Gedichten. Deel 3a. Apparaat

[797] Sexoïde

Overlevering

M^1	Manuscript, H-75.
M^2	Typoscript, kopij T, H-59.
T	De Vlaamse gids 36 (mei 1952), p. 270.
M^3	Typoscript, kopij D^1, H-76.
P	Proef D^1, H-78.
D^1	Cenotaaf, p. 9.
M^4	Kopij D^2, H-112.
D^2	Cryptogamen 4, p. 85.
M^5	Kopij D^3, H-122.
D^3	Verzamelde gedichten, p. 786.

Datering

Vóór 16 juni 1948

Leestekst

M¹ c

Varianten en correcties

M¹ a-c potlood

4	M^1	a	moesten zij eeuwig bij elkander blijven	.
		c	[	]◦
	M^2-D^3		|		|

[p. 596]

5	M^1	a	Moest ik het argloos kunnen nederschrijven
		c	en buiten in de nacht de engel dauw;
	M^2-D^3		|	|

6	M^1	a	wat zich [	◦	] voltrekken wou	:
		b	[	] voortdurend		[	].^+
		c	m[oest]	[ik het argloos kunnen nederschrijven]...^+
	M^2-D^3		|					|

7	M^1	a	na		enkle	diepe schokken doet zich blauw
		a	[	]	[enk]e[le]	[	]
		b	N[a]		[enk][le]	[	]
	M^2-D^3		|				|

8	M^1		gelukkig licht bij haar		naarbinnen	drijven.
	M^2-D^3		|	|	naar binnen	|	|

10	M^1	a	de	hemel valt met vlagen door		mij	heen,
		a	D[e]	[	]	ons	[	]
	M^2-D^3		|					|

13	M^1	a	Tus
		a	Wij zijn elkanders omgekeerd verschiet.
	M^2-D^3		|	|

+ [? door voortdurend]

+ [= M¹ a, 5]

Commentaar

^1

Dit gedicht heeft Achterberg, samen met [748] ‘Eelco’ en [798] ‘Robot’, aan Willem Nagel gestuurd ter publicatie in Podium. Op 16 juni 1948 schreef Nagel hem: ‘Je nieuwe verzen stuur ik naar Gerrit Borgers, onze secr. Ik ben van mening, dat Sexoïde, een best vers, per se geen last zal kunnen veroorzaken, maar kan mij andere opvattingen indenken.’ Op 15 augustus deelde Borgers Achterberg mee dat [748] ‘Eelco’ en [798] ‘Robot’ in de augustus/september-aflevering zouden worden opgenomen. Verder schreef hij: ‘Sexoïde durven we toch niet aan: Podium heeft al een zwakke naam op dit gebied en dit zou alles slaan! Ik stuur het je hierbij dus terug, al lazen wij het met plezier.’ (Zie § 32.3.3.) Vervolgens heeft Achterberg het gedicht aan Het woord gestuurd (zie [801] ‘Groeten uit Neede’, noot 2), maar ook daar werd het geweigerd. Op 27 augustus 1948 schreef Bert Voeten: ‘Minder sterk vind ik - en vonden ook mijn mede-redacteuren - het gedicht “Sexoïde”, té direct, vooral in de kwatrijnen. De inzet van de terzinen b.v. bevalt mij persoonlijk zeer, maar die maakt het vers nog niet gaaf. Als ik jou was, zou ik het in portefeuille houden.’ Niet lang daarna zal Achterberg het gedicht aan Jaap Romijn (Ad interim) hebben afgestaan, maar ook deze stuurde het terug: ‘We hebben geen bezwaar tegen het gedicht als zoodanig, maar uit een oogpunt van tijdschriftpolitiek is dit onmogelijk op te nemen: het zou ons tientallen abonné's - ik geef toe, niet de meest schrandere - kosten, die we nu zéker niet kunnen missen. Je zult het voor een bundel moeten bewaren.’ (Brief van 15 november 1948, zie § 32.3.7.)

[p. 597]

	Nog geen maand later heeft Achterberg het gedicht aan A. Morriën gestuurd. Deze schreef op 14 december dat Criterium per 1 januari zou opgaan in Libertinage en hij stelde voor Achterbergs inzending aan zijn nieuwe mederedacteuren, H.A. Gomperts en W.F. van Leeuwen, te laten lezen: ‘Misschien voelen zij er voor er een paar voor de nieuwe jaargang te reserveren. Sexoïde bijv. vind ik erg mooi en wat mij betreft zouden wij er de jaargang mee kunnen openen.’ Van Achterberg zijn echter geen gedichten in Libertinage gepubliceerd (zie § 32.3.8). Pas op 21 november 1951 heeft hij ‘Sexoïde’ bij De Vlaamse gids ingestuurd. Zie [855] ‘Cartering’, noot 2 en verder § 39.2.2.
^2	Zetfout in T, titel: Sexoide i.p.v. Sexoïde
^3	Literatuur over het gedicht: Bolhuis, A.J., ‘De dichter van het vers, dat niet bedierf.’