Gedichten. Deel 3b. Apparaat

[925] Schuddegeest

Overlevering

M^1	Derde manuscript D^1, H-73.
M^2	Typoscript D^1, H-77.
T	Maatstaf 1 (september 1953), p.362.
D^1	Ode aan den Haag, p. 19.
M^3	Kopij D^2, H-112.
D^2	Cryptogamen 4, p. 129.
M^4	Kopij D^3, H-122.
D^3	Verzamelde gedichten, p. 830.

Datering

Tussen oktober 1952 en juni 1953

Leestekst

M²

Ontwikkelingsgang

^1

Van dit gedicht schreef Achterberg, in zwarte inkt (M^1 a), eerst r. (1)-(13), waarvan r. (12)-(13) nog onvolledig bleven. Vervolgens heeft Achterberg met potlood enkele veranderingen aangebracht en tevens het slot van het gedicht (r. (13)-(15)) trachten te voltooien, maar in r. (15) brak hij opnieuw af. Dit gedeelte wordt in de hiernavolgende synopsis eerst afzonderlijk gepresenteerd als M^1 I, r. (1)-(15). Daarna volgt de weergave van Achterbergs bewerking van r. (7)-(14) (M^1 II). De fasering van de vele veranderingen in potlood is onzeker.

^2

Het uiteindelijke resultaat van M^1 bestaat twee strofen: r. (1)-(6) en, na een witregel, r. (7)-(14). In M^2-D^3 is de volgorde van de twee gedeelten omgedraaid, waardoor het gedicht de sonnetvorm heeft. Op M^1 is deze omzetting echter nog niet aangegeven. Dit is in de synopsis gerespecteerd.

Varianten en correcties

M¹ a zw inkt, b-h potlood

M³ a gedrukt, b potlood (in de hand van D. Wolthers)

Titel	M^1	a	[ontbreekt]
		h	Caltex
		h	Schuddegeest
	M^2-D^3		|	|

[p. 970]

[925] ‘Schuddegeest’, M¹ (collectie nlmd)

[p. 971]

M^1 I, r. (1)-(15):

(1)

M^1 I

Het infraphile bloedbelopen oog

(2)	M^1 I	a	van Philipslampen loert uit winkelkasten
		b	[	].

(3)	M^1 I	a	Politie als een decimeter nadert
		b	[	].

(4)	M^1 I	a	Terwijl		mijn	leven door mijn lichaam adert
		a	[	]	het	[	]

(5)	M^1 I	a	loop ik		op luiken		langs een muur	te tasten
		b	[			]	naar de weg	[	].
		b	[	]	{in dozen}		[		]
		c	[	]	[op luiken]		[		]
			[? door M^1 I b, r. (5) in dozen en op luiken]

(6)	M^1 I	a	Mijn benen zijn van hout	.	Mijn tong is droog
		b	[	]◦	en veel te hoog.

(6/7)

M^1 I

[strofewit]

(7)

M^1 I

De caltex-ingewanden van de shell

(8)

M^1 I

lijken geslachte ossen in de nacht

(9)	M^1 I	a	het licht prostitueert zich en		verwacht
		b	[	]	{betracht}

(10)	M^1 I	a	een auto die benzine nemen zal
		b	zijn		koude	wellust	[	◦	]
		b	[	]	{hoge}	[			]

(10/11)

M^1 I

[strofewit]

(11)

M^1 I

De ingang van de hemel of de hel

(12)	M^1 I	a	bloedbruiloft		[	◦	]
		b	[	]	in het klein gestolde schal

(13)	M^1 I	a	papier maché [breekt af]
		b	in alle	stilte van de		stratennacht.
		b	[		]	[straten]sch[acht.]
		b	binnen de	[			]

(14)	M^1 I	c	Al wat ik		denk	verandert in het zacht
		c	[	]	zie	[	]

(15)

M^1 I

c

papier maché. [breekt af]

[p. 972]

M^1 II, r. (7)-(14):

(7)	M^1 II	d	[De caltex-ingewanden		van de shell]^+
		f	Rode	benzinepompen	[	]
		f	Gele	[		]
		f	Verre verlichte [pompen] [van de shell]

