|
| |
4.
It hûs dêr't Heerd sûnt koart yn 'e kost wie, stie in pear meter fierder fan de strjitte ôf as de winkel dêr't alderlei fisksoarten oer de toanbank giene. Fral yn it begjin moast er slim oan de lucht wenne, oeral rûkte it nei fisk. Behalven yn de winkel fansels stonk it yn de wenkeamer nei rikke iel en hearring, boppe op de sliepkeamer wie it wat better, mar de fisk wie ek dêre te rûken. Sels de slopen en lekkens dy't er hagelwyt en stiif fan de stisel op syn bêd oantrof, siet in lucht oan. Somlike dingen dy't in protte troch de hannen giene, stonken net allinne, mar der siet ek in fettige, gielbrune glans op. Sa stie bygelyks op it koarte boekerekje tusken de twa finsters oan de strjitkant gjin boek dêr't net in fetfeech op siet. Yn it leppelbakje, yn 'e spine, de hoeke fan de koken, op 'e gong, yn 'e kleankasten, men hoegde gjin stap te wiken of in doar of laad iepen te dwaan of de lekkerbekjes en skylfisken kamen jin yn 'e mjitte. Mar it meast fan alles stonk en it fettichst en brúnst wie de bibel dy't op it dressoir lei. In op himsels miskien suvere earbied foar it wurd hie him it smoarchst makke. Wiger Feenstra hie tusken de siden fan de Psalmen dy't er graach lêze mocht, sels fetfrij ferpakkingspapier lein om it fêstplakken tsjin te gean.
Ien fan de earste dingen dy't Heerd fan him learde, wie de betsjutting fan it grykske wurd foar fisk. It wie ien fan de kearen dat er mei Feenstra en de frou om de tafel siet dat er sei: ‘Bêste jonge,’ en it klonk suver wat steatlik, ‘do bist no yn 'e hûs by lju dy't yn fisk dogge. In protte minsken meie net oer fisk, om't se gjin fisk kenne. Boeren bygelyks sille noait fisk ite, dy moatte in stik fan in baarch of fan in ko hawwe, fisk hawwe se mar in hekel oan om't it stjonke soe. Mar se ferjitte ien ding: Fisk stjonkt earst nei't minsken der mei ompield hawwe. In fisk sels stjonkt noait, mar it fet dêr't se yn bakt wurde, dat rûkt in bytsje. Nim in fisk út de sleat en hâldt him tusken tomme en wiisfinger ûnder de noas en do rûkst der neat oan.’ Sa no en dan hold er eefkes op te iten en seach as woe er syn wurden dêrmei mear klam jaan, Heerd
| |
| |
tige earnstich oan. Syn frou dy't skonken hie as kachelspipen knikte sa no en dan súntsjes sûnder wat te sizzen. De man like Heerd aardiger as sy. ‘Beste jonge,’ hie er sein, mar wat betsjutte soks?
Hy moast der no ris om tinke de lju net te folle op har wurd te nimmen. Dat hie Laas okkerdeis noch tsjin him sein: ‘Do nimst de minsken te folle op har wurd.’ It wie ôfwachtsjen wat Feenstra der fan miende.
‘De Joaden,’ ferfette er, nei't er in stik fan in gehaktbal yn 'e mûle troppe hie, ‘hiene it goed troch, seferklearrende baarch foar ûnrein en namen elke dei fisk ta har. In fisk is it iennichste bist dat sa skjin is út himsels dat er him noait hoecht te waskjen. Se swimme faak yn iezing, mar se binne like iensum as selskipswiet. In fisk is bysteat om op himsels te wêzen, wylst er by oaren is. Dêrom is it Wiger Feenstra in eare om fisk te ferkeapjen, al begruttet it him altyd wer want in fisk is einliks te goed om dea.’
‘Wiger no moatst net...,’ ûnderbriek syn frou dy't Jantsje bliek te hiten.
‘Oerdriuwe,’ folle er har oan. ‘Ik oerdriuw net, dat wytst wol, mar sis do my noris,’ en hy seach Heerd oan, ‘wat betsjutte al dy brânskildere fisken yn tsjerkeruten?’
Heerd sei dat er it net wist. Hy hie him foarnommen om sa min mooglik mei de holle te bewegen, mei skodholjen en knikken koe it hjir net ta. Hy soe it trouwens ek net wolle, der moast thús dan mar fan komme wat der fan komme soe. De fiskboer like suver bliid dat er it andert sels jaan mocht, sa happich as er der mei úteinsette.
‘Ichthus is it grykske wurd foar fisk en de letters dêr't dit wurd út bestiet foarmje wer it begjin fan oare wurden. De I is fan Ièsos, dat is it grykske wurd foar Jezus, dy ch is fan Chrèstos, dat is fansels Christus, dat begrypste, de th is fan theou, dat betsjut: fan God, de u is fan’ uos, moatst it as huos útsprekke, en it is soan, en dy s stiet oan it begjin fan it grykske wurd saootèr en dat is rêder, heilân. Ichthus betsjut dus: ‘Jezus Christus soan fan God rêder-heilân’. Dêrom ferwiist fisk nei Jezus, begrypst no dat it in opdracht en eare is om yn fisk te dwaan? Der kin by my gjin fisk oer de toanbank gean, ik kin sels gjin iel ut in bakje pakke en yn it papier wikkelje of Jezus giet my troch de holle.’
| |
| |
‘Sa mâl is it net mei dy Wiger, moatst him net daalk sa oer it mad komme.’ Frou Feenstra seach Heerd oan, se like net alhiel gerêst hoe't de ferhalen fan har man útwurkje soene. ‘By wize fan sprekken, by wize fan sprekken dan, it is altyd tichteby my, dat wytsto ek wol, dêr hawwe wy it sa faak oer. En wat Ichtus betsjut, dat wyt er no foar syn libben, dat kloppet hielendal, dêr is gjin wurd leagen by.’ Doe't er in leppel brij naam, tocht Heerd eefkes dat it nei fisk smakke, mar it koe ûnmooglik, want it kaam streekrjocht út in flesse fan 'e karre fan de molkboer. It moast oan it ferwulft lizze, dat skynde luchtsjes yn smaak om te setten sadat men preau wat men rûkte. Dy Feenstra wie drok mar wol aardich en syn frou like de beroerdste ek net. Sa't dy man prate, soks soene jo thús noait hearre. Heerd skrabe de panne leech en tocht nei oer wat er allegearre heard hie. As er sa folle mooglik syn fatsoen hold, soene se gjin reden hawwe om him it hûs út te setten. In skerpe pisserige rook prikele de noastergatten: de fiskboer hie ûnderwilens de bibel pakt en blêde der wat yn om. Wat kaam der dochs in lucht ôf. Wêrom soe dy man noait in nijen keapje? Hy lies moai op toan. Ien fan de dissipelen soe in fisk fange mei in sulverstik yn 'e bek dêr't se dan iten foar keapje koene. Soe er dit no mei opsetsin lêze?
