Gedichten. Deel 3a. Apparaat

[629] Potlood

Overlevering

M^1	Typoscript, kopij D^1, collectie J. Vermeulen, H-24.
D^1	Stof, p. 35.
T	Pen en penseel. Bijzonder nummer van Critisch bulletin uitgegeven in de zomer van 1947, p. 225.
P^1	Eerste proef D^2, H-57.
P^2	Tweede proef D^2, H-58.
D^2	Oude cryptogamen, p. 169.
M^2	Kopij D^3, H-122.
D^3	Verzamelde gedichten, p. 452.

Datering

Vóór 17 oktober 1945

Leestekst

M¹

Varianten en correcties

Titel	Potlood > Bendien T
7	bovendien > lang na dien T
8	we > wij T

[p. 459]

Commentaar

^1	Het valt niet met zekerheid te zeggen op welke tekening van Jacob Bendien (1890-1933) dit gedicht is geïnspireerd. Zie F. van Doeselaar/L. Paris, ‘“Ik kwam een vrouw tegen van J. Bendien”’, p. 42.
^2	In zijn brief aan Stols van 17 oktober 1945 (zie [626] ‘Vestdijk’, noot 2) betitelde Achterberg dit gedicht als ‘Bendien’. Er is echter geen versie met die titel uit 1945 overgeleverd. Op 27 oktober 1945 stuurde hij M^1 (‘Potlood’) aan Jan Vermeulen (zie [623] ‘Hercules Seghers’, noot 4).
^3	Zie [567] ‘Meel’, noot 3.
^4	Zie [232] ‘Jan Toorop’, noot 5.
^5	Vanaf T staat dit gedicht in de nieuwe spelling.
^6	Dit gedicht is vertaald in het Arabisch door S. Ṣā'ib en in het Frans door H. Breuker/F.J. Temple/F. Cariés.
^7	Literatuur over het gedicht: Doeselaar, F. van/L. Paris, ‘“Ik kwam een vrouw tegen van J. Bendien”.’ Otterloo, G., ‘En toen zij voorbij was kende ik lichaam en ziel.’