Een laars vol rozen

[p. 52]

Isidoro en zijn Haan

DE een heeft zijn engelbewaarder en de ander zijn waakhond. Maar Isidoro heeft zijn haan. En deze twee zijn onafscheidelijk. Doch alvorens de rol van den haan in het leven van Isidoro nader te schetsen, wil ik u eerst in kennis brengen met den bezitter zelf.

Isidoro dan woont in de straat der Kammenmakers. De vervaardigers van dit vrouwelijk sieraad vestigden zich in de oudheid in deze straat en openden er hun winkels. Nu woont er geen enkele kammenmaker meer in de Via dei Pettinari, doch Isidoro woont er, in het bezit van een koffiebar, een vrouw, een haan met drie kippen en een kater, Fritz genaamd. Fritz omdat Isidoro's vrouw een Duitse is. 's Katers volledige naam is eigenlijk ‘der alte Fritz’.

[p. 53]

Ook ik woonde in de Via dei Pettinari en als de lust naar koffie mij bekroop, raakte ik verzeild in Isidoro's koffiebar. Met het gevolg dat ik na korte tijd het grootste gedeelte der bewoners van de straat der Kammenmakers kende en tevens alle twisten, misgeboorten en liaisons waarvan Isidoro ongetwijfeld even goed op de hoogte was als God de Vader zelf. Hij sprak overigens van niemand en niets kwaad, uitgezonderd dan van de belasting op de koffie.

Isidoro leek sprekend op kanunnik van der Paele uit van Eyck's bekende schilderij. Hij had hetzelfde levendig-oude rimpelgezicht en het enige verschil daarin was dat zijn rechter ooglid, wanneer hij vermoeid werd, zakte en half over zijn oog toehing. Doch dit geschiedde misschien ook wel bij den kannunik, wanneer hij opgehouden had met poseren. Met deze overeenkomst echter is alles gezegd. Voor den kanunnik wordt dan het gewichtigste de aartsengel Michael die op het schilderij achter hem staat, voor Isidoro Piselli wordt het de haan. Isidoro Piselli zou zijn haan voor geen geld van de wereld tegen den aartsengel Michael ingeruild hebben en kanunnik van der Paele zou het hoogstens belachelijk gevonden hebben aan een dergelijke ruil te denken al ziet het er niet naar uit dat hij vies was van een gebraden haan.

Isidoro's haan was een haan die zijn soortgenoten in omvang verre overtrof. Met zijn grote kraalogen was hij gewoon onbeschaamd de wereld (dat was voor hem de straat der Kammenmakers) in te kijken. Hij sloeg voor niemand en niets zijn ogen neer. Wanneer iemand hem rakelings passeerde sloegen zijn kraalogen een kwartslag om met een uitdrukking van: je raakt me niet aan, hè! Daar had overigens niemand lust in, want daarmee zou hij den goedmoedigen Isidoro aangeraakt hebben.

Het grootste sieraad van dezen revolutionair was de bloedrode kam. Die hing nu eens juist boven het linker-, dan weer juist boven het rechteroog, naar gelang de laatste stemming. De rode muts van Marianne zonk er bij in het niet. Of hij

[p. 54]

hij het wist of niet, hij liep er altijd onder met een air of hij zeggen wilde: Recht uit Frankrijk! Vers van de Revolutie! Verdedigd op de barricaden! En als hij niet anders gekund had dan kakelen, zouden wij zeker op een vroege morgen gehoord hebben:

Auprès de ma blonde
Qu'il fait bon, fait bon, fait bon,
Auprès de ma blonde
Qu'il fait bon dormir.

Doch hij kon niets anders dan kraaien. Dit echter kon hij zo goed dat Isidoro hem verstond. Ik geloof niet dat er ooit twee levende wezens bestaan hebben die elkander zo goed begrepen als Isidoro en zijn haan. Zij bespraken de politiek en de belasting op de koffie even gemakkelijk als de kansen bij het kaartspel en de misdrijven van de bewoners der Via dei Pettinari. Dat een kip ‘zonder kop’ kan kakelen, daar zou Isidoro's haan u grif gelijk in kunnen geven, want hij leefde samen met drie kippen. Maar dat een haan - och kom! - geen hersens zou hebben, dat kunnen hoogstens de vijanden van Isidoro beweren. Van zijn haan krijgt Isidoro altijd een kakelend gelijk. Want hij heeft altijd gelijk, Isidoro.

