Gedichten. Deel 3b. Apparaat

[847] Erfvijand

Overlevering

M^1	Manuscript, H-49.
T	Podium 6 (oktober/november/december 1950), p. 539.
M^2	Typoscript, kopij D^1, H-50.
P	Proef D^1 H-51.
D^1	Mascotte, p. 35.
M^3	Kopij D^2, H-112.
D^2	Cryptogamen 4, p. 75.
M^4	Kopij D3, H-122.
D^3	Verzamelde gedichten, p. 776.

Datering

Vóór 15 augustus 1950

Leestekst

M¹ d

Ingrepen

10	oerbegin < oerbegin.
13	stak hij < stak
13	reten. < reten

Ontwikkelingsgang

In M¹ bestaat dit gedicht uit veertien regels. Van het vervolg (T-D³, r. (15)-(20)) is geen manuscript overgeleverd (op de keerzijde van M¹ staat [851] ‘Nachtvlucht’). Het is waarschijnlijk dat Achterberg de versie van M¹ als voltooid beschouwde en het gedicht pas later heeft uitgebreid.

Varianten en correcties

M¹ a-d potlood

M³ a gedrukt, b potlood (in de hand van D. Wolthers)

Titel	M^1	a	[ontbreekt]
		c	Erfl
		c	[Erf]vijand
	T-D^3		|	|

1

M^1-D^3

Ik heb vannacht nog met hem afgerekend,

[p. 718]

2	M^1	a	hoewel		een dier hem		doodgestoken	heeft.
		a	[			]	[dood]{gebeten}	[	]
		c	[	]	het licht hem		doodgeslagen	[	]
		c	[	]	een stier hem		doodgestoten	[	]
	T-D^3		|						|

3

M^1-D^3

Alleen om mij heeft hij langer geleefd

4	M^1	a	dan nodig was		want hij stond opgetekend
		a	[	],	[	]
	T-D^3		|			|

4/5

M^1-D^3

[strofewit]

5	M^1	a	in mijn geheugen en dat we
		a	en mijn		geheugen werkt	altijd	uitstekend
		b	[	]	onderbewustzijn	[werkt]	[	]
	T-D^3		|					|

6	M^1	a	[	◦			]	betreft
		b	wat dergelijke			zaken		[	]
		b	[		]	{dingen}		[	]^+
		b	[		]	nood[zaken]		[	]
		d	[						].
	T-D^3		|							|

7	M^1	a	Maar nooit heb ik		[	◦	]	beseft
		b	[	]	het bij mijzelf			[	]
		b	[	]	{zo duidelijk}			[	]^+
		c	[	]	[zo duidelijk]			[	]
	T-D^3		|						|

8	M^1	a	hoe		ver	een daad zijn laatste kans		berekend
		a	[				]	[bereken]t
		a	[	]	{lang}	[			]^+
		c	[	]	[ver]	[				].
	T-D^3		|							|

8/9

M^1-D^3

[strofewit]

9	M^1	a	Zijn vlees groeide tegen mijn handen in	.
		a	[	],
	T-D^3		|		|

10	M^1	a	Een	dierlijk woekeren van		herbegin.
		d	een	[	]	oer[begin	.]^+
	T-D^3		|				|◦

11	M^1	a	Het duurde voor ik hem	vernietigd had.
		a	tot ik hem eindelijk	[	]
		a	en almacht tot ik hem	[	]
	T-D^3		|		|

+ [dingen tussen ( )]

+ [? door duidelijk en mijzelf]

+ [? door lang en ver]

+ [lees: oerbegin]

[p. 719]

11/12

M^1-D^3

[strofewit]

12

M^1-D^3

En toen ik eenmaal in de kamer zat

13	M^1	a	stak		hij opnieuw een mes		tussen de reten
		c	[	]	een	mes van buiten	[			]^+
		d	[	]	[hij]	[een mes van buiten]		door	[de reten]
	T-D^3		|	|	hij	|					|.

14	M^1	a	[			◦	]
		c	Mijn zuster zei:		't Is	morgen. Hier is eten	.
		d	[	]	‘[		]’
	T		|				|'.
	M^2-D^1		|				|.'
	M^3	a	|					|
		b	[				]'.
	D^2-D^3		|					|
			[Hier eindigt M^1]
			T-D^3, r. (15)-(20):

(14/15)	T		[geen scheidingslijn]
	M^2-D^3		[scheidingslijn]

(15)	T-M^2		‘Wij gaan onvervaard verder	’,	stond geschreven
	P-M^4		|	|,'	|	|
	D^3		|	|',	|	|

(16)

T-D^3

in het registerboek van de uitgever.

(17)

T-D^3

Hij had een aantal bladzij's doorgestreept

(17/18)

T-D^3

[strofewit]

(18)

T-D^3

en vers met rode inkt overgenummerd.

(19)	T-M^2		‘En zet een dubbele wacht	’,	las ik bekommerd,
	P-M^4		|	|,'	|	|
	D^3		|	|',	|	|

(20)	T		‘bij het wijnhuis	’.	Het lijk is weggesleept.
	M^2-D^1		|	|.'	|	|
	M^3	a	|			|
		b	[	]'.	[	]
	D^2-D^3		|			|
			[Hier eindigen T-D^3]

+ [lees: reten.]

Commentaar

^1	Op 15 augustus 1950 stuurde Achterberg dit gedicht en [848] ‘Vrijgezel’ aan Gerrit Borgers ter publicatie in Podium. Zie verder § 36.3.6.
^2	Vgl. Biografie, p. 348.