‘Oant sa fier it wurd fan de evangelist,’ sei er steatlik en klapte de bibel ticht. ‘Dit wie dus de fisk fan Petrus dy't mei in stientsje yn 'e bek omswimt, oars swimme syn eigen jongen him yn de bek werom,’ lei er út foar't er de eagen ticht die. Hoe kin ien sa from en fleurich tagelyk wêze, tocht Heerd, wylst er mei de eagen yn it tsier de beide minsken bidden seach. Hy hie in keale holle en in bril op, dy't er trouwens nei it lêzen foar him dellein hie njonken de bibel. Somlike minsken bidden noait mei in bril op, ûnder bidden hie men de eagen ommers dochs ticht en foar Gods ljochtsjend antlit soe men sels gjin sinnebril ophâlde. Hy like wol wat op âlde Simen Buma. Dy wie ek net sa grut, en keal. Buma wie noch altyd smid op ‘It Ketting’, mar om't de smidte net genôch mear opsmiet, sutele er der bôle by foar bakker De Swarte. ‘Folluk,’ rôp Simen as er oan de doar kaam, earst sacht, dan wat lûder en op it lêst raasde er it út, lang en heas. Hy woe it trije kear roppe oars ferkocht er neat, tocht er. Kaam ien te gau by de doar, dan moast er earst wer werom oant Simen it
| |
| |
ôfmakke hie.‘De fromme dwaas,’ waard er neamd omt er altyd grapkes makke en tagelyk hiele fromme praatsjes hie. Wa't him net sa goed koe, tocht wol ris dat er it net miende, mar Buma miende it as gjinien, hy hie allinne in hiele aparte manier fan útdrukken.
Frou Feenstra wie al begûn de tafel ôfte romjen en Heerd die sa't er thús wend wie en wat se him trouwens noch ris ekstra yndruid hiene, en holp har de boel nei de koken te bringen. ‘Wy moatte hjir altyd avensearje,’ sei se, ‘in oere skoft is einliks te min om rêstich in waarm miel te behimmeljen.’ Se jeuzele der wat op om wylst se de pannen begûn te spielen. Ynienen sei se: ‘Moatst miskien wol wat oan myn man wen-ne. Hy kin samar opspatte, mar hy is it ek samar wer fer-getten.’
‘Opspatte,’ dat wie dus oppassen. Wat moast er dwaan as Feenstra samar ynienen lulk waard? Hy moast foarsichtich wêze en alles yn it wurk stelle om sels gjin oanlieding te jaan ta in útbarsting. Dy lêste opmerking fan har ferballe him dochs in bytsje oft er it woe of net. By alle blidens dat er net mear thús op syn nearzige keammerke siet, allinne yn de kâlde keamer of koken omspaande, of ynstie tusken de heit en de mem dy't mekoar bytiden nei it libben stiene, stiek ynienen in djip gefoel fan trystens de kop op. Bestie der dan nearne in plak bûten Laas en Jiltsje om dêr't er him deljaan koe? Yn gedachten rûn er fan de koken nei de keamer en wer werom sûnder wat yn 'e hannen.
‘O,’ sei se, ‘ik tocht hy sil it lêste wol eefkes meinimme.’
‘Ja, ja,’ andere er en hy drafke suver nei de keamer om de twa lege pannen en de houtene ûndersetters op te heljen. ‘Asjeblyft,’ sei er en sette de brot netsjes op it oanrjocht. Se seach net ûnfreonlik syn kant út. Heerd murk it amper. Se hie neat werom sein. Hy hie no al in flater makke troch sûnder wat mei te nimmen út de keamer werom te kommen. Wat moast er no dwaan, wat ferwachte se no? Hy dreutele wat efter har om. Se wie breed, mar har gesicht wie oars, it paste winliken net by de rest fan har lichem. Dat hie syn suster Djoeke ek: in fyn gesicht boppe in dik lichem, it hearde hielendal net by elkoar. Soe se tefolle bakte fisk ite? Hjir yn de Koken wie it hast net te hurdzjen fan de baklucht.
‘De loft stiet as in brijwein,’ sei se en wiisde nei bûten. Har
| |
| |
fine lippen spitsten in bytsje. ‘Wiger sliept seker?’ Heerd wie de koken al út om te sjen oft se gelyk hie. Hy lei langút yn in maklike stoel met de fuotten op in gewoane Dimter dêr't fjouwer fan om de tafel stiene. De mûle stie him sa skeef as in dwerse neil. In fyn straaltsje rûn him by it kin del op syn skipperstrui en makke der in dûnker plakje yn. Oer in goed kertier soe er wer efter de toanbank stean en drok prate mei de klanten, no lei er foar dea op in stoel.
‘Hy leit te sliepen,’ sei Heerd yn 'e koken. Se wie noch altyd oan it spielen en sei neat. Hy hie leaver hân dat se him wat hjitten hie, dan wist er wêr't er oan ta wie.
‘Wat kin ik no dwaan?’ frege er sacht, mar troch it lûd fan de kraan en it slaan fan de boarden op it oanrjocht, hjir ek al fan granyt, ferstie se neat. Of hearde se him wol en hie er him stilhâlde moatten? Hy weage sa folle mooglik alles tsjin elkoar ôf en fielde hoe't er stammere as er hieltyd mar wer de fragen yn himsels opsei. Wie der einliks wat op tsjin om it op 'en nij te freegjen, se moast him echt net ferstien hawwe.
‘Sil ik jo helpe,’ sei er in stik lûder no. Se seach fansiden en glimke.
