Gedichten. Deel 3b. Apparaat

[845] Metronoom

Overlevering

M^1	Manuscript, H-49.
T	De Vlaamse gids 34 (september 1950), p. 539.
M^2	Typoscript, kopij D^1, H-50.
P	Proef D^1, H-51.
D^1	Mascotte, p. 28.
M^3	Kopij D^2, H-112.
D^2	Cryptogamen 4, p. 68.
M^4	Kopij D^3, H-122.
D^3	Verzamelde gedichten, p. 769.

Datering

Vóór 11 mei 1950

Leestekst

T

Ontwikkelingsgang

De eerste aanzet van dit gedicht bestaat uit twee regels en een losse notitie (M¹ I, r. (1)-(3)). Dit gedeelte haalde Achterberg door en eronder begon hij

[p. 702]

[845] ‘Metronoom’, M¹ (collectie nlmd)

[p. 703]

opnieuw (M¹ II, r. (1)-(9)). Hiervan hernam hij r. (2) op de plaats van de twee opengelaten regels (6) en (7) (M¹ III). In scherper potlood (fase f) bracht Achterberg vervolgens boven M¹ II de titel aan en herstelde hij de oorspronkelijke lezing van r. (1). Hij schrapte eerst de regels (2) en (4)-(9) afzonderlijk, maar haalde daarna al het geschrevene in één keer door. In dezelfde ductus schreef hij daaronder de titel en r. 1-3 over (M¹ IV g). De rest van het gedicht kwam - enige regels lager en in een andere ductus - waarschijnlijk weer later tot stand (M¹ V). Daarbij werden r. 7-8 op een aparte plaats hernomen en het sextet geheel onderaan het manuscript geschreven (M¹ VI).

Varianten en correcties

M¹ a-d potlood e zw inkt, f-k potlood

M¹ I, r. (1)-(3):

Titel

M^1 I

a

[ontbreekt]

(1)	M^1 I	a	Gij hield uw		doodgewicht	en dode hoek^+
		a	[	]	[dood gewicht]	[	]

(2)	M^1 I	a	hoe ik ook mik en zoek u te bestrijken
			[M^1 I, r. (2) werd tussen ( ) geplaatst; ???? door en zoek u]

(3)	M^1 I	b		^monddood^+
		b	[doorgehaald]
			M^1 I, r. (1)-(3) werden tezamen (fase c) doorgehaald]
			M^1 II-III, r. (1)-(9):

Titel	M^1 II	c	[ontbreekt]
		f	Metronoom

(1)	M^1 II	c	Uw doodgewicht		ligt	in de dode hoek.
		e	[	]	kwam	[	]
		f	Gij hield uw doodgewicht en dode hoek.^+

(2)

M^1 II

c

Hoe ik ook

mik

en zoek u te

bestrijken,^+

c

[

]

[be]rei[ken,]

c

[

]

denk

[

]

c

[

]

bezig ben met vergelijken.

III

d

[Xxx] ik[?]

ook[?]

[

◦

]

vierkantsvergelijken

d

[

]

zit te

[

]

d

Hoe ik ook

[

]

d

{Hoe ik ook reken om u te bereiken}^+

(3)

M^1 II

c

De lijnen moeten uit elkander wijken,

(4)	M^1 II	c	die eertijds		samenvielen met	de	vloed,
		d	[	]	{lagen in dezelfde	}	[	]

+ [?? door Gij hield]

+ [? door monddood]

+ [← M¹ I a, (1)]

+ [← M¹ I a, (2)]

+ [? door de regels]

[p. 704]

(4/5)

M^1 II

c

[strofewit]

(5)

M^1 II

c

gevormd door ons gezamelijke bloed

(6)

M^1 II

c

[

◦

]

(7)

M^1 II

c

[

◦

]

(8)

M^1 II

c

[

◦

]

een dode arm voorgoed^+

(8/9)

M^1 II

c

[strofewit]

(9)	M^1 II	c	Monddood gemaakt [breekt af]^+
			[M^1 II/III, r. (2) en M^1 II, r. (4)-(9) werden afzonderlijk doorgehaald; daarna werd het gehele tekstgedeelte nogmaals, tezamen met M^1 I, in één keer (fase g) doorgehaald]
			M^1 IV-D^3, r. 1-14:

Titel	M^1 IV	g	Metronoom^+
	T-D^3		|	|

1	M^1 IV	g	Gij hield uw doodgewicht en dode hoek.^+
	T-D^3		|	|

2	M^1 IV	g	Hoe ik ook bezig ben met vergelijken,^+
	T-D^3		|	|

3	M^1 IV	g	de lijnen moeten uit elkander wijken,^+
	T-D^3		|	|

4	M^1 V	h	die		eertijds		vormden		een	gestrekte hoek.
		h	[			]	waren		[		]
		h	[	]	lagen onder			een		[	]
		h	[	]	naderden			tot een		[	]
		k	[	]	[nader]	[en]		[			]
	T-D^3		|								|

4/5	M^1 V	g	[strofewit]
	T-D^3		|	|

5	M^1 V	h	Dit is van 't licht de eindelijke vloek
		h	Ik heb van 't licht gelezen in een boek
		k	[	],
	T-D^3		|		|

6	M^1 V	h	dat het		kan	buigen		en naar binnen kijken
		i	[	]	gaat	[	]	om u te	bestrijken
		k	[				]	en u kan	[	]
	T-D^3		|							|

+ [? door arm]

+ [← M¹ I b, (3)]

+ [← M¹ II f, Titel]

+ [← M¹ II f, (1)]

+ [← M¹ II c, (2)]

+ [← M¹ II c, (3)]

[p. 705]

7	M^1 V	h	in plaatsen waar de	ogen	over strijken
		h	bij ogen die het niet	meer	laten blijken
	VI	i	op afstanden die wij	wij	nog niet bereiken^+
		i	[			].
	T-D^3		|	|	|	|

8	M^1 V	h	dat zij het waren die ik zocht en zoek.
	VI	i	met onze instrumenten
		i	Gij zijt voor onze instrumenten zoek	.
		k	[	],
	T-D^3		|		|

8/9	M^1 VI	i	[strofewit]
	T-D^3		|	|

9	M^1 VI	i	Omdat	ze uit materiaal bestaan^+
		j	{Zolang}	[	],^+
		k	[Zolang]	|		|
	T-D^3		zolang	|		|

10	M^1 VI	i	waarvan de kleinste deeltjes trager gaan
	T-D^3		|	|

11	M^1 VI	i	dan zoveel		KM	per seconde.
		k	[	]	km	[	]
	T-D^3		|				|

11/12	M^1 VI	i	[strofewit]
	T-D^3		|	|

12	M^1 VI	i	[	◦	]	honden
		j	Maar door mijn	hersens jagen de		jacht[honden]
	T-D^3		|				|

13	M^1 VI	i	[	◦	]	atoom
		j	razender dan	enig bekend		[atoom]
		k	[				],
	T-D^3		|					|

14	M^1 VI	i	[		◦	]	metronoom.
		j	terwijl	mijn hart tikt als een			[metronoom.]
		j	{waarbij}	[				]^+
		j	[terwijl]	[				]
	T-D^3		|					|

+ [lees: die wij nog]

+ [? door materiaal]

+ [? door Zolang en Omdant]

+ [? door waarbij en terwijl]

Commentaar

^1	M^1 is op dezelfde papiersoort geschreven als [801] ‘Groeten uit Neede’ en [860] ‘Heraldiek’. Er zijn verder geen aanwijzingen dat de gedichten in dezelfde periode zijn geschreven.
^2	Zie [844] ‘Avond’, noot 2.