(8)	M^1 II	d	[lijken	geslachte ossen		in de		nacht]^+
		f	[lijken] een slachtplaats			[	]	holle	[nacht]
		f	[	]	koele [slachtplaats in de]				[nacht]
		f	[	]	[slacht]gelegenheid bij				[	];

(9)	M^1 II	d	of goed beschouwd 2 schildwachten op wacht
		e	[bloedbruiloft in het klein		gestolde schal]^+
		e	[	],	[	]

(10)	M^1 II	e	[binnen de stilte van de stratenschacht.]^+
			[{voor M^1 II, r. (9)-(10) en met een pijl ingevoegd]

(11)	M^1 II	f	Van dichtbij zijn 't soldaatjes uit een spel
		g	Het zijn tinnen soldaatjes		op schildwacht
		g	[	]	in een spel
		g	[	]	uit een spel

(12)	M^1 II	f	en voor de overwinning staan zij pal
		g	uit 'n spel en in de verte staan zij pal.
		g	en voor mijn ogen staan zij pal op wacht.
		h	en samen staan zij in de verte pal op wacht
		h	Vlak naast elkander [staan zij] [pal op wacht]

(13)	M^1 II	g	[Al wat ik zie verandert in het zacht]^+
		h	voor speelgoedhuizen,		bomen	worden zacht
		h	[	].	B[omen]	[	]

(14)	M^1 II	g	[papier]-[maché.]		speelgoed overal^+
		h	[	]	Ik voel mij in de val.
			M^2-D^3, r. 1-14:

1	M^2-D^1		Verre verlichte pompen van de		shell^+
	M^3	a	|			|
		b	[	]	S[hell]
	D^2-D^3		|			|

2

M^2-D^3

lijken een slachtgelegenheid bij nacht;^+

3

M^2-D^3

bloedbruiloft in het klein, gestolde schal^+

4

M^2-D^3

binnen de stilte van de stratenschacht.^+

4/5

M^2-D^3

[strofewit]

+ [= M¹ I a, (7)]

+ [= M¹ I a, (8)]

+ [= M¹ I b, (12)]

+ [= M¹ I b, (13)]

+ [= M¹ I c, (14)]

+ [= M¹ I c, (15)]

+ [← M¹ II f, (7)]

+ [← M¹ II f,(8)]

+ [← M² II e, (9)]

+ [← M² II e, (10)]

[p. 973]

5

M^2-D^3

Het zijn tinnen soldaatjes uit een spel.^+

6

M^2-D^3

Vlak naast elkander staan zij pal op wacht^+

7

M^2-D^3

voor speelgoedhuizen. Bomen worden zacht^+

8

M^2-D^3

papier-maché. Ik voel mij in de val.^+

8/9

M^2-D^3

[strofewit]

9

M^2-D^3

Het infraphile bloedbelopen oog^+

10

M^2-D^3

van Philipslampen loert uit winkelkasten.^+

11

M^2-D^3

Politie als een decimeter nadert.^+

11/12

M^2-D^3

[strofewit]

12

M^2-D^3

Terwijl het leven door mijn lichaam adert^+

13

M^2-D^3

loop ik op luiken naar de weg te tasten.^+

14

M^2-D^3

Mijn benen zijn van hout en veel te hoog.^+

+ [← M¹ II g, (11)]

+ [← M¹ II h, (12)]

+ [← M^{1 II h, (13)]}

+ [← M¹ II h, (14)]

+ [← M¹ I a, (1)]

+ [← M¹ I b, (2)]

+ [← M¹ I b, (3)]

+ [← M¹ I a, (4)]

+ [← M¹ I c, (5)]

+ [← M¹ I b, (6)]

Commentaar

^1	Zie [922] ‘Innemée’, noot 1.
^2	Zie [913] ‘Ik loop in doodvacantie door den Haag’, noot 3.
^3	De oliemaatschappij Caltex (vgl. de titelvariant en M^1 I/II, r. (7)) had in de jaren vijftig verschillende benzinestations in Nederland.