‘Do bist mar behelpsum, mar better sa as oarsom,’ en se joech him in ôfdroeger. Healwei de ôfwask rûn se ynienen in doar troch nei de winkel. It duorre eefkes foar't se werom wie. ‘Sa,’ sei se, ‘it is healwei twaën, de winkeldoar moat wer fan de knip, oars krije wy spul. Foar twaën hoege wy net op in protte klanten te rekkenjen, moarns tusken tsienen en âlven en middeis tusken fiven en seizen is it it drokst. Dat silst noch wol merke. Moandeis is der yn de measte winkels net folle te dwaan behalven yn in fiskwinkel. En freeds fansels, in protte Roomsen ite freeds noch altyd fisk. Dat neame wy de freed-fisk.’ Se lake in bytsje en wappere mei de hannen om it sjipsop der ôf te krijen. It glied fan de boarden tusken de spilen troch fan it ôfwaskrekje. Yn 'e bak skomme it omraken. Se wiene hjir rijer as thús.
In pear moanne letter stie er wer mei har yn de koken. Feenstra die syn wenstige knipperke wêrby't him altyd gelyk de flibe ta de mûle útrûn. It like suver wol itselde straaltsje fan altyd. Hy hie net folle húswurk en soe fan 'e middei mei te suteljen. Woansdeitemiddeis sutele Feenstra mei in bakfyts
| |
| |
de Westwyk ôf. Hy hie al in pear kear mei west en brocht gauris in bestellinkje te plak, meast by âlde minsken dy't te min op 'e gong wiene om sels yn de winkel te kommen. Hoe wie it mooglik dat Feenstra sels op It Ketting hikke en tein wie? Hy koe Simen Buma goed, mar Heerd hie net sizze doard dat er fûn dat Feenstra in protte op him like.
‘Ik ken dêre in protte folk út dy omkriten,’ hie er sein, ‘allinne jimmes net, doe't jimme kamen, wie ik al nei de stêd rekke.’
Hy hie de winkel fan syn skoanheit oernommen, begriep Heerd der letter fan. Hy droege ôf en seach nei it machtige bolwurk skean foar him, it skode fan lofts nei rjochts by de râne fan it oanrjocht lâns. Frou Feenstra sei noait net sa folle, behalven as se ienkear oan it praten wie, dan makke se har ferhaal ôf ek al foel Feenstra har noch sa faak yn 'e rede. Sy liet him skoften rattelje oant se ynienen har nocht like te hawwen, fral as hy der yn fertize. Dan koe se hiel krekt ûnder wurden bringe wat der bedoeld waard. Sûnder dat er der by stilstie, paste er him by elk fan beide oan, as fielde er wêr't beide in foarkar foar hiene. By Feenstra soe it as it der op oan kaam mear lije kinne as by har. Hy hie him in pear kear protteljen heard doe't him wat net nei't sin gie. Sy gie gewoan har gong, uterlik altyd gelyk, like noait in min of in goed sin te hawwen: it hong der altyd tusken yn. Dat Feenstra opljeppend wêze koe, hie Heerd noch net folle fan murken. Tsjin him hie er noch noait minsinnich west. Doe't de brot sawat oprêden wie en Heerd it lêste fan de glêzen bakjes dêr't se in dr. Oetker-puddinkje yn hân hiene, ôfdroege, kaam er de koken yn. Wylst er de pet opsette en de winkeljas dy't er ek altyd op de bakfyts oanhie, oanloek, sei er: ‘Kom mar mei, wy geane der opút.’ Hy joech syn frou in boartlik klapke op 'e kûnt en skeat de winkel yn. Heerd seach har hifkjend oan, der wie noch mar in bytsje.
‘Gean mar efter him oan,’ sei se, ‘ik meitsje wol eefkes dien.’ It ûntgie him net hoe freonlik se wer nei him seach. Se waard der einliks hieltyd aardiger op en dochs doarst er him dêr net echt oan oer te jaan en der bliid mei te wêzen. Hy wie bang dat it ophold om't er it troch in stommiteit bedoar.
Hy hie der sin oan om mei, it waar wie myld en dan ferkocht it faak better. Under it ynladen oerlei Feenstra lûdop mei himsels hoefolle er fan elke soarte meinimme soe. ‘Hûndert sâlte
| |
| |
hearrings en fyftich soere, fjirtich lekkerbekjes, of dochs wat mear, fjirtich skol en tritich skyl, dat makket...’ hy grommele de rest foar him út. De sâlte hearringen flijde er yn in plastik amer. ‘Pak do de sipel eefkes en nim mar in bak iel mei út de friezer. It is waar om iel te iten.’ By elke temperatuer hearde wer in oar soarte fisk, miende Feenstra.
‘Ichthusnochanta,’ hearde Heerd wylst er al ûnderweis wie nei it hok. De bak mei lekkerbekjes wie heal op 'e side gliden sadat de boppesten derút rûgelen. Ien lei yn 'e bak mei soere. Inkeld hearde Heerd it him faker sizzen, as in oar flokte, sei hy ‘ichthusnochanta.’ Mei in doekje fage Feenstra de lekkerbek wat ôf en rûkte der eefkes oan.
‘Der sit in jittikluchtsje oan, dy moat mar foar de heale priis fuort,’ gniisde er. ‘Asto eefkes in pear rôlen papier hellest en twa ôfdroegers. Doch der ek mar wat servetten by,’ rôp er noch nei Heerd dy't al by de doar tusken de winkel en it fiskhok wie. It wie altyd benaud yn it fiskhok, der waard rikke, tamakke en bakt. Alle fisk waard hjir oanfierd en keurd foar't it de winkel yn kaam. Ut in grutte kast dy't oan ien fan de muorren hong, helle Heerd wat er meinimme moast, om by de servetten te kinnen dy't op de heechste planke leine, moast er in amer op de kop sette en der op stean gean. It soe net lang mear duorje dan koe er der sa by. Hy skeat de hichte yn, dy't him net koene, rûsden him hast allegearre âlder. It moast in wûnderlik gesicht wêze, hy en Feenstra tegearre op dy bakfyts. ‘Sil hy it aansens oernimme,’ hie der al ris ien frege en hy hie ferheftich hope dat er in kear allinne op 'en paad meie soe. Hy soe der maklik mei rêde, hy koe alle prizen presys, de adressen dêr't meast wol wat ferkocht waard, hie er goed yn de holle en allyk sa de gewoanten dy't Feenstra der op neihold. By sâlte hearring soe er út himsels noait sipels dwaan, it bedoar de smaak mar. Heerd dy't altyd sljocht op snipers sipels west hie, hie him der al oan wend en iet syn deistich hearrinkje sûnder. ‘Sy kinne se der by krije, mar sy witte net wat se bedjerre,’ prottele Feenstra, mar as der ien om frege, sei er hoe fijn soks smakke en struide der in leppel-fol fan oerhinne. Werom by de karre lange Heerd oer wat er helle hie. Feenstra lei alles kreas te plak. De servetten en de ôfdroegers kamen oan de ûnderkant fan it lid yn in pear skuven dy't er mei in houten draaiknop fêstsette koe. It lid
| |
| |
liet er ticht klappe. Noch eefkes ynspektearre er de winkel doe loek er de doar efter him ticht.
