Gedichten. Deel 3b. Apparaat

[940] Buitengoed

Overlevering

M^1	Manuscript, H-92.
M^2	Eerste typoscript D^1, H-93.
M^3	Doorslag van M^2, kopij T, H-83.
P	Proef T, H-84.
T	De gids 117.1 (januari 1954), p. 9.
M^4	Tweede typoscript, kopij D^1, H-116.
M^5	Derde typoscript D^1, collectie Ministerie van ok&w, H-117.
D^1	Vergeetboek, p. 15.
M^6	Kopij D^2, H-122.
D^2	Verzamelde gedichten, p. 930.

Datering

Vóór 15 december 1953 (M¹)

Tussen 23 maart en 28 april 1961 (M⁴)

Leestekst

M²

M⁴ (zie p. 521)

Ontwikkelingsgang

In M¹ schreef Achterberg eerst een aanzet van twee regels (M¹ I), haalde deze door en begon eronder opnieuw (M¹ II). Dit gedeelte stagneerde bij het vervolg van r. 5: Achterberg noteerde eerst twee onvolledige regels (M¹ II, r. (6)-(7)), maar haalde deze weer afzonderlijk door. Daarna schreef hij r. 6-16 (M¹ III), waarbij hij r. 13 nog eens in de marge hernam (M¹ IV). M² (fase a), M³ en P bevatten de uiteindelijke versie van M¹ en worden hieronder gezamenlijk met M¹ gepresenteerd.

T bevat ten opzichte van M¹-P één extra regel (T, r.(16)). Waarschijnlijk is deze in het - niet bewaard gebleven - tweede exemplaar van de proef aangebracht. Dit nieuwe slot van het gedicht heeft Achterberg vervolgens weer gewijzigd in fase b van M². Ook deze twee bronnen worden afzonderlijk gepresenteerd. Daarna volgt de presentatie van M⁴-D², die weer een geheel nieuwe versie van het gedicht vertegenwoordigen. Om die reden is M⁴ eveneens als leestekst afgedrukt.

[p. 1020]

Varianten en correcties

M¹ a-e potlood

M² a typemachine, b potlood (aangebracht ná T)

M⁴ a typemachine, b potlood

Titel	M^1	a	[ontbreekt]
		d	Buitengoed
	M^2-D^2		|	|
			M^1, M^2 a-P, r. 1-16:

1	M^1 I	a	In de		volière	buiten,		in de zalen
		a	[				]	schemer[zalen]
	II	b	|				|	in de zalen
		c	[	]	koepeling	[			]^+
		d	[	]	verblijven	[			]
	M^2-P		|						|

2	M^1 I	a	van		zomerdag,	onder	de		[breekt af]
	II	b	|					|	boomgehelen,
		c	[	]	{[zomer]licht[,]}	tussen	[			]^+
		d	[	]	[zomerdag,]	[				]
	M^2-P		|							|
			[M^1 I, r. 1-2 werden (fase b) tezamen doorgehaald]

3	M^1 II	b	egale ruimte	,	waar de stammen rijzen,
		c	[	]◦	[	]
	M^2-P		|			|

4	M^1 II	b	zijn in mij over eerste lotsbewijzen,
	M^2-P		|	|

5	M^1 II	b	en voel ik		op mij	nederdalen^+
		b	[	]	vrede	[	]
		d	[voel ik] een		[		]
	M^2-P		|				|

(6)

M^1 II

b

[

◦

]

van duiven velen

6	III	c	van vele duiven, stuiven op hun stelen
	M^2-P		|	|

(7)

M^1 II

b

[

◦

]

stuiven stelen

7	III	c	bloemen		hun	zaad, onderverdelen
		d	[	]	[h]et	[	]
	M^2-P		|				|

8	M^1 III	c	de takken zich tot schemergrijze
	M^2-P		|	|

+ [? door koepeling]

+ [? door licht en dag]

+ [? door op mij]

[p. 1021]

[940] ‘Buitengoed’, M¹ (collectie nlmd)

[p. 1022]

9	M^1 III	c	zachtzinnigheid en, [xxxxx] halen^+
		d	[zachtzinnigh]eden[,] achter[halen]^+
	M^2-P		|	|

10	M^1 III	c	holten in mij		de	homogene
		c	[	]	het	[	]^+
	M^2-P		|				|

11	M^1 III	c	begin met u		dat ik niet kan bewijzen^+
		d	[	],	gij	kunt er in herrijzen	,^+
		d	[	].	G[ij]	[	]◦
	M^2-P		|				|

12	M^1 III	c	zo
		c	terwijl de vogels blijven kwelen,
		d	tot op uw		werkelijke	benen
		e	[	]	wankelende	[	]
	M^2-P		|				|

13	M^1 III	c	en wankelen van leven
		d	die wankelen als palen
	IV	d	als wankelende palen,
	V	d	en wandelen daarhenen	.
		e	[	]◦
	M^2-P		|	|

14	M^1 III	e	langs kilometerpalen,
	M^2-P		|	|

15	M^1 III	e	de vogels horen kwelen
	M^2-P		|	|

16	M^1-III	e	en uit mijn oog verdwalen.
	M^2-P		|	|
			T-M^2 b, r. (1)-(17):

(1)	T		In de	verblijven buiten, in de zalen
	M^2	b	Bij het	[	]

(10)	T		holten in mij	het homogene
	M^2	b	vertwijgingen	[	]

(11)	T		begin met u.	Gij kunt er in herrijzen
	M^2	b	van ons begin[.]	[	]

(11/12)	T		[strofewit]^+
	M^2		[geen strofewit]

(13)	T		en wandelen daarhenen
	M^2	b	[	],

+ [? door [xxxxx]]

+ [? door achter]

+ [??? door de regel]

+ [? door de regel]

+ [? door de regel]

+ [zie noot 1]

[p. 1023]

(14)	T		langs kilometerpalen,
	M^2	b	neerzitten in priëlen

(15)	T		de vogels horen kwelen	,
	M^2	b	[	]◦

(16)	T		neerzitten in priëlen
	M^2	b	[en uit] het [oog verdwalen]◦

(17)	T		en uit mijn oog verdwalen.
	M^2	b	langs kilometerpalen.
			M^4-D^2, r. 1-16:

1

M^4-D^2

Denkend aan mijn bezitting, aan de zalen

2

M^4-D^2

van zomerdag, midden de boomgehelen,

3

M^4-D^2

harige ruimte waar de stammen rijzen

4

M^4-D^2

in alle eeuw - a.s. kroongetuigen

5

M^4-D^2

van het plaatsgrijpen - en de sappen stijgen

6

M^4-D^2

bij elke tel... onderverdelen

7

M^4-D

de takken zich tot schemergrijze

8	M^4	a	stenen		verwulfsel,	achterhalen
		b	[	]	[verwul]ven[,]	[	]
	M^5-D^2		|				|

9

M^4-D^2

omheiningen het homogene

10

M^4-D^2

van ons begin. Gij kunt er in herrijzen

11

M^4-D^2

tot op uw wankelende benen

12

M^4-D^2

en wandelen daarhenen;

13

M^4-D^2

neerzitten in priëlen,

14

M^4-D^2

de vogels horen kwelen

15

M^4-D^2

en uit het oog verdwalen

16

M^4-D^2

langs kilometerpalen.

Commentaar

^1	Mogelijk is het strofewit in T, r. (11/12) een zetfout: in P valt de overgang van r. (11) naar r. (12) samen met de paginawisseling.
^2	Zie [938] ‘Mania religiosa’, noot 3.
^3	Zie [930] ‘Deïsme’, noot 3.