Gedichten. Deel 3a. Apparaat

[708] Avondmaal

Overlevering

M^1	Manuscript, bij brief aan J.J. Buskes, 27 juni 1946.
T	In de waagschaal 10 augustus 1946, p. 4.
M^2	Manuscript, oorspronkelijk collectie H. Roest, H-43.
D^1	En Jezus schreef in 't zand^1, p. 25.
D^2	En Jezus schreef in 't zand^2, p. 21.
P^1	Proef D^3, H-54.
D^3-4	En Jezus schreef in 't zand^3-4, p. 21.
P^2	Proef D^5, H-90.
D^5	En Jezus schreef in 't zand^5, p. 21.
P^3	Eerste proef D^6, H-88.
P^4	Tweede proef D^6, H-89.
D^6	Cryptogamen iii, p. 281.
M^3	Kopij D^7, H-122.
D^7	Verzamelde gedichten, p. 606.

[p. 508]

Datering

Eind 1945/begin 1946

Leestekst

M¹

Varianten en correcties

4	menschenmaatschappij. > mensenmaatschappij. T
6	gelijk > gelijk, T-M^2
8	gesticht, > gesticht; T-M^2
19	liefgehad, > liefgehad T-M^2 > lief gehad, D^1-D^7

Commentaar

^1	Zie [704] ‘Damascus’, noot 1.
^2	Op 27 juni 1946 stuurde Achterberg, uit dank voor een gift ter gelegenheid van zijn huwelijk, dit gedicht (M^1) en [709] ‘Jezus schreef met zijn vinger in het zand’ aan J.J. Buskes. Beide manuscripten bevatten de opdracht ‘voor Ds Buskes’. Buskes zal hebben gezorgd voor de publicatie van dit gedicht in In de waagschaal, waarvan hij redacteur was. Zie verder § 22.3.10.
^3	M^2 is geplakt in een exemplaar van de eerste druk van En Jezus schreef in 't zand, afkomstig uit het bezit van Hans Roest. Op 4 april 1947 schreef Achterberg aan hem: ‘Bert Bakker had m'n bundel nog vóór Paschen willen brengen, maar het kon blijkbaar niet. Hij is bijna gereed en een ex. bewaar ik voor je.’ Het manuscript is gereproduceerd in catalogus nr. 12/11 van Bubb Kuyper te Haarlem.
^4	In P^2 is onder de tekst van het gedicht het volgende onderschrift getypt: ‘uit: Gerrit Achterberg, En Jezus schreef in 't zand. 6e druk 1954. Daamen n.v., Den Haag.’ Het is niet bekend waarvoor dit heeft gediend.
^5	Dit gedicht is vertaald in het Engels door S. Wiersma.
^6	Literatuur over het gedicht: Haantjes, J., ‘Bij een gedicht van Gerrit Achterberg.’