‘Gean der mar by sitten,’ grommele er nei't er himsels ynstalleard hie. Der wiene as by in motor oan wjerskanten fuotsteunders montearre. De foarige kear hie Feenstra it him útlein: hy hie de bakfyts kocht fan in bakker dy't slim krebintich wie en altyd ien fan syn bern meinaam om by de klanten oan te skiljen. Dy pakten dan sels wat se fanneden hiene en rekkenen ôf wylst de bakker sitten bleau. ‘Dêrom sit der sa'n ûnbidich grut seal op,’ sei er, ‘dy man woe it gefoel hawwe dat er op 'e stoel siet.’
It wie yndie krekt in panne sa't dy op skodders en swylmasinen siet, mar dan wie dizze noch wat grutter. Neffens Feenstra kaam er fan in âld trekker. Sels frou Feenstra soe der noch yn passe mei har dikke kûnt. Heerd gnyske doe't er der oan tocht. Hy koe yn it mesjester fan de broek fan Feenstra ûnmooglik wat fan frou Feenstra ûntdekke. Noch eefkes en se wiene yn de Westwyk. Hy soe oanskilje en as der gjinien kaam soe er begjinne te razen: ‘De fiskboer, fisk te keap.’ It wie krekt oft de measte lju dan pas wekker waarden. Unwillekeurich tocht er wer oan Simen Buma. Meastal kamen der froulju by de karre, inkeld ek wol ris in manspersoan, mar dan wie it meast in âld mantsje dy't fan Drees loek. Hoe letter it op de middei waard, hoe mear somliken nei drank stonken. ‘Fisk en drank ferdrage elkoar skoan,’ sei Feenstra steefêst tsjin harren, mar tsjin Heerd skodholle er as se wer fuort wiene en liet er merke dat er it kant noch wâl roaien fûn dat se oerdei sûpten. Sels naam er jûns foar it op bêd gean altyd twa brandewyntsjes. ‘Yn 'e lette leit it oars,’ fûn er.
‘De lytsfeint wer by jo, broeder?’ De man dy't by de karre stie, behimmele in sâlte hearring.
‘Sa't jo sjogge, broeder.’ Feenstra sei it op dy wat steatlike toan dy't er meastal oansloech as er him klear makke foar in stichtelik praatsje. De fleurige toan kaam meastal yn de sturt fan it ferhaal. Broeder, it klonk Heerd sa bekend yn de earen. Miskien sieten se wol by elkoar yn 't Hek. Sa't sokken elkoar begroeten, namen se ek ôfskie, dêr tuskenyn neamden se elkoar gewoan by de namme. De man hoasse lûd en smûgde. Eefkes like it dat er in stik graat yn de kiel krigen hie mar dat koe min mei in sâlte hearring, hy soe him al yn it wat hurdere
| |
| |
sturtsje ferslokke moatten hawwe, en dat hold er no krek tusken tomme en wiisfinger.
‘Noch altyd near op it boarst, Stinstra?’
‘Dat giet net wer oer, nei dy oerhaal haw ik de âlde noch net wer west.’
‘Wy hawwe de moed net opjûn wol, “wa't dy ferliest, is alles kwyt,” sei myn sweager doe't er in skonk misse moast, en sa is it mar krekt.’
‘As ik gjin moed mear hie, soe ik hjir net mear stean. Ik moat foar elke stap op 'e tosken bite.’ Hy seach der yndie min út, lang en skraal, hy like mei de pink wol om te drukken. It wie suver begrutlik om oan te sjen hoe knoffelich er it twadde hearrinkje oannaam. Syn hannen trillen sa bot dat rûnom snipers sipel op de grûn foelen.
‘De fiskjes smeitsje jo noch goed, sjoch ik wol.’
‘Och.’ Hy seach nearzich foar him út en haffele mar wat troch.
‘Oars krije jo der ien op ta as dizze net goed is.’ sei Feenstra rêd.
‘Dêr giet it net om, dy fisk is goed, mar de ynhouten, dêr is it mis mei.’ Nei in skoftke ferfette er: ‘Hoe komt it snein, soe dûmny Jonker it oannimme?’ Hy woe oar praat, dat wie dúdlik te merken.
‘Wy hoopje, mar witte dogge wy it net, Stinstra. Wiger Feenstra hat safolle ferstân wol fan fisken as fan dûmnys.’
‘Dêr komme wy der net mei,’ andere de man droech. Hy moast wol like trystich wêze as er der útseach.
‘Ik kom der tafallich in hiel ein mei,’ lake Feenstra lûd en joech in roffel op it lid dat noch oerein stie. Der kaam in frou by de karre dy't in tal fisken ynpakt mei hawwe woe.
‘Dat makket krekt twa gûne en fjirtich sinten,’ sei Feenstra wylst er har it pakje oerlange. De man bleau der mar by stean, hy like te wachtsjen oant de frou wer fuort gie. Of wie er mear om stipe ferlegen as om in praatsje? Heerd seach hoe't er al mar mei in hân op de râne fan de karre line.
‘Oan dûmny Jonker soene wy in goeien hawwe,’ sei er doe't de frou al in ein fuort wie. Op it selde stuit loek Feenstra krêftich oan it koarte tsjokke tou fan de skille. De lêste wurden fan de man moast er net ferstien hawwe. Heerd winske dat er fuort gong, it lûd fan de skille noege om fierder,
| |
| |
it soe prachtich wêze as se de karre leech krigen. Dat barde mar hiel inkeld, mar as it fan 'e middei slagge, soe frou Feenstra miskien tinke dat it mei troch him kaam. Hoe mear er nei de man seach, hoe mear argewaasje him dy hân dy't geduerich op de râne fan de bak lei, joech.
‘It is al te hoopjen dat dûmny Jonker hjir komt,’ sei er wer wylst er mei ôfgriis nei de skille seach. Hy koe wol skrokken wêze. Der kaam trouwens gjinien ta de doar út. As Feenstra no lûd begûn te razen, soene der sûnder mis in pear út de hûs komme. Heerd seach him oan, hy woe him de wurden wol ta de mûle út skuorre: ‘De fiskboer, fisk te keap.’ Mar Feenstra seach mar nei dy keardel.
