëven, zegt hij, starend in 't verschiet,

2

M^1-D^3

heeft zich iets eigenaardigs afgespeeld.

3

M^1-D^3

Het tuinbeeld nl. dat u plaatsen liet,

4	M^1	a	omdat het voor uw dwaalbegrippen scheelt -
		b	[	],
	M^2-4		|	|◦
	M^2	c	[	],
	M^5-D^3		|	|
			[In M^1 b voegde Achterberg de volgende regel toe:]

(5)	M^1	b	(waarmee je ons		nu	lang genoeg verveelt)
	M^2-4		|				|,
	M^2	c	[	]	nou	[	]◦
	M^5-D^3		|				|
			M^1, r. 5(6)-9(10):

5(6)

M^1

in 'n onbewaakt moment zag ik het niet.

6(7)

M^1

Hetzelfde ogenblik werd aangebeld.

7(8)

M^1

Ik ben terstond naar de voordeur gesneld,

8(9)

M^1

hoewel een stem van binnen het ontried,

9	M^1	a	alsof	u riep, heb ik me nog verbeeld.
(10)		b	net of	[	]

9(10)/
10(11)	M^1		[strofewit]
			M^2-D^3, r. 6-12:

6

M^2-D^3

vanuit uw slaapvertrek zag ik het niet.^+

7	M^2	a	Een misverstand:	daar staat het immers niet.
		b	Ik schoot een bok[:]	[	]
	M^3-D^3		|		|

8	M^2-4		Hetzelfde ogenblik werd aangebeld.^+
	M^2	c	Dat onbewaakt moment [werd] er [gebeld.]^+
		c	[Hetzelfde ogenblik werd aangebeld.]
	M^5-D^3		|	|

+ [← [909], Titel]

+ [← M¹, 5]

+ [← M¹, 6]

+ [← M¹, 5]

[p. 1126]

9	M^2-4		Een vrome wens		heeft	me parten gespeeld.
	M^2	c	[	]	had	[	]
		c	[	]	[heeft]	[	]
	M^5-D^3		|				|

10	M^2-4		Ik ben		direct	naar beneden gesneld,^+
	M^2	c	[	]	subiet	[	]
		c	[	]	cito	[	]
		c	[	]	[subiet]	[	]
	M^5-D^1		|				|
	M^6	a	|				|
		b	[	]	cito	[	]
	D^2-D^3		|				|

11

M^2-D^3

hoewel een stem van binnen het ontried,^+

12

M^2-D^3

net of u riep, heb ik me nog verbeeld.^+

12/13	M^2-D^3		[strofewit]
			M^1-D^3, r. 10(1113-15(17)19:

10(11)	M^1		Bij 't opendoen was er geen mens te zien.
13	M^2-D^3		|	|
			[In M^1 b voegde Achterberg de volgende regel toe:]

12	M^1	b	([xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx]
		b	(Daar		ben je	dan ook huisknecht voor misschien.)
		b	[	]	{was[?] je}	[	]
		b	[	]	[ben je]	[	]
14	M^2-D^3		|				|
			[De onleesbare regel in M^1 b, r. (12) is uitgegumd;? na was[?] je; het? en was[?] je werden naderhand eveneens uitgegumd]

11(13)	M^1		De zon scheen onnatuurlijk op 't gazon.
15	M^2-D^3		|	|

12(14)	M^1		Nooit stond		een dode	mij zo voor de geest.
16	M^2-4		|				|
	M^2	c	[	]	de freule	[	]
	M^5-D^3		|				|

12(14)/
13(15)	M^1		[strofewit]
16/17	M^2-D^3		|	|

13(15)	M^1		Later keek ik		door 't raam	in de salon:
17	M^2-D^3		|	|	achter,	|	|

+ [← M¹, 7]

+ [← M¹, 8]

+ [← M¹, 9]

[p. 1127]

14(16)	M^1		het		oude	uitzicht op de vrouw van steen
18	M^2	a	|				|
		b	[	]	klare	[	]
		b	[	]	verse	[	]
		b	[	]	klare	[	]
	M^3-D^3		|				|

15	M^1	a	had zich hersteld; -				natuurlijk niks	geweest.
(17)		b	[			]	{verbeeldingskracht}	[		]
		b	[			]	{inbeelding}	[		]
		b	[			]	[natuurlijk niks geweest.]
19	M^2-4		|		|◦		|		|
	M^2	c	lag ongerept[;]				[		]
	M^5-D^3		|	|;			|		|
			[? door M^1 b, r. (17) inbeelding en verbeeldingskracht; beide lezingen werden vervolgens tezamen doorgehaald]

Commentaar

^1	Zie [971] ‘Dryade’, noot 1.