Gedichten. Deel 3b. Apparaat

[937] Tuinarchitect

Overlevering

M^1	Manuscript, H-92.
M^2	Eerste typoscript D^1, H-93.
T^1	Nieuw Vlaams tijdschrift 7 ([september of oktober] 1953), p. 1081.
M^3	Typoscript, oorspronkelijk collectie M. Ferguson-Wigerink, H-82.
T^2	Schrijversalmanak voor het jaar 1954. Red. C. Eggink/G. Sötemann. Amsterdam, [november 1953], p. 35.
M^4	Tweede typoscript, kopij D^1, H-116.
M^5	Derde typoscript D^1, collectie Ministerie van ok&w, H-117.
D^1	Vergeetboek, p. 13.
M^6	Kopij D^2, H-122.
D^2	Verzamelde gedichten, p. 928.

Datering

Vóór 4 juni 1953

Leestekst

M²

Varianten en correcties

M¹ a-f potlood

M² a typemachine, b-d potlood (aangebracht ná T²)

Titel	M^1	a	[ontbreekt]
		f	Tuinarchitect
	M^2-D^2		|	|

[p. 1011]

M^1-T^2, r. 1-8:

1

M^1

a

Hij

kent

de

bomen

over

zestig jaar

a

[

]

{ziet}

[

]

b

[

]

[2

]

zijn

[

]

al na

[

]

b

[

]

[

]

{de}

[

]

b

[

]

[kent zijn]

[

]

M^2-T^2

|

|

2	M^1	a	als hij ze plant		en legt	een appelpit.
		a	[	]	{of poot}	[	]
		b	[	]	[of] [legt]	[	]
	M^2-T^2		|				|

3	M^1	a	Dan		lopen	andre mensen waar hij zit^+
		b	[	]	wonen	[	]
	M^2-T^2		|				|

4

M^1

a

[

◦

]

gebaar.^+

a

[

◦

]

hand[gebaar.]^+

a

te

[

◦

]

met een indirect [gebaar.]

b

{al doende}

[

]^+

b

[te] meten

[

|

M^2-T^2

|

|

4/5

M^1-T^2

[strofewit]

5	M^1	a	Hij maakt nu vast hun wandelingen klaar	,
		a	[	];
	M^2-T^2		|	|

6

M^1-T^2

een in de tijd vooruitgeschoven lid

7	M^1	a	van 't leven		dat		opschuift		naar	een doelwit
		b	[			]	ver[schuift]		[		]
		b	[			]	zich richt		[		]
		b	[					]	{op}	[	]
		b	[	]	strevend naar een ver doelwit
		b	[	],	[						],
	M^2-T^2		|								|
			[? door M^1 a, r. 7 opschuift;? door doelwit]

8	M^1	a	alleen		in	deze ogen openbaar.
		a	[	]	{voor}	[	]^+
		b	[	]	aan	[	]
		b	[	]	in	[	]
		b	[	]	voor	[	]
	M^2-T^2		|				|

+ [? door lopen]

+ [? door gebaar]

+ [? door hand]

+ [? door doende]

+ [? door voor en in]

[p. 1012]

8/9	M^1-T^2		[strofewit]
			M^1 I, r. (9)-(14):

(9)

M^1 I

a

De ruimte in zijn hand voldoet aan God

(10)	M^1 I	a	die		niet van gisteren is,			of		van vandaag
		b	[	]	{over}	[gisteren][,]		{noch}		[	]^+
		b	[	]	[over]	[	]	[2	]	[	]

(11)	M^1 I	a	maar aan zichzelf vooruit	in de natuur
		b	de morgens stil doet staan	[	]

(11/12)

M^1 I

b

[strofewit]

(12)	M^1 I	b	de		[	◦	]	inricht op de lange duur
		b	[	]	wereld			[	]

(13)	M^1 I	b	creatuur	[	◦	]	laag op laag
		b	met nieuwe [creatu]ren				[	]

(14)	M^1 I	b	[	◦			]	lot
		b	loodrecht gebonden aan het			eigen		[	]
		b	[		]	{zelfde}		[	]
		b	[		]	[eigen]		[	]
		c	[						].
			[M^1 I, r. (9)-(14) werden niet doorgehaald; eronder schreef Achterberg een alternatief voor r. (10)-(12) (r. (9) moet meegelezen worden):]
			M^1 II, r. (9)-(12):

(9)

M^1 II

c

[De ruimte in zijn hand voldoet aan God]^+

(10)

M^1 II

c

die zich onledig houdt in de natuur

(11)	M^1 II	c	met		nieuwe	morgens jonger dan vandaag
		c	[	]	alle	[	]

(11/12)

M^1 II

c

[strofewit?]

