Gedichten. Deel 3b. Apparaat

[p. 769]

[866] Gehenna

Overlevering

M^1	Manuscript, H-75.
T	Podium 8 (maart/april 1952), p.98.
M^2	Typoscript, kopij D^1, H-76.
P	Proef D^1, H-78.
D^1	Cenotaaf, p. 12.
M^3	Kopij D^2, H-112.
D^2	Cryptogamen 4, p. 88.
M^4	Kopij D^3, H-122.
D^3	Verzamelde gedichten, p. 789.

Datering

Vóór juni 1952

Leestekst

T

Ontwikkelingsgang

In M¹ schreef Achterberg in een regelmatige hand de eerste strofe van dit gedicht en een onvolledige aanzet voor het vervolg (M¹ a, r. 1-6). In een afwijkende ductus (fase b) voltooide hij de tweede strofe, waarna hij met scherper potlood veranderingen in het tot dan toe geschrevene aanbracht (fasen cd). Onder de middenvouw van het blad kwam het sextet tot stand, waarbij r. 9-10 verschillende keren werden hernomen (hieronder afzonderlijk gepresenteerd als M¹ I/III, fasen d-f). Geheel onderaan het blad schreef Achterberg de definitieve versie van het sextet (M¹ IV, fasen g-j).

Varianten en correcties

M¹ a-j potlood

Titel	M^1	a	[ontbreekt]
		j	Gehenna
	T-D^3		|	|

1

M^1-D^3

Ik ben de zwakke plek in het heelal.

2	M^1	a	Het blinde lek	.
		a	[	],	tijdens uw dood ontstaan,
	T-D^3		|			|

3

M^1-D^3

doet het verslappen en naar binnen slaan,

4	M^1	a	waar ik mij		[	◦	]	ook bevinden zal.
		c	[	]	voortaan			[	]
		c	[	]	{verder}			[	]^+
		d	[	]	[verder]			[	]
	T-D^3		|						|

4/5

M^1-D^3

[strofewit]

+ [? door verder en voortaan]

[p. 770]

[866] ‘Gehenna’, M¹ (collectie nlmd)

[p. 771]

T-D^3

|

|

4/5

M^1-D^3

[strofewit]

5

M^1

a

[

◦

]

verrijst als

een ringwal^+

b

Overal

om mij heen

[rijst]

[

]

b

[

]

in het rond

[

]

c

[

]

[verrijst] [een] [wal]

j

[

],

T-D^3

|

|

6	M^1	a	wentelen			[breekt af]
		b	[		]	met zijn		heling op mij aan
		j	[	{			}		].
	T-D^3		|						|

7	M^1	b	onder		mijn voeten	voel ik de grond		staan[?]
		c	[	]	het lopen	[	]	slaan^+
		d	[	]	[mijn voeten]	[	]	gaan.
		j	O[nder]		[				]
	T-D^3		|						|

8

M^1

b

[

◦

]

in hetzelfde dal.

b

[xxx]plaats[?]

[

◦

]

[

]^+

b

die

zich voortplant

[

◦

]

[

]^+

b

voortplantend

[

◦

]

[

]

d

en

ver vooruit

tegenbeweegt het dal.

d

maar ik beweeg niet, dan alleen het dal^+

e

en

loop mij

dood

,

omdat ik anders val^+

e

Ik

[

]◦

[

]

j

[

].

T-D^3

|

|

8/9	M^1	d	[strofewit]
	T-D^3		|	|
			M^1 I, r. (9)-(10):

(9)	M^1 I	d	Tredmolen van de		grond		[	◦	]
		e	[			]	onder mij
		e	[	]	aarde		[		]

(10)	M^1 I	d	terwijl ik wedloop met [breekt af]
			[M^1 b-d, r. 8 en M^1 I, r. (9)-(10) werden tezamen (fase e) doorgehaald]
			M^1 II, r. (9)-(10):

+ [als tussen ( )]

+ [? door lopen]

+ [? door [xxx]plaats[?]]

+ [? door voortplant]

+ [? voor de regel]

+ [? door omdat]

[p. 772]

(10)	M^1 II	e	terwijl ik wedloop		met de tijd die dringt
		e	in deze wedloop		[	]
		e	[	]	die geen einde heeft^+
			[M^1 II, r. (9)-(10) werden in eerste instantie niet doorgehaald; onder de regels schreef Achterberg het volgende alternatief:]
			M^1 III, r. (9)-(10):

(9)

M^1 III

f

tredmolen in de diepte, molenraad

(10)	M^1 III	f	die	wedloopt om
		f	{dit}	[	]	[breekt af]^+
			[? door M^1 II/III, r. (9)-(10) en vervolgens (fase g) tezamen doorgehaald]
			M^1 IV/D^3, r. 9-14:

9	M^1 IV	g	Ik	kom geen stap vooruit		[breekt af]^+
		h	en[?]	[	]	de	sterren gaan
		h	En	[	].	D[e]	[	]
	T-D^3		|					|

10	M^1 IV	h	vrij en vanzelf hun voorgeschreven baan.
	T-D^3		|	|

10/11	M^1 IV	h	[geen strofewit]
	T		[strofewit]
	M^2-D^3		[geen strofewit]

11	M^1 IV	h	Winden en dieren trekken om mij heen.
	T-D^3		|	|

12	M^1 IV	h	Ik blijf in deze tredmolen alleen
	T-D^3		|	|.

12/13	M^1 IV	h	[strofewit]
	T-D^3		|	|

13	M^1 IV	i	God		tracht	een deuk		te halen	uit zijn bal
		i	[	]	{wil	[	]	wegkrijgen}	[	]
		i	[	]	[wil]	[	]	verdrijven	[	]
		j	[							],
	T-D^3		|							|
			[? door M^1 IV, r. 13 wil en tracht;? door wegkrijgen en te halen]

14	M^1 IV	i	terwijl	ik wedloop met zijn vingertal
		i	waarbij	[	]
		j	[		].
	T-D^3		|		|

+ [? door heeft]

+ [? door dit en die]

+ [? door Ik;? door stap]

[p. 773]

Commentaar

^1

Op 14 januari 1952 vroeg Gerrit Borgers Achterberg om een bijdrage voor de eerste aflevering van Podium. Kennelijk heeft Achterberg niet direct op dit verzoek gereageerd, want eerst in de tweede aflevering werden vijf gedichten van hem opgenomen: [866] ‘Gehenna’ tot en met [870] ‘Déjà-vu’. Dit maart/april-nummer verscheen pas in juni. Zie verder § 39.3.2.