Gedichten. Deel 3b. Apparaat

[952] Terra incognita

Overlevering

M^1	Manuscript, H-92.
T	Maatstaf 2 (juli/augustus 1954), p. 316.
M^2	Tweede typoscript, kopij D1, H-116.
M^3	Derde typoscript D^1, collectie Ministerie van ok&w, H-117.
D^1	Vergeetboek, p. 24.
M^4	Kopij D^2, H-122.
D^2	Verzamelde gedichten, p. 939.

Datering

Vóór juli 1954

Leestekst

T

Ontwikkelingsgang

In M¹ zijn dermate veel veranderingen aangebracht, dat een gedetailleerde fasering niet mogelijk is. In hoofdlijnen kwam het gedicht als volgt tot stand: eerst schreef Achterberg een aanzet van twee regels (M¹ I, r. 1-2), haalde deze door en begon eronder opnieuw (M¹ II). In de nieuwe grondlaag (b) vervolgde hij tot en met r. 8, waarvan r. 7-8 nog onvolledig bleven. Wanneer Achterberg de talrijke veranderingen in dit gedeelte aanbracht, valt niet precies te zeggen; om die reden is slechts één fase aangegeven (fase c). Vermoedelijk nadat in ieder geval r. 7-8 gecompleteerd waren, begon Achterberg aan het sextet. Dit gedeelte kwam weliswaar veel minder moeizaam tot stand, maar op grond van duidelijke verschillen in ductus kunnen hier toch enkele fasen onderscheiden worden (fasen d-f). Onderaan het blad noteerde Achterberg tenslotte (fase g) de titelvarianten.

[p. 1056]

Varianten en correcties

M¹ a-g potlood

Titel	M^1	a	[ontbreekt]
		g	Terra incognita
		g	Kernreactie
		g	[Terra incognita]
	T-D^2		|	|

1

M^1 I

a

Nu gij in mij voldongen

zijt

tot hier

a

[

]

{staat}

[

]^+

II

b

Gij staat

met ieder uur

in mij voldongen.^+

c

[

]

{op

elke plaats}

[

]

c

[Gij staat]

[op

elke plaats]

[

]

c

[

]

{aan}

[

]^+

c

[

]

[aan]

[

]

T

|

|

M^2-D^2

Om u is het aan elke plaats begonnen.

[? door M^1 II c, r. 1 op elke plaats en met ieder uur]

2	M^1 I	a	ben ik	u blijven volgen op de voet
		a	-[ik] [ben]	[	]-
	II	b	Ik ben u blijven volgen op de voet.^+
	T-D^2		|		|
			[? na M^1 I, r. 1-2; de regels werden vervolgens (fase b) tezamen doorgehaald]

3	M^1 II	b	Er is niets anders wat tussen ons doet
		c	{Niets wat ons van elkaar verschillen doet.}^+
		c	[Niets wat ons van] [elk]ander raken [doet]◦
	T-D^2		|	|

4

M^2 II

b

dan

lied

op

[

◦

]

volzongen

b

[

]

allerlei

manier

[

]^+

c

[

]

ener[lei]

[

]

c

[

]

{tijd}

[

]

{bedwongen}

c

[

]

{duur}

[

]

[2

]^+

c

[

]

[tijd]verschil

tot

ogenblik

[bedwongen]

c

[

]

{[tijd]verlies}

[

]^+

c

[

]

[2

],

[

]

ommezien

[

]

c

Het

tijdsverloop

,

[

]

c

[dan]

[

]◦

[

],

c

[

],

[

].

T-D^2

|

|

4/5	M^2 II	b	[strofewit]
	T-D^2		|	|

+ [? door staat]

+ [? door uur]

+ [? door aan en op]

+ [? door volgen]

+ [??? door de regels]

+ [? door allerlei]

+ [? door duur, tijd en lied ]

+ [? voor verlies en verschil]

[p. 1057]

[952] ‘Terra incognita’, M¹ (collectie nlmd)

[p. 1058]

5	M^1 II	b	Ik heb	me	zover	aan u opgedrongen
		c	heb ik	[m]ij	[		]
		c	[Ik heb]	[mij]	[zo ver]	[	],
	T-D^2		|				|

6	M^1 II	b	dat gij mij		overal		volgen
		b	[			]	heen	volgen moet^+
		c	[	]	elke kant uit			[	]^+
		c	dat u het toeval achterhalen moet.
		c	dat gij onwillekeurig mee gaan moet.
	T-D^2		|						|

7	M^1 II	b	[		◦			]	taal en tongen^+
		c	over	hoogvlakten en			tot in			landtongen
		c	O[ver]	[		]	voorbij			[	]
	T-D^2		|								|

8

M^1 II

b

[

◦

]

stoet^+

c

Gij werd

uw eigen

onafzienb're

[

].

c

[werd] [/g/ij]

[

]

kronkelende

[

]

T-D^2

|

|

gij

|

|

[?? door M^1 II c, r. 8 Gij werd;? door onafzienb're]

8/9	M^1 II	d	[strofewit]
	T-D^2		|	|

9	M^1 II	d	Een karavaan		gaat	om de aarde heen^+
		d	[	]	trekt	[	]
	T-D^2		|				|

10

M^1 I

d

en krijgt

een

kringloop

ver

door het heelal^+

d

[

]

{dwars}

[

]^+

d

[

]

{haar}

[

]

[2

]

[

]^+

e

[

]

haar wegen op de wereldkaart,

T-D^2

|

|

11	M^1 II	d	[	◦				]	maat en getal
		e	gehoorzaam		[	◦		]	[		]
		e	[	◦				]	en	alleen
		f	[	diep in het lege nog een				lijn		[	]
		f	[				]	stippellijn.
	T-D^2		|								|

11/12	M^1 II	e	[geen strofewit]
	T-D^2		[strofewit]

12	M^1 II	e	schimmen	en evenbeelden lichten na^+
		f	S[chimmen]	[	],
	T-D^2		|		|

+ [? door volgen]

+ [? door kunt]

+ [? door taal en tongen]

+ [? door stoet]

+ [? door heen]

+ [? door door]

+ [? door dwars en ver]

+ [? door haar en een]

+ [? door lichten]

[p. 1059]

13	M^1 II	e	door reizigers tot raadselen verklaard	,
		f	[	]◦
	T-D^2		|	|

14	M^1 II	e	wanneer ik zelf allang niet meer besta.
		f	en		als gelijkenissen ondergaan.
		f	[	]	overlevering		van lieverlee.
	T		|					|
	M^2		|			|	vanlieverlee.
	M^3		|			|	van lieverlee.
	D1-D^2		|			|	vanlieverlee.

Commentaar

^1	Over de publicatie van dit gedicht in Maatstaf, samen met [953] ‘Ad interim’ en [954] ‘Lucifer’, zijn geen gegevens bekend. Zie ook § 44.3.3.
^2	Dit gedicht is niet overgeleverd in het eerste typoscript van Vergeetboek (zie [930] ‘Deïsme’, noot 3).
^3	Vgl. H.U. Jessurun d'Oliveira, ‘Gerrit Achterberg’, p. 35.
^4	Dit gedicht is vertaald in het Engels door P. Boyce.