(12)	M^1 II	c	en		daar	de wereld
		c	[	]	zo	[	]
		c	waar hij de wereld inricht op den duur
			[M^1 I, r. (10)-(14) en M^1 II, r. (10)-(12) werden (fase d) tezamen doorgehaald]
			M^1 III-T^2, r. 9-14:

9	M^1 III	d	[De ruimte in zijn hand voldoet aan God]^+
	M^2-T^2		|	|

+ [? door noch en of]

+ [= M¹ I, (9)]

+ [= M¹ I, (9)]

[p. 1013]

10	M^1 III	d	die alle morgens jonger dan vandaag
		d	die		wandelend langs	de border van vandaag
		e	[	]	toevend aan	[	]
		f	[	],	[		],
	M^2-T^2		|				|

11	M^1 III	d	zichzelf onledig houdt		in de natuur
		e	[	],	[	]
	M^2-T^2		|			|

12	M^1 III	d	de		wereld		in te richten		op den duur
		d	[	]	schepping		[			]
		e	[			]	door [te] zetten		[	]
	M^2-T^2		|							|

13	M^1 III	d	met nieuwe creaturen, laag op laag	,
		e	[	];
	M^2-T^2		|	|

14	M^1 III-T^2		loodrecht gebonden aan het eigen lot.
			M^2 b-d, M^4-D^2, r. 1-14:

1	M^2 I	b	[Hij kent zijn bomen al na		zestig	jaar]^+
		b	[	]	{honderd}	[	]
	III	c	{Hij rekent}
	IV	d	{Hij kent zijn boom al over zestig jaar}
	M^4-D^2		Het is de boom al over honderd jaar

2	M^2 I	b	[als hij ze plant of legt een appelpit.]^+
	II	b	{en hoort ze ruisen in de bruine pit}
		b	[als hij ze plant of legt een appelpit.]
		b	{onder het poten				waait het		in hun pit}
		b	{[			]	{waaien ze}		[	]}
		b	[als hij ze		plant			of legt een appelpit.]
	IV	d	{als hij hem		plant			en op zijn hurken zit.}
		d	[2	]	{[p]oot}			[2		]
		d	[	]	[plant]			[		]
	M^4-D^2		als hij hem plant en op zijn hurken zit.
			[? door M^2 II b, r. 2 bruine;? na de regel;? door hun;? na de regel; de regel en de open varianten werden vervolgens (fase b) tezamen doorgehaald]

3	M^2	b	[Dan wonen] [and]e[re] [mensen waar hij		zit]^+
		d	[	]	{dit}
	M^4-D^2		|	|	dit

4	M^2	b	[te meten	met een indirect gebaar.]^+
		d	{afbakent}	[	]
	M^4-D^2		afbakent	|	|

+ [= M² I a, 1]

+ [= M² I a, 2]

+ [= M² I a, 3]

+ [= M² I a, 4]

[p. 1014]

9	M^2	b	[De ruimte in zijn hand voldoet		aan	God]^+
	M^4-D^2		|	|	bij	|	|

10	M^2	b	[die, toevend		aan	de border van vandaag,]^+
		b	[	]	bij	[	]
	M^4-D^2		|	|	aan	|	|

11	M^2	b	[zichzelf onledig houdt	,	in de natuur]^+
	M^4-D^2		|	|◦	|	|

+ [= M² I a, 9]

+ [= M² I a, 10]

+ [= M² I a, 11]

Commentaar

^1	M^1 heeft oorspronkelijk één blad gevormd met M van [3] ‘windstrepen Bloed[vaten] liggen in de lucht’ (fragment, zie Appendix a).
^2	Zie [933] ‘Stenografie’, noot 1.
^3	In een brief van 22 september 1953 vroeg Clara Eggink Achterberg om een gedicht voor de Schrijversalamanak voor het jaar 1954. Wanneer Achterberg aan dit verzoek heeft voldaan, is niet bekend. Zie verder § 44.2.1.
^4	Zie [930] ‘Deïsme’, noot 3.