Gedichten. Deel 3b. Apparaat

[912] Begrafenis op Westduin

Overlevering

M^1	Manuscript, H-75.

[p. 931]

M^2	Manuscript, oorspronkelijk collectie B. Bakker, kopij T, H-74.
T	Maatstaf 1 (april 1953), p. 14.
M^3	Typoscript, kopij D^1, H-76.
P	Proef D^1 H-78.
D^1	Cenotaaf, p. 35.
M^4	Kopij D^2, H-112.
D^2	Cryptogamen 4, p. 111.
M^5	Kopij D^3 H-122.
D^3	Verzamelde gedichten, p. 812.

Datering

Tussen 30 januari en 10 maart 1953

Leestekst

M²

Varianten en correcties

M¹ a potlood, b zw inkt, c-g potlood

M⁴ a gedrukt, b potlood (in de hand van D. Wolthers)

Titel	M^1	a	[ontbreekt]
		f	Begrafenis op Westduin
	M^4-D^1		|		|
	M^4	a	|		|
		b	Teraardebestelling
	D^2-D^3		|	|

Motto	M^1	a	[ontbreekt]
		g	Twist met ons, twist met ons, twist niet met mate		(Nijhoff)
	M^2		|	|.	M. Nijhoff
	T		|	|◦	|	|
	M^3-D^1		|	|.	|	|
	M^4	a	|			|
		b	[doorgehaald]
	D^2-D^3		[ontbreekt]

1	M^1	a	Wij stonden bij een halte in de stad
		d	[		].
		e	Twijfelend	[	],
	M^2-T		|		|◦
	M^3-D^3		|		|,

2	M^1	a	en vroegen daar een aanspreker de weg.
		d	Ik vroeg			een aanspreker de		naaste	weg.
		e	[vroeg]		[[i]k]	[	]	kortste	[	]
	M^2-D^1		|	|	ik	|				|
	M^4	a	|							|
		b	[				]	naaste	[	]
	D^2-D^3		|							|

[p. 932]

3

M^1-D^3

Ik moet er ook naar toe, heeft hij gezegd.

4

M^1-D^3

De tuinman en de dood, heb ik gedacht.

4/5

M^1-D^3

[strofewit]

5

M^1-D^3

Hij wist niet wie hij te begraven had.

6	M^1	a	Een naam			zou hem ook niets hebben		gezegd.
		d	De	[	]	van Nijhoff had hem [niets]		[	]
	M^2D^1		|						|
	M^4	a	|						|
		b	Namen worden het eerste afgelegd.
	D^2-D^3		|				|

7	M^1	a	Ieder komt evengoed bij hem terecht
		e	[	].
	M^2D^3		|	|

8	M^1	a	gebonden	als hij is aan d'eigen vracht.
		d	geklonken	[	]
		e	Geen mens bestaat zonder zijn eigen vracht.
	M^2D^3		|			|

8/9

M^1D^3

[strofewit]

9	M^1	a	Doodbidders, vier aan vier, gaan voor de kist,
		e	[		].
	M^2D^1		|		|
	M^4	a	|		|
		b	Lijk[bidders,]	[	]
	D^2D^3		|		|

10	M^1	a	een	zwart quadraat schuift naar een dito gat.
		e	E[en]	[	]
	M^2D^3		|		|

11

M^1D^3

En kleiner wordt het laatste ogenblik.

11/12

M^1D^3

[strofewit]

12	M^1		Ruimte en tijd kortsluiten op het pad
	M^2D^3		|	|.

13	M^1 I	a	Of God		nog eenmaal met zijn schepsel twist.
		a	[	]	tot hiertoe met	[		]
	II	c	Het touw gaat liggen met een losse knik				,
	M^2D^1		|				|
	M^4	a	|				|
		b	[				].
	D^2-D^3	b	|				|

[p. 933]

14

M^1 I

a

Dan valt het touw voorover met

a

[

◦

]

het einde van een blik

a

{[

◦

]

het touw valt in een knik}

a

{De sterke touwen vallen in een knik}

a

{Eind van een blik. Het touw valt in een knik.}

a

{Het touw valt open

in

een losse knik.}

b

[5

]

met

[5

]

II

c

wijl God niet eeuwig met zijn maaksel twist

M^2-D^1

|

|.

M^4

a

|

|

b

Is, langs de benen, haastig weggegrist.

D^2-D^3

|

|

[M^1 I, r. 13-14 werden (fase c) tezamen doorgehaald]

Commentaar

^1	Dit gedicht is geschreven naar aanleiding van de begrafenis van M. Nijhoff (1894-1953) op 30 januari 1953 te Den Haag. Het motto is ontleend aan ‘Sonnet iii’, r. 14 uit Nijhoffs cyclus ‘Voor dag en dauw’, gepubliceerd in De gids 100.4 (1936), p. 20. Zie ook A. Middeldorp, De wereld van Gerrit Achterberg, p. 136-140 (met een reproductie van M^1 op p. [219]).
^2	Zie [911] ‘Ichthyologie’, noot 2. M^2 is gereproduceerd in Maatstaf 2 (1963- 1964) [Achterberg-nummer], p. 793.
^3	Begin 1953 heeft Achterberg ook voor het Nijhoff-nummer van De gids een In memoriam-gedicht toegezegd. Deze publicatie is echter niet doorgegaan. Zie verder § 39.3.5.
^4	Volgens een mededeling van J.C. Achterberg-van Baak aan R.L.K. Fokkema heeft Achterberg het gedicht voor Cryptogamen 4 herschreven omdat ‘hij de zesde regel “De naam van Nijhoff had hem niets gezegd.” van te weinig piëteit jegens de nagedachtenis van Nijhoff vond getuigen’ (R.L.K. Fokkema, Varianten bij Achterberg, dl. 2, p. 51).