‘Wy soene dy dûmny hjir al hawwe moatte, hy preket de augurken út de grún,’ andere er, ‘hjir, noch in lekkerbekje foar de neismaak,’ mei in knypeach nei Heerd joech er him it lekkerbekje dy 't op de soere hearring fallen wie.
‘Ik mis in stik fan de mage,’ grommele er, mar pakte him dochs oan. Einlings die er de hân fan de râne en begûn wer te iten. Wêrom die Feenstra it him dochs sa oan tiid? De man klage mar oer syn ynhouten sa't er it neamde. As jo him hearden, mocht er suver neat hawwe, likegoed iet er as in slatter. Hy like wol wat op Bûntsje van der Plank, de koster by harren thús.
‘Witte jo wat it is, Stinstra,’ begûn Feenstra en syn stim klonk guodlik, ‘de ynhouten meie dan net doge, as de lizzing mar yn oarder is. It earste hat der by jo wol oan, mat it lêste leit as in dyk.’
Stinstra joech gjin beskie, hy kôge as in ko sa stadich. Sa no en dan rûkte er eefkes oan 'e fisk.
‘Hy hat miskien in pear spatten jittik op 'e jas krigen,’ sei Feenstra earlik wylst er Heerd in knypeach joech.
Sadree't de man de fisk op hie, lei er de hân wer op de râne. It makke Heerd kûgelsk, in djip gefoel fan wearze flime troch him hinne. Hoe ferflokte er dy keardel! It lid stie noch altyd skean omheech, hy hoegde mar eefkes mei de earmtakke tsjin de heak oan te stjitten en it foel mei in klap ticht. De man soe syn fingers aardich knieze as der al net ien ôfknypt waard. As se no noch langer praten, wie der mar ien oplossing mear om in ein oan it petear te meitsjen. Al in pear kear hie er mei de punt fan de earmtakke flak by it each west dêr't
| |
| |
de pinne fan de heak troch stiek, mar óf de man óf Heerd hiene krekt syn kant útsjoen. Hy soe him fansels ek tsjin de karre oanfalle litte kinne, krekt as wie er stroffele. De kâns wie grut dat Feenstra lulk op him waard, it soe temûk gean moatte.
‘Hawwe jo noch wat fan Gerckama en De Klerk heard?’ Feenstra dy't njonken it seal stie, die no in pear stappen nei foaren en begûn te mûskopjen. Eefkes soe Heerd fan klearebare lulkens de heak gewoan losskuorre en útnaaie, mar hy betocht him. As troch in dize seach er se by elkoar stean, fan alle kanten hearde er ynienen stimmen dy't him berûzen, oer de hiele lea waard er klam fan it swit, oanstriid en eangst om eat te dwaan, teskuorden en ferlammen him tagelyk. Ien ding wie wis, as it lid foel, wiene dy fingers der ôf, der soene fjouwer meagere stompkes tusken de fisken lizze. It bloed soe troch de hiele karre spatte. It soe ferskriklik wêze as er it die, mar as er it net die... hoe lang soene se hjir noch stean? Hieltyd skerper seach er de fingerstompkes foar him, it waarden frjemdsoartige fisken dy't yn in see fan bloed swommen. Hy stie mar te wachtsjen, him waard neat frege, hy wie de lytsfeint. Hoe moai skean stie it lid omheech, it woe falle, út him sels, de hiele tiid al frege it: ik bin deaynein, lit my daverjend ticht klappe, toe help my dochs. De man draaide him om en lei de oare hân op de râne, presys op itselde plak. Hy hong wat efteroer om Feenstra dy't no skean efter him stie, noch oansjen te kinnen. De karre bûgde wat foaroer, Feenstra die wer in pear stappen nei foaren, wylst er de ôfdroeger oer de râne fan de bak hong. Heerd skrok fan de bewegings, mar fielde him tagelyk ferromme; troch de ôfdroeger giene de fingers der miskien net hielendal ôf.
‘Is dy soan fan Gerckama net mei in Sybesma troud, neffens my moat dat ien fan Sape Sybesma wêze.’ Sape Sybesma, Sape Sybesma, oan ien tried wei sei er dy namme yn himsels op, hy moast lulk bliuwe, noch lulker wurde, hy moast oersizze wat dy man sei, it swypke op en makke moediger. Eefkes drige er noch tusken eangst en drystens, wanhope en lulkens. Doe, wylst er mei de rêch nei de karre tastie, klonk in yslike gjalp dy't it foarhingsel fan de timpel skuorre litten hie. ‘Ichthusnochanta,’ raasde Feenstra, wylst er mei faasje it lid omheech treau. Stinstra kromp yninoar fan 'e pine, syn
| |
| |
plasse kaam amper mear boppe de râne fan de bak út.
‘Hoe giet dit,’ rôp Feenstra, hy dûnse suver om de bakfyts hinne. Heerd hie him in kwartslach omdraaid sûnder in stap te fersetten. Der leine gjin fingers yn de bak, hy wist net oft er der bliid of treurich mei wêze moast. Syn hert bûnze ferheftich en hy slokte oan ien tried wei oant de kiel him der sear fan die. Hy woe wol yn gûlen útbarste en útraze dat it syn skuld wie, mar ynstee dêrfan bleau er stokstiif stean.
‘It is hast net te hurdzjen, as der mar net ien brutsen is,’ oan de stim te hearren koe er elk momint begjinne te gûlen.
‘Hoe koe it ek sa mâl? De heak moat der út sketten wêze doe't jo efteroer hongen. Mar gau op hûs oan en de hân yn iiskald wetter hâlde dan saksearret it fêst wol.’ De man stie wer rjochtop en beseach de fingers. ‘Se wurde al blau,’ sei er, ‘dit der ek noch by,’ de mûle ferloek ta in frjemde grimas.
‘Iisblokjes dogge wûnderen, broeder,’ sei Feenstra sacht hoewol't de man al in aardich ein by de karre wei wie. Hy hie neat mear sein, sels gjin broeder. Feenstra loek oan de skouders. ‘De minsken hingje ek altyd mar op dy karre om,’ sei er en seach nei Heerd dy't ûnferweechlik mei de hannen yn de bûse foar him ut stie te stoarjen. Nei't er de ôfdroeger yn ien fan de skuven dien hie, liet er de klep falle.
