Gedichten. Deel 3b. Apparaat

[839] Vroegkerk

Overlevering

M^1	Manuscript, H-49.
T	Tijd en taak 4 februari 1950, p. 6.

[p. 684]

M^2	Typoscript, kopij D^1, H-50.
P	Proef D^1, H-51.
D^1	Mascotte, p. 32.
M^3	Kopij D^2, H-112.
D^2	Cryptogamen 4, p. 72.
M^4	Kopij D^3, H-122.
D^3	Verzamelde gedichten, p. 773.

Datering

Vóór 4 februari 1950

Leestekst

T

Ontwikkelingsgang

De aanzet van dit gedicht (M¹ a, r. 1-5) werd eerst uitgebreid tot en met r. 12 (M¹ b). Na een witregel schreef Achterberg het vervolg in een aantal afzonderlijke tekstgedeelten, hieronder gepresenteerd als M¹ I/IV.

Varianten en correcties

M¹ a-g potlood

Titel	M^1	a	[ontbreekt]
		b	Vroegmis^+
		c	[Vroeg]kerk
	T-D^3		|	|

1	M^1	a	De sneeuw voedt het plafond met wit
		c	[	],
	T-D^3		|	|

4	M^1	a	Er is een rust van wet en wonder	,
		c	[	].
	T-D^3		|	|

5	M^1	a	tot	boven toe		[breekt af]
		b	[		]	en onder.
		c	T[ot]	[			]◦
	T-D^3		|				|
			[Vanaf M^1, r. 6 is fase b de grondlaag van het gedicht]

6	M^1	b	De	vloer langs		in de verste hoeken
		c	d[e]	[	],	[	],
	T-D^3		|		|◦	|	|◦

10	M^1	b	want iedereen is zo persoonlijk
		c	[	],
	T-D^3		|	|

+ [? na Vroegmis]

[p. 685]

[839] ‘Vroegkerk’, M¹ (collectie nlmd)

[p. 686]

12	M^1	b	en hem		terstond	vergeet
		c	[	]	daarna	[	].
		d	[	]	terstond	[	]◦
	T-D^3		|					|
			[? door M^1 b, r. 6-12; in dezelfde hand, maar na iets witruimte en net onder de middenvouw van het blad (strofewit?), schreef Achterberg het vervolg:]
			M^1 I, r. (13)-(16):

(13)	M^1 I	b	om op te gaan in het geheel	:^+
		c	[	],

(14)	M^1 I	b	[xxxxx]		laatste evenveel
		c	terwijl	een	[		]
		d	zodat	hetzelfde evenveel
		d	terwijl	[		]

(15)	M^1 I	b	mogelijk blijft voor elk
		d	zich nochtans onderscheidt voor elk

(16)	M^1 I	b	die zit te wachten op de melk.
			[M^1 I, r. (14)-(16) werden afzonderlijk doorgehaald, r. (14)-(15) ook nog tezamen]
			M^1 II, r. (13)-(16):

(13)	M^1 II	e	Soms		gaat	de ene wat opzij
		e	[	]	schuift	[	]

(14)

M^1 II

e

opdat de andere er bij

(15)

M^1 II

e

kan komen waar het meeste staat

(16)	M^1 II	e	aan morgenstond en blank gelaat.^+
			[? door M^1 II, r. (13)-(16); later schrapte Achterberg het vraagteken en haalde hij het tekstgedeelte in zijn geheel door. Deze doorhaling lijkt vervolgens weer ongedaan te zijn gemaakt, maar het gedeelte moet in de verdere tekstontwikkeling als vervallen worden beschouwd. Vermoedelijk noteerde Achterberg hierna eerst, onderaan het blad, de volgende twee regels:]
			M^1 III, r. (13)-(14):

(13)

M^1 III

f

waarvan hij volte [ ◦ ] overneemt^+

(14)	M^1 III	f	en weer in het	[	◦	]	vervreemdt
			[M^1 III, r. (13)-(14) werden tezamen doorgehaald; boven dit fragment schreef Achterberg de definitieve r. 14-16 (M1 I, r. (13) moet meegelezen worden):]

+ [? door de regel]

+ [? door blank]

+ [? door volte]

[p. 687]

M^1 IV-D^3, r. 13-16:

13	M^1 IV	g	[om op te gaan in het geheel,]^+
	T-D^3		|	|

14	M^1 IV	g	waarmee hetzelfde evenveel^+
	T-D^3		|	|

15	M^1 IV	g	voldoende blijft voor elk^+
		g	[	],
	T-D^3		|	|

16	M^1 IV	g	die zit te wachten op de melk.^+
	T-D^3		|	|

+ [= M¹ I c, (13)]

+ [← M¹ I b, (14)]

+ [← M¹ I b, (15)]

+ [← M¹ I b, (16)]

Commentaar

^1	Over de publicatie van dit gedicht in Tijd en taak zijn geen gegevens bekend. Naast het gedicht is een toelichting van J.G. B[omhoff] afgedrukt. Zie ook § 36.3.2
^2	Vgl. Biografie, p. 526.
^3	Literatuur over het gedicht: B[omhoff], J.G., ‘Vroegkerk.’ Honders, A.C., ‘Achterberg en het bijbels getuigenis.’