Maar wat de haan niet wist (Goddank niet wist!) was dat Isidoro hem gebruikte om alles wat hem op het hart lag kwijt te raken. Het is nooit een ogenblik onder zijn rode kam doorgedrongen dat hij Isidoro tot biechtstoel, vuilnisbak en spreektribune diende. Overdag placht hij stil naast den kaartspelenden Isidoro te zitten. De handbewegingen der kaartspelers, de vallende harten, schoppen en azen deden kleine schokken in zijn ogen ontstaan. Gooide Isidoro een goede kaart op tafel dan zeide hij tot zijn haan: Povera bestia, come sta! Arm dier, hoe maak je het? Dat kon soms, nog voor de haan terugkokkelde gevolgd worden door een zacht maar voor iedereen

[p. 55]

verstaanbaar: Loeder, moet je weer in een andermans kaarten kijken! De haan klokte bevestigend, maar ook een der medespelers wist dat hij op heterdaad betrapt was. Wanneer het spel verloren was sloeg Isidoro niet met zijn vuist op de tafel zoals de anderen, maar liet een uitgelezen serie scheldwoorden over de kop van zijn huisdier dalen. Dan was het ‘ammazzati’ niet van de lucht. En de haan kraaide bevestigend.

De vriendschap van den haan voor Isidoro had zich in de loop der tijden uitgebreid tot de vriendschap van den haan en

[p. 56]

de kippen voor Isidoro. De kippen echter mochten de bar niet betreden: zij hoorden op het steenen plaatsje achter het huis. Enige keren per dag echter kwamen zij in de gelegenheid hun aanhankelijkheid aan hunnen heer te tonen. Dat was als Isidoro gevolgd door zijn haan, het rijk der koffie verliet en voor een ogenblik dat domein betrad hetwelk koningen, burgers en bedelaars gelijkelijk betreden moeten: il gabinetto. De haan voegde zich dan onder de kippen en Isidoro deed de deur in het slot. Doch nauwelijks was de deur gegrendeld of er ontstond op de stenen binnenplaats een gevecht dat als krijgsdoel had het openstaande venstertje, hetgeen slechts plaats bood aan drie der vier vereerders van den meester. Het resultaat was dat het venstertje altijd bezet werd door twee kippen en den haan en zo kreeg Isidoro nooit de tijd voor eenzelvige bespiegelingen.

Maar toen het Kerstmis werd in Rome en koud, toen ook de haan en de vrouw van Piselli een dagje ouder werden, toen alles magerder scheen te worden, behalve ‘der alte Fritz’, die van ratten leefde, rees er een conflict.

Frau Piselli herinnerde zich met pijnlijke zekerheid tot welk doel men eertijds de kuikens gekocht had. De maand voor Kerstmis verliep in een slopend gevecht tussen Pisellina en Pisellino. De koffie werd slechter en dit betekende dat de weerstand van Isidoro langzaam maar zeker brak. En daags voor Kerstmis zong Frau Piselli in de keuken ‘Deutschland, Deutschland über alles’ en draaide daarbij den haan de nek om.

Daags na Kerstmis - de regen liep in stralen van de daken - schoot ik huiverig de donkere bar binnen. Alleen achter de blinkende koffiemachine zat Isidoro. Zijn rechterooglid hing verder toe dan gewoonlijk. Maar dat oog keek zo somber naar een duistere hoek van de bar dat ik het volgen moest. Daar zat ‘der alte Fritz’ met een witte afgeknaagde bot te spelen. Iets wat hij wel nooit gewaagd zou hebben ware de haan er nog aan geweest.

[p. 57]

Komt u bijgeval in de straat der Kammenmakers, en krijgt u daar lust in een kopje koffie, verhaalt u dan - wat ik u bidden mag - niet aan Isidoro dat ik zijn levenstragiek wereldkundig gemaakt heb. Zeg hem eenvoudig dat ge Hollander zijt en hij zal u verhalen opdissen uit zijn oude tijd toen hij een gevierd operazanger was en meermalen Holland en Amsterdam bezocht. Wint gij zijn vertrouwen, dan diept hij ongetwijfeld zijn vergeeld photoalbum van achter zijn koffiemachine op en toont u het oude huis in de Damstraat, waar hij voor den oorlog woonde. Maar zwijgt u over den haan!