Willem's verjaarsgeschenk

[p. 140]

Dertiende Hoofdstuk.
Bijna te laat.

Het volgende jaar namen de jongens afscheid van de schoolbanken. Wat ze in de verloopen jaren geleerd hadden, moesten ze nu in hun verder leven gaan toepassen. Zooals altijd gebeurt, het vriendenclubje ging uiteen: Hans Witstok ging naar een groote fabriek in de stad, om daar de ijzerindustrie te leeren. Toon de Bruin kwam bij zijn vader in den kruidenierswinkel of ging met de hondenkar den boer op, ook de andere schoolkameraden zochten hier of daar een betrekking en van de heele klasse bleven er slechts twee jongens bij elkaar: Willem Bergman en Daan Timmers. Het was niet alleen om het vak zèlf, dat Daan het leven

[p. 141]

van landbouwer koos, hij hoopte daardoor in Willems nabijheid te blijven en hem eenmaal door een schitterende daad te toonen, hoe innig berouw hij had over zijn vroegere slechtheid, die de dorpsbewoners wel reeds lang vergeten waren, maar die Daan nog altijd helder bijbleef.

Inderdaad was het den jongen reeds voor een groot deel gelukt, een zekere achting onder de bewoners te herwinnen, en niemand sprak dan ook meer over den ‘konijnendief’.

Toch voelde Daan, dat de vriendschap, hem door de familie Bergman en vele anderen betoond, meer op medelijden dan op genegenheid berustte, alleen Willem scheen hierop een uitzondering te maken. En daarom, hoewel Daan zich weer als een eerlijke, rechtschapen jongen onder de menschen gedroeg, bleef hij nog immer in stilte verlangen naar een gelegenheid, die hem voor goed een ieders vriendschap en achting zou verzekeren.

Hoe gelukkig was Daan, toen hij van Willem vernam, dat diens vader wel genegen was Daan als knecht op de boerderij aan te nemen, waar hij het vak kon leeren! En omdat, vooral des zomers, het personeel op de boerderij reeds bij zonsopgang present moest zijn, zou hij dan maar bij de andere knechts moeten slapen.

[p. 142]

En zoo gebeurde het ook.

Met ijver en toewijding volbracht onze Daan zelfs het geringste, minste werk, dat hem werd opgedragen, en van lieverlede mocht hij telkens beter en ook wat moeilijker arbeid verrichten. Met Wim bleef hij de beste vrienden, en nu zij Hans en Toon moesten missen, onderhielden zij in hunne vrije uren de ‘konijnenfokkerij’ met hun beiden. Hans en Toon hadden hun konijnen aan Wim en Daan present gegeven, omdat zij er zèlf toch weinig mee konden aanvangen.

Het waren blijde, gelukkige dagen, die Daan Timmers als boerenknecht op de hoeve doorbracht, en in zijn gelukkige stemming zag hij niet, hoe een donkere wolk het vroolijke zonnetje van zijn leven dreigde te verduisteren.

Met niemand der andere jonge knechts ging Willem zoo vriendschappelijk om als met Daan. En dat zette kwaad bloed onder de anderen, die maar niet konden begrijpen, waarom de zoon van den spekslager zulke dikke vriendjes was met Wim. Wat verbeeldde hij zich wel? Hij was toch ook maar gewoon boerenknecht, net als zij? En hij sliep toch ook maar in een houten krib op den slaapzolder. Dacht-ie soms een zoon van den baas te zijn?

[p. 143]

Daan bemerkte af en toe wel, dat de knechts niet altijd even vriendelijk tegen hem waren, maar door zijn eigen gelukkig leven hinderde hem dat weinig.

Totdat er op zekeren dag iets gebeurde, dat hem een geweldigen schok toebracht. Het was juist in Augustus en den heelen dag werkten ze in het hooi. In 't middag-schaftuur, toen ze een poosje beschutting zochten achter een hooischelf, en hij toevallig, onzichtbaar voor de anderen, een schaduwrijk plekje had gevonden, om daar een kort slaapje te doen, hoorde hij een gesprek, dat tusschen eenige knechts gevoerd werd.

‘En een verbeelding dat-ie heeft!’ sprak er een. ‘Had-ie niet beter stadsmeneer kunnen worden? Wat doet-ie hier!’

