Gedichten. Deel 3b. Apparaat

[844] Avond

Overlevering

M^1	Manuscript, H-49.
T	De Vlaamse gids 34 (september 1950), p. 539.
M^2	Typoscript, kopij D^1, H-50.
P	Proef D^1, H-51.
D^1	Mascotte, p. 22.
M^3	Kopij D^2, H-112.

[p. 698]

D^2	Cryptogamen 4, p. 62.
M^4	Kopij D^3, H-122.
D^3	Verzamelde gedichten, p. 763.

Datering

Vóór 11 mei 1950

Leestekst

T

Ontwikkelingsgang

Van dit gedicht werd de eerste regel in zwarte inkt in eerste instantie uitgebreid met r. 2-5 in potlood. Het vervolg van de tweede strofe kwam - gezien de verschillen in ductus - vermoedelijk later tot stand. Eerst schreef Achterberg een nieuwe regel 6 en drie aanzetten tot regel 7, hernam dit gedeelte (M¹ II, r. 6-7), maar handhaafde toch de oorspronkelijke r. 6 (M¹ II e). Onder M¹ II noteerde hij een nieuwe regel 7 (M¹ III e). Vervolgens voegde hij (in fase f) weer een nieuwe regel 7 toe (M¹ III, r. 7 wordt r. 8, zoals Achterberg door middel van een pijl heeft aangegeven). In dezelfde ductus schreef Achterberg het sextet. Daarna schreef hij, met scherp potlood, de definitieve r. 7 en bracht hij in de andere regels nog veranderingen aan (M¹ IV/V fasen h-i).

Varianten en correcties

M¹ a zw inkt, b-i potlood

Titel	M^1	a	[ontbreekt]
		f	Avond
	T-D^3		|	|

1	M^1	a	Gij bloedt		in wolken dood		tegen	het westen
		b	[	]	{in 't westen		in de	wolken dood^+
		b	[	]	[2	]	tegen	[2		]
		c	[Gij] brandt		[in wolken]	op	[tegen het westen].
	T-D^3		|							|

2	M^1	b	het	oosten staat in lood ten langen leste.
		c	H[et]	[	]
	T-D^3		|		|

3

M^1

b

Ik

op de grond

,

ben een figuur

,

zo klein,

c

[

]

,

[

]

c

[

]

◦

[

]

◦

[

]

◦

[

]

T-D^3

|

|

4	M^1	b	dat ik er eigenlijk niet zou moeten zijn		.
		c	[	]	◦
		c	[	]	.
	T-D^3		|			|

4/5	M^1	b	[strofewit]
	T-D^3		|	|

+ [? door de regels]

[p. 699]

[844] ‘Avond’, M¹ (collectie nlmd)

[p. 700]

5

M^1

b

En

dat was dan

voor

dit heelal

het beste

b

[

]

{het geheel}

[

]

c

e[n]

[

]

misschien het aller[beste]

c

E[n]

[

]

nog maar het [beste].

T-D^3

|

|

[? door M^1 b, r. 5 het geheel en dit heelal]

6

M^1 I

d

Maar

het

heelal blijft zich op

mij grondvesten^+

II

d

{[

◦

]

en ik doe mee aan

[ ◦ ]

schijn}

d

[2

]

deze

[2

]

e

[Maar

het

heelal blijft zich op mij grondvesten]

f

[

]

dit

[

].

f

[

],

T-D^3

|

|

7	M^1 I	d	nu ik beweeg
		d	{met al de zwaarte}^+
		d	{nu ik beweeg en} [breekt af]^+
	II	d	Nu blijft het zich [ ◦ ] op mij grondvesten
	III	e	En strak in stand gehouden wordt de schijn.
		f	De sterrenstelsels draaien om mij heen.
		f	met heel zijn [sterre][stelsel] [draaien]d [om mij heen]
	IV	h	draaiend met alle stelsels om mij heen.
	T-D^3		|					|
			[M^1 I d, r. 7 en M^1 II, r. 6-7 werden tezamen doorgehaald]

8	M^1 III	f	[En	strak in stand gehouden wordt de schijn.]^+
		g	e[n]	[	]
		h	E[n]	[	]
	T-D^3		|		|

8/9	M^1	f	[strofewit]
	T-D^3		|	|

9	M^1	f	Want[?]	ik beweeg		[	◦	]	de nacht.^+
		g	Maar	[	]	en langzaam komt			[	]
		g	Want	[						]
	T-D^3		|							|

10	M^1	f	De uitzichtloze einder is een norse
	T-D^3		|	|

11

M^1

f

mondstreep geworden

om

het leed

te

torsen

g

[

]

{de vloek }

[

]

g

[

]

{

[de] doem}

[

]

g

[

]

zie

de maanschijf

f

g

[

]

vorsen

h

[

].

Z[ie]

[

]

T-Di^3

|

|

+ [? door grondvesten]

+ [? door de]

+ [? door de regels]

+ [= M¹ III e, 7]

+ [? door nacht]

[p. 701]

11/12	M^1	g	[geen strofewit]
	T-D^3		[strofewit]

12	M^1	g	over het bos heen naar wie		hier de wacht
		h	[	]	nog verwacht
	T-D^3		|			|

13	M^1 IV	g	betrekken gaat		in huis bij lamp en vuur
		g	[	]	bij ieder volgend uur
	V	i	te vinden in het hart van de natuur				,
		i	[				]◦
	T-D^3		|					|

14	M^1 IV	h	[	◦	]	figuur.
	V	i	wat verder weg is ieder volgend uur.
	T-D^3		|				|

Commentaar

^1	M^1 vertoont overeenkomsten (papiersoort en schrijfstof van de eerste aanzet) met de manuscripten van [836] ‘Katalisator’ en [846] ‘Velodroom’.
^2	Op verzoek van M. Rutten stuurde Achterberg dit gedicht, [845] ‘Metronoom’ en [846] ‘Velodroom’ ter publicatie aan De Vlaamse gids. Op 11 mei 1950 bedankte Rutten hem voor de ‘toezending van uw drie mooie, steeds zo uitzonderlijke gedichten. We zullen ze, gehonoreerd, zo spoedig mogelijk trachten te plaatsen.’ Zie verder § 36.3.5.