‘Dêr hat er noch gelok mei hân, as dy der net tusken sitten hie, hie it in minne goai wurden, dy meagere fingerkes moatte in bêste reis hân hawwe.’
Hiene se tsjok west, hie de reis noch grutter west, tocht Heerd wylst er efterop stapte. Feenstra hie him skerp opnommen. Dochs hie er neat sein, hy koe it ûnmooglik troch hawwe, of hie er... It wie oft dy hifkjende eagen fan Feenstra harren as fine spleetsjes yn de rêch dêr't er alhiel efter beskûl gie, nessele hiene. Eefkes winske er dat er thús wie, allinne boppe op syn keammerke, mar doe begûnde skille lûd te rinkeljen en raasde Feenstra der fuort efteroan. Der giene doarren iepen. It hiele trelit mei alle emoasjes derby rekke bedobbe ûnder de ôflieding fan it momint.
Sa no en dan moast er in poarsje ôfleverje by minsken dy't elke woansdei itselde oan de doar besoarge krigen. Soms krige er der in stoer of in pear sinten op ta dy't er fan Feenstra foar himsels halde mocht. Frou Dolmer joech it measte. De foarige kears hie se der in dûbeltsje op ta lein, no wie it in
| |
| |
kwartsje. ‘Fersinne jo jo net,’ frege er mei in fjoerreade kleur, mar se lake in prachtige rige witte tosken bleat en skodde ferheftich mei de holle sadat tûfen fan in prachtich bosk hier har om de holle dûnsen. Se wie moai. Sy moast de beurs eefkes fan boppen helje, oft er wol eefkes trochrinne woe en de fisk op it oanrjocht lizze. It seach der skytskjin út, alles glom en stie kreas te plak. Feenstra grommele wat oer ‘seemanswiven’, doe't Heerd him frege oft er it kwartsje fan frou Dolmer hâlde mocht. ‘Dat is de frou fan Durk Dolmer,’ it like suver grimmitich sa't er dy namme útspriek. Feenstra fertelde him gjin nijs, mei skeane wite letters stie it op de doar skildere: ‘Durk en Geartsje Dolmer’ Fan alle klanten dêr't er oan de doar kaam, wiene sy de iennichsten dy't de foarnamme der by stean hiene. Miskien dat it mei troch de reaksje fan Feenstra kaam, mar hy koe it byld fan frou Dolmer hoe langer hoe minder fan him ôfsette: dy eagen dy't him sa fûl en klear oansjoen hiene, sa't se foar him stien hie en fral de twa heuveltsjes dy't troch har truike hinne brekke woene en by de lytste beweging dy't sy mei har earms makke, trillen as de puddinkjes wannear't frou Feenstra se op tafel sette. As er dêr oan tocht fielde er hoe't de pik him by it liif op kroep en as in spiker sa hurd waard.
Fan 'e jûn moat ik it dwaan, tocht er en taaste wylst er de hân yn de bûse hold, nei syn kul dy't him yn syn bûsdoek begrave like te wollen.
Doe't se om sân oere hinne werom nei hûs rieden, wie de bak lang net leech. It hie in minne middei west, fûn Feenstra. Foar Heerd wie it op in grutte teloarstelling útrûn: der wie los amper wat ferkocht, it moast benammen fan de fêste klanten komme. Op in stuit hie er wol útnaaie wold. De hiele dei hie er him op it suteljen fergappe, mar doe't er der mei dwaande wie, begriep er net wêrom't er der sa nei útsjoen hie. It kaam fansels ek troch dy Stinstra dy't sa'n opûnthald jûn hie of soe it troch him komme dat se sa min it hûs út woene as se Feenstra razen hearden? Miskien woe er him wol net wer mei hawwe en tenei wer allinne op 'en paad sa't er wend wie. ‘Ien der by jout miggen yn de brij,’ sei er ris doe't er iel rikke, in putsje dat er leafst allinne opknapte. Rûngear fan trystens siet er, alhiel skûlgeand efter de brede rêch fan Feenstra, it ferrin fan de middei oer te eidzjen. Sa no en dan krige er in
| |
| |
opstiging dat er him slim skuldich fielde oer Stinstra dy't der al sa min útseach en ûnderwilens miskien wol yn in twadde oerhaal hingjen bleaun wie. Treurich glimke er as it laitsjende gesicht fan frou Dolmer foar him sweefde. Hy besocht allinne oan har te tinken en de hast noch folle bak te ferjitten. Wêrom slagge it him noait echt fleurich te wêzen, krekt as Feenstra?
By him murken jo noait in treurige ûndertoan.
Se sloegen de strjitte yn dêr't de winkel oan stie. In moai pand wie it net, hûs en winkel rûnen bryk yn elkoar oer, it hie wol wat fan in wenhûs dêr't letter noch in berging oan fêstboud wie. Syn keammerke wie foar in part boppe de winkel, wat lestich wie om't tusken fiven en seizen allegeduerigen de skille fan de winkel gie en dy hie lang sa'n moai lûd net as de skille op 'e bakfyts. It steurde him bot as er op syn keamer siet, mar hy doarst der net oer te kleien. Ut himsels sette Feenstra de skille trouwens wol ris ôf, al hie er bepaald gjin hekel oan lûdroftigens.
Se laden de karre leech, de fisken leine der suterich by yn de bakjes en moasten nedich yn de kuolling.
‘Wêrom binne der no minder ferkocht as oars?’ woe Heerd witte.
‘Dat is slim te sizzen, woandeitemiddeis hat de jeugd frij, in protte memmen geane der mei de bern op út. Nee dat skeelt net sa folle.’
Se hiene de foarige kear doch folle mear ferkocht, Heerd koe der net by wat Feenstra sei.
‘It giet op en del je,’ grommeleer, hy like him der net bot om te bekroadzjen. Mar wêrom naam er dan sa folle mei, no hiene se mear as de helte oerholden. Mei in sopke fan griene sjippe makke Heerd de bak dy't wer leech wie, skjin. ‘Der giet ús neat boppe griene sjippe,’ sei frou Feenstra en bestelde it wyks by it amerfol. Sadree't se har sjen liet, fertelde Feenstra har oer Stinstra.
‘Broeder Stinstra,’ sei se, doe't er syn ferhaal dien hie, ‘dy stakkert, de dea yn de skuon en dan de fingers ek noch knieze.’ Oan har gesicht wie dúdlik te sjen dat it har slim begrutte.