‘Ons de loef afsteken door z'n vrindschap met Wim van den boer!’

‘Ja, en mooi weer spelen tegen de menschen, die wel weten, wat-ie vroeger eens uitgehaald heeft!’

‘Zoo?’ vroegen de anderen. ‘Daar wisten wij niets van. Vertel ons dat eens!’

‘Wel, da's gauw gezegd,’ hernam de spreker, een lange slungel met een verbazend dom-onnoozel gezicht, ‘vroeger heeft-ie acht konijnen van Willem

[p. 144]

gestolen, midden in den nacht bij regen en onweer, en ze over de brug in de vaart gesmeten. 't Heele dorp heeft ervan overeind gestaan, wat ik je verzeker. En zoo'n konijnendief speelt me hier de eerste viool.’

‘Nou maar, ik ben blij, dat je ons dat eens verteld hebt. We zullen 'm vanavond wel eens een toontje lager laten zingen, dien konijnendief. Wel, wel, dat hebben we nu nooit geweten!’

Daan had ieder woord van het gesprek opgevangen, en de uitwerking daarvan was verschrikkelijk.

Zijn gezicht werd, ondanks de zonnehitte, blauw wit en zijn oogen spalkten wijd-open. Hij hijgde naar adem, en sloeg met de gebalde vuisten in het hooi. Mij gevoelde een grooten drang om den spreker naar de keel te vliegen, maar de schrik had hem als het ware verlamd. Het gesprek verstomde spoedig omdat de knechts indommelden, maar bij Daan was alle behoefte aan rust verdwenen.

Toen hij een oogenblik later weer tot bezinning kwam, stond hij op en verwijderde zich van de anderen, terwijl de bitterste gedachten hem kwelden.

Had hij daarvoor zoo met inspanning gewerkt, zoo immer met volharding getracht om te herwin-

[p. 145]

nen, wat een onbezonnen daad hem vroeger had doen verliezen? Zouden de menschen dan nooit, nooit kunnen vergeven en vergeten? En nu deze slungel de reeds vergeten gewaande historie opnieuw aan het licht bracht, hoe zou thans zijn leven onder de knechts moeten worden? Hij was eerst zoo verheugd, dat niemand zijn verleden kende, en nu - weg, gelukkige dagen! - weg vroolijkheid! De menschen vergeven en vergeten niet...

Zoo dacht hij, terwijl hij in opgewonden stemming den weg af en aan liep, die aan het hooiland grensde. En hoe meer hij nadacht, hoe méér hij zich opwond, totdat hij eindelijk weer datzelfde voelde van vroeger: die felle haat en die zucht tot wraaknemen! Hij had z'n best gedaan om weer goed te worden, om te herstellen wat verloren scheen, maar men wilde het niet, hij wàs en bléef immers toch: de konijnendief?

Zijn hand in den zak stekend, voelde hij daar het mes, waarmede hij vaak takken sneed. Wraak nemen stilt de haat.... wat let hem.... om den boerenslungel voor goed het zwijgen op te leggen? Doèn.... zonder aarzelen doen.... 't leven heeft toch geen goeds meer... de menschen zien in hem toch altijd den misdadiger....

Onbesuisd in zijn opwinding stapte hij weer naar

[p. 146]

de hooischelven, waar de maaiers te slapen lagen.

In zijn zak omklemde zijn hand nog steeds het scherpe wapen...

Maar bij den eersten hooischelf zag hij Willem, die rustig in de schaduw met een glimlach om den mond te slapen lag.

Die glimlach deed Daans woede plotseling bedaren.... hij bleef staan.... starende op het vriendelijk slapende gezicht van zijn besten vriend Willem....

Voor dien braven jongen had hij nog zooveel goed te maken.... en nu zou hij.... om zoo'n nietswaardigen dommen slungel, die een woordje te veel zei.... een nieuwen smet op zijn leven werpen?

Nooit... neen... nooit... En weer omklemde zijn hand het mes, hij haalde het uit den zak, en voort vloog het, hoog over de hooischelven, en kwam met een plons in een sloot terecht. Maar toen ook kon Daan zich niet meer inhouden, hij viel in het hooi neer en barstte in snikken uit.

Maar hij had over zijn slechtheid gezegevierd.

Bijna was het te laat geweest - maar goddank nog niet te laat!