Gedichten. Deel 3b. Apparaat

[p. 899]

[901] Nachtpauwoog

Overlevering

M^1	Manuscript, H-75.
M^2	Doorslag van M^3, kopij T, H-69.
P^1	Proef T, H-70.
T	De gids 115.11 (november 1952), p. 367.
M^3	Typoscript, kopij D^1, H-76.
P^2	Proef D^1, H-78.
D^1	Cenotaaf, p. 25.
M^4	Kopij D^2, H-112.
D^2	Cryptogamen 4, p. 101.
M^5	Kopij D^3, H-122.
D^3	Verzamelde gedichten, p. 802.

Datering

Vóór 27 september 1952

Leestekst

M²

Ontwikkelingsgang

M¹ bestaat uit een smalle strook proefpapier, waarop het gedicht in klein potloodschrift tot stand is gekomen. Het handschrift is op sommige plaatsen slecht leesbaar, doordat de varianten op een klein oppervlak en vaak door elkaar heen geschreven zijn. Er is tot op zekere hoogte een chronologische volgorde vast te stellen op basis van de verschillen in ductus.

Eerst schreef Achterberg in zacht potlood r. 1-8 (M¹ I). Meteen eronder hernam hij r. 1-2 (M¹ II). Vervolgens schreef hij, enkele regels lager maar in dezelfde hand, het sextet (M¹ III). Onder dit gedeelte staat een losse notitie, die door mij is opgevat als variant voor r. 13 (M¹ IV). Nog weer lager staan twee alternatieve regels voor r. 4-5 (M¹ V) en de titel.

Vervolgens heeft Achterberg in dikker potlood (fase e) in het gehele gedicht veranderingen aangebracht. Twee varianten die in een meer forse hand zijn geschreven, worden hieronder als een aparte fase weergegeven (fase f).

Varianten en correcties

M¹ a-f potlood

Titel	M^1	a	[onbreekt]
		d	Nachtpauwoog^+
		f	[	]^+
	M^2-D^3		|	|

+ [? door Nachtpauwoog]

+ [? geschrapt]

[p. 900]

[901] ‘Nachtpauwoog’, M¹ (uitsnede) (collectie nlmd)

[p. 901]

1

M^1 I

a

De lucht is mild als melk

aan[?]

[xxxxxx]

ogen

a

[

]

tegen[?] mijn[?]

[

]

II

b

Avond

vol

schapenvacht en

kinderogen

b

[

]

{blauwe [ogen]}

b

[

]

pauwe[ogen]

e

[

]

[schape][vacht]

[en]

[pauwe]n[ogen]

f

[

]

{van}

[

]

f

[

]

[van]

[

].

M^2-D^3

|

|

[? door M^1 I a, r. 1 [xxxxx];? door M^1 II b, r. 1 vol;? door vacht;? door blauwe en kinder;? door M^1 II f, r. 1 van en vol^]

2

M^1 I

a

Ik word

gedragen

op

de

vleugelslag

II

b

[

◦

]

de

vleugelslag

b

en daar

doorheen

[

◦

]

[

]^+

b

[

]

[de]

lome[?]

[vleugelslag]^+

b

[

]

voorheen

[

]

lauwe

[

]

e

over

mij heen

[

]

e

[xxx]

[

]

e

Over

[

]

M^2-D^3

|

|

[M^1 I, r. 1-2 werden (fase b) tezamen doorgehaald; { voor M^1 II, r. 1-2 en met een pijl ingevoegd vóór M^1 I, r. 3]

3	M^1 I	a	van vogels	naar		het	einde van de dag
		a	der vogelen	[	]	'[t]	[	],
	M^2-D^3		|					|

4	M^1 I	a	[	◦			]	gebogen
		b	waarvan de	lengte		staat		[		]
		b	[		]	loodblauw			[staat gebogen]
		b	[		]	doodg[auw]			[		]^+
		b	wiens lengte in de hemel						[		]
	V	d	{die in zijn lengte loodblauw staat gebogen}
	VI	e	tot voor mijn voeten langzaam omgebogen;
	M^2-D^3		|								|
			[? door M^1 I b, r. 4 waarvan;? door lengte]

4/5	M^1 I	a	[geen strofewit]
	M^2-D^3		[strofewit]

5	M^1 I	a	wanneer zijn uren worden afgewogen^+
	V	d	{het oosten in als hij wordt afgewogen}
	VI	e	terwijl [zijn uren worden afgewogen]
	M^2-D^3		|	|
			[M^1 V, r. 4-5 werden (fase e) tezamen doorgehaald]

+ [? doordaar]

+ [? door lome[?]]

+ [lees: doodgrauw?]

+ [???? door wanneer]

[p. 902]

6	M^1 I	a	tegen wat gij met heel de tijd vermag,
	M^2-D^3		|	|

7	M^1 I	a	die is verlopen		[xxxx]	ik u niet	zag
		e	[	]	sinds	[		]
		e	[verlopen] sedert [ik u niet] meer				[	]
	M^2-D^3		|					|

8	M^1 I	a	en aan mijn		[	◦	]	werd[?]	onttogen.
		a	[	]	ondervinding			[		]^+
		e	[				]	was	[	]
		e	[				]	werd	[	]
		e	[				]	bleef	[	]
		e	[				]	was	[	]
	M^2-D^3		|							|

8/9	M^1 III	b	[strofewit]
	M^2-D^3		|	|

9		M^1 III	Dichter dan ooit is het geluk nabij	,
		e	[	].
	M^2-D^3		|	|

10

M^1 III

b

Ik voel het

aan

mijn

armen en

mijn

benen

,

e

[

]

in

[

]^+

e

[

]

de

[

]

de

[

]◦^+

M^2-D^3

|

|

11	M^1 III	b	die meebewegen en		ook aan	mijn	hoofd
		e	[	]	{tegen}	[		]
		e	[	]	[ook aan]	het	[	]
	M^2-D^3		|					|

12	M^1 III	b	wordt het met duizend wimpers uitgedoofd
	M^2-D^3		|	|

13	M^1 III	b	en blijft het		voor mij uit verschenen
	IV	c	[	]	^lopende	[voor mij uit verschenen]^+
	VI	c	[	]	zwevend	[	],
	M^2-D^3		|				|
			[???? door M^1 III b, r. 13 blijft het voor mij]

14	M^1 III	b	[	◦	]	is	het	nog niet voorbij.
		e	komt weer terug en				[is]	[	]
	M^2-D^3		|						|

+ [? door ondervinding]

+ [? door in]

+ [? geschrapt]

+ [? door lopende]

Commentaar

^1	M^1 is op dezelfde papiersoort geschreven als [824] ‘Pand’ en [905] ‘Telex’. Er zijn verder geen aanwijzingen dat de gedichten in dezelfde periode zijn geschreven.
^2	Zie [899] ‘Vervaldag’, noot 2 tot en met 4.