‘Hat de winkel wat rûn?’ frege Feenstra.
‘Gewoan,’ andere se en neamde in pear bedragen. Hy knikte en rûn nei efteren. Dêr moast de bakfyts hinne en soe er him
| |
| |
ferklaaie, wist Heerd. Hy seach by de brede gevel op. De winkel, it fiskhok, de waskromte, de keamer, de koken en de trije sliepkeamers boppe sieten efter dat iene stik muorre. Yn gedachten seach er him al wer mei Feenstra en de frou oan 'e tafel sitten te iten. Dêrnei nei boppen en it bytsje húswurk dat er hie, meitsje. Sa gie it winliken alle dagen: nei skoalle, húswurk meitsje, ite, húswurk dien meitsje, sliepe en wer nei skoalle. Wie it hjir wol sa folle better as thús? It fleach him oan doe't er him ynienen yntocht dat neat der op wiisde dat der wat yn dat freeslike ientoanige ritme feroarje soe. Sa't it hûs foar him opriisde en steil en dûnker ôfstiek tsjin de koele jûnsloft, hate er it en fral de minsken dy't it bewennen. Laas, tocht er, wie ik maar by Laas. Frou Feenstra rôp him, hy moast nei binnen. Skytskoarjend slofke er de winkel troch nei de koken en ferwinske ynienen heftich dat er bestie.
Under it jûnsiten gie alles krekt lyk as altiten, hoe soe it ek oars wêze? Feenstra sette útein mei in wiidweidich gebed, it amen hie noch net klonken of hy wie al in hompe bôle oan it smarren dêr't er steefêst tsiis op die. Frou Feenstra mocht it him neidwaan, allinne wie har stikje bôle tinner. Heerd krige as lêste de tsiisskaaf. Hy wist dat er de tsjokste stikken bôle foar Feenstra en de tinste foar har lizze litte moast. Nei de tsiis folgen der ien mei jam en ien mei hagelslach. En altyd wie der in sâlte hearring mei in stikje brea as neigesetsje. Dit foar de stjonkerij, oars soe de rest der nei smeitsje. Altyd itselde iten yn jimmer deselde folchoarder, wylst Feenstra geduerich drok troch prate en sy him nei Heerd syn smaak fierstente lang oanhearde. It bibellêzen en danken duorre lang. Wêrom sloegen se it foar de feroaring noait ris oer, frege er him ôf, mar hy wist dat it dwaas wie om soks te ûnderstellen. Earder soe in kamiel troch it each fan in nulle krûpe. Yn in lyts oere wie er troch syn húswurk hinne. Hy stoarre troch it finster fan de kajút dat útsjoch joech op in lange rige dakken fan huzen fan in sydstrjitte. Yn de stadich opkommende skimer liken de dakken har del te jaan oant se alhiel beskûl giene ûnder de tekken fan de nacht. Folle leaver stie er foar it lytse dakfinster. Hoe lytser it finster, hoe skerper jo seagen, bygelyks dy pear stjerren dy't spesjaal foar jo sels ornearre liken, mar dy't weiwaarden yn de see fan ljochtpunten fan it hiele firmamint.
| |
| |
Sa't er dêr foar dat grutte finster stie mei syn kleare eachopslach, like it dat der him neat ûntgie, mar neat wie minder wier: ek as er allinne wie en him foar gjinien hoegde te ferhâlden, wie er net by steat de kleau tusken wat er wie en wat er like, te sljochtsjen. Sa giene efter de bravoer dêr't er op skoalle mids syn klasgenoaten langer bliken fan joech minstens safolle eangsten skûl dy't troch sok stoer gedoch oerwûn wurde moasten. Op 'en nij hie er langst nei Laas en Jiltsje, hoe soene se it fine as er har frege om by harren yn de kost te kommen? Wêrom soe it net kinne? Hy soe wer it ein fan it doarp nei de stêd fytse moatte en dat hiene se no krekt dé reden neamd dat er mar better yn de stêd yn de kost koe. Hy wist wol better, der siet wat oars efter. Mar wat? Feenstra en syn frou misdiene him trouwens ek neat, se soene raar opsjen as er sei dat er wer by harren wei woe. Nee, it moast oan himsels lizze dat it him sa no en dan oanfleach. En dochs, hy hie Laas ûneinich folle leaver. Hy klaaide him út, gie nei de oerloop en wosk him fluch by de iennige waskbak dy't der boppe wie. Werom op syn keamer skeat er yn de nachtklean. Nuver dat er altyd wer, einliks sûnder dat er it sels woe, de hannen gear die. Dy inkelde kear dat er besocht hie om it oer te slaan, koe er net sliepe. God soe him ûngenedich straffe. Mar as er leaude dat God net bestie, hoegde er ek net bang foar Syn straffen te wêzen. Wêrom doarst er God doch noait gewoan ôf te swarren? Sa koart as it bidden duorre, Mintsje skeat him troch de holle. No soe er krekt as eartiids efter har lizze wolle, de finger wer ris hearlik yn har glêde prom triuwe. Wat hie er trouwens noch oan Mintsje, se seach him net iens mear oan. It hie der in protte fan dat se har skamme en him mijde.
Trouwens..., ynienen êbe it byld fan Mintsje fuort en floeide oer yn in laitsjende troanje boppe in strak truike mei prykjende boarsten. Hy die de eagen ticht en besocht it skerper foar de geast te krijen. Mei de hân gie er nei ûnderen en betaaste syn kul dy't al wer stiif stie. Neffens Jelle moast er no stadich mei de hân op en del gean. ‘Ast it mar lang genôch folhâldste, dan krijst in hearlik gefoel en dan komt it fansels,’ sei er gleon. ‘Jo krije it pas as jo troud binne,’ hie Sieds andere. Stie der net earne yn de bibel dat jo net oan selsbefrediging dwaan mochten? Sie fergrieme wie in swiere
| |
| |
sûnde, wa't soks die, hie mei de duvel gedoente. Hoe soe der trouwens út sa'n stive droege pylk samar smurry komme? Stadich rûn er tebek en liet him efteroer op bêd falle, sa koe er teminsten troch it dakfinster loere. As er no ynstee fan dat stikje dûnkere loft ris it gesicht fan Laas te sjen krige dy't by it dak opkrûpt wie en troch it dakfinster by him op besite kaam. Wêrom joech er him dochs oer oan sokke idioate gedachten, it soe ommers noait barre. Mismoedich sloech er de tekkens oer him hinne en begûn fannijs te lûken. Wêrom soe er it net prebearje, Jelle hie it al sa faak dien en noch noait hie God him sa straft dat it oan him te sjen wie. En om Laas hoegde er it dochs ek net te litten? Mei de frije hân treau er de tekkens omheech, it wie dochs foar wûnder dat sa'n rûpke sa grut wurde koe. Noch flugger gie er op en del, fielde er it pimperjen tusken de ljisken? Wie dit wat Jelle bedoelde? In hearlik prykjend gefoel flamme troch syn hiele ûnderlichem oant yn syn hoksen, it jage syn siken ta in koart fûleinich ritme op. De bolle fan Runia dy't syn pyst yn 'e kûnt fan in ko stiek, de hynst dy't by Wesselius syn saksefoan yn de merje state, sokssawat moast der ek tusken minsken wêze. Hy in hynst en frou... mar dat koe doch net? Dat er dêr net earder oan tocht hie. Fansels hie se in prom, krekt as Mintsje, noch djipper, grutter en glêder moast har prom wêze, dêr soe syn fjurrige pook likegoed as in finger yn passe, har prom wie grutter. ‘Frou Dolmer,’ kroande er, doe sprate se har skonken, die har rok omheech, strûpte de broek út en mei in laits treau se him tsjin har oan. Hy skokte wyld en heinde it yn syn hân. Tasma, tocht er, Tasma. Tenei soe er as Tasma wêze dy't ûnder yn de sleatswâl by de Syl syn slimen oer syn hân útstoart hie. Hy lei roerleas mei de eagen ticht, hege bloedreade weagen spielden oer him hinne, fan alle kanten kamen lûden op him ôf. En ynienen seach er wat er ien kear earder sjoen hie, thús op syn keammerke.
It hie fearren swarter noch as fan in roek en kloeren fan in kat. ‘De roekkat’, de gjalp dy't er joech wie lûdleas fan deadseangst, flime troch him hinne. Hy sloech de hannen foar de eagen as woe er de teisters mei syn sie ticht lymje om it meunster foar ivich ûnsichtber te meitsjen, mar it kaam noch tichterby en blies him yn it gesicht. Yn in flits seach er de heit en de mem foarbygean, se hiene flachjes yn de hân, it wie
| |
| |
keninginnedei, de heit hie in oranje sjerp om de hals. Mintsje, Tasma, frou Dolmer en... it wie Runia, de roekkat hold se ien foar ien yn syn kloeren omheech foar't har út de see fan ûnbestimde lûden wurden losmakken dy't klear te ferstean wiene:
‘Wêrom hast dit dien, Heerd Hissema? Hearst dyn namme mar selden hielendal he'n. Wat hast úthelle! Fan dit momint hat God dy foargoed loslitten en yn myn macht jûn. Tenei bin ik de baas oer dy. Ik bin de kening fan de hel en do silst myn lytsfeint wêze, sa't Abraham en Samuël tsjinstfeinten wiene fan God, sa silsto ûnder de minsken ien fan myn helpers wurde, meibouwe oan it ryk fan Satan. Skodzje en trilje mar net mear, do hast op ien dei twa freeslike dingen dien en bist oan kening Satan oerlevere. De skriklikste pinen fan de hel silsto fiele, do silst dy dea winskje en dochs yn libben bliuwe. Fiel hoe'st útinoar spatst fan benaudens, sjoch nei dyn eigen fleisklibers en bloedspatten op it behang en besef datst dochs noch hiel biste. Alles wat heart by it keninkryk fan Satan silsto tenei dwaan, oant myn hantlangers en ik dy mei bilen spjalte en mei izeren slaaien de grûn yn slaan en oan smots stampe. Miskien datst, asto no goed dyn bêst dochst, nei dizze freeslike dea feroarje silst yn in roekkat om my foar ivich by te stean. No goai ik it mes fan freonskip nei dy ta, it sil tusken dyn eagen alhiel yn dyn holle ferdwine.’
Hy wist net hoe't er der komd wie, mar hy stie ynienen flak by it grutte finster, de eagen wiid iepen. Doe't er de hân oer de foarholle helle, mongen sie en swit har ta in kliemsk gehiel. Hoe glûperich hie it him oansjoen dit kateftige dier mei de fearren fan in roek en mei neilen oan de poaten sa grut as dy fan in tiger. Hy hoegde mar eefkes de eagen ticht te dwaan of hy seach dy fjurrige eagen yn in reade dize op en del gean en hieltyd tichterby kommen, sa as de eagen fan in springende kat dy't sels yn it djippe dûnker fan de nacht ûnsichtber bliuwt, twa sweevjende ljochtpuntsjes foarmje. Hy moast der sa min mooglik oan tinke, it wie klearebare ynbylding. Roekkatten bestiene net, mar wêr kaam dy stim wei? Wa hie sa klear en dúdlik op him yn praat? Hie er net dreamd, wie er faaks yn de sliep fallen en hie er him ûnder de tekkens wrotten? Hoe benauder men it krige, hoe grutter de kâns waard dat men begûn te dreamen. Oan de boksen fan syn
| |
| |
nachtbroek fage er de hannen skjin, it spul bleau kliemen, en besocht allinne oan moaie dingen te tinken. Blommen en fûgels, kij yn gers fan it moaiste grien, de sinne dy't ûndergie boppe in poel en swannen dy't steatlik út de reidkragen wei nei de midden fan it wetter swommen. Wie er oait net ris mei de mem nei de poel reizge om God te moetsjen; hy hie dochs mei har fearn yn in boatsje oer wetter dat it read fan it sinneskieden spegele? De sinne wie sonken wylst hy op him dreau. Doe wie er meigien, hy hie noch raasd en de earms omheech stutsen, sy moast him dochs wer mei nei hûs nimme, mar sy wie roerleas rjochtop en iiskâld yn de boat sitten bleaun, hie gjin hân útstutsen. Gûle moast er, freeslik gûle doe't er murk hoe't de reade gloede ûnder him wei glied en fuortsonk yn in ûneinige swarte djipte dêr't gjin mins syn krytsjen mear hearre koe.
In grutte wurgens dy't as in pânser om him hinne slette en syn eachlidden as lead sa swier makken, loek him op 't lêst by it finster wei en liet him yn in ûnrêstige sliep falle.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd