De Italiaanse postkoets

[p. 136]

De snelste muilezel ter wereld

Rome, juni 1959

Daar stonden wij nu, na een moeizame tocht, boven op de Soracte en het Silvestertje met zijn fresco's uit de veertiende en de vijftiende eeuw weigerde ons de toegang. Hoe de heremiet van de orde van Don Oreone ook zwoegde, het slot gaf geen millimeter mee.

En inmiddels zat er dreiging van onweer in de lucht. Over de Sabijnse bergen sleepten de onheilzwangere wolken met moeite hun Boeddhabuiken. Wat onweer zeggen wil op de Soracte, daarvan getuigen de oude kronieken. De ene kloosterorde na de andere heeft de berg ontruimd voor het woedende hemelvuur. De bliksem sloeg met voorliefde in in de zware toren vlak voor de abdijkerk. De toren ziet eruit als een ware oorlogsinvalide. Het eerst vluchtten in de vijftiende eeuw de monniken van Sint Benedictus. Moedig namen de broeders van Sint Franciscus hun plaats in, maar toen enkele jaren later zes van hen door bliksemschichten gedood werden, vluchtten ook zij in paniek.

Maar de bui komt niet nader en wij zetten ons op het voorgebergte, waarop het kerkje van Sint Silvester ligt. Hier kijkt men in het dal van de Tiber, over een gestolde waterval van omlaagstortende naakte steenbulten. En, aan de andere zijde, in de vlakte waaruit Ciorta Castellana optorent als een hoopje gruis. Zo moet Ikarus de wereld hebben zien naderen, toen hij viel, sprongsgewijs.

De heremiet van Don Oreone maakt er blijkbaar een gewetenszaak van dat hij het kerkje niet open kan krijgen, hij draait om de muren heen en komt dan het voorgebergte opschuifelen - zo verlegen als, onder

[p. 137]

de grote mensen, slechts heremieten kunnen zijn. Of hij ons, nu hij het kerkje niet kon openen, iets vertellen wil over het wonderbare leven van Sint Silvester?

Toen, tussen de paarse malven, gezeten op een bultige schoft van de berg, vertelde hij ons enige legenden. Zoals de eenvoudige dorpsbewoners van Sant-Oreste, het dorp aan de voet van de berg, deze aan elkaar plegen te vertellen en die ik u gaarne in zijn eenvoudige woorden overbreng.

Sint Silvester was gevlucht voor de christenvervolging en hield zich verborgen in een grot van de Soracte. In die dagen was er een jonge maagd in Rome, dochter van Calfurnius, een Romeins prefect. Zij was eerst tien jaar oud, maar een duif had tegen haar gesproken en gezegd dat zij beter God dan de wereld volgen kon en zo bekeerde zij zich in stilte tot het christendom en ontvluchtte Rome en haar vader.

Ook zij verborg zich in een hol op de Soracte en daar hoorde zij van Paus Silvester en ontving van hem het doopsel. Dagelijks zocht zij de pauselijke heremiet op, maar op zekere dag zei deze tegen de jonge Romeinse: ‘Kind, kom niet meer zo vaak, daar nemen de mensen aan de voet van de berg misschien aanstoot aan.’

Toen Santa Romana, de heilige Romeinse, hem vroeg wanneer zij dan weer terug mocht komen, antwoordde Paus Silvester haar: ‘Wanneer de rozen in bloei staan.’ Het was januari, bedroefd begaf Santa Romana zich naar haar eenzame spelonk, maar toen zij de volgende morgen ontwaakte, zag zij haar besneeuwde tuintje vol geurende rozen staan. Met kloppend hart begaf zij zich naar Sint Silvester maar die voegde haar bars toe: ‘Ik heb je toch gezegd dat je niet naar hier mag komen voor de rozen bloeien.’

Wijzend op de rozen in haar kleed zei Santa Romana:

[p. 138]

‘Vergeef mij, vader, maar de rozen staan in bloei.’ Hieruit blijkt in ieder geval dat niet alleen Horatius de Soracte zag onder een kap van witte sneeuw. Ook Santa Romana zag sneeuw op de berg. Later - en dat is niet mis, zelfs niet voor een heilige - vloog zij zo maar naar de hemel, gelijk een vogel.

Nog een boerenlegende. Soldaten kwamen Silvester halen om hem te begeleiden naar Keizer Constantijn. ‘Broeders,’ zei Silvester, ‘gaan jullie maar vast, ik volg straks wel.’ De heilige echter had in het geheel geen haast, zoals het echte heiligen betaamt, vooral op de berg die Horatius bezong in de ode met de klassieke woorden: ‘Permite Divis cetera - Laat al het andere maar aan de Joden over.’

In Rome werd men intussen reeds ongeduldig. Toen vond Silvester een verdwaald muildier op de Soracte, hij besteeg het en beval het in één stap naar Rome te rijden. Nu heeft een muilezel vier poten en wil hij één stap doen dan moet hij vier poten verzetten - of zijn het benen? Een muilezel is tenslotte een kruising tussen een paard en een ezel.

Die éne stap nu zette het dier. De eerste poot verzette hij op de berg Soracte, de goede heremiet wees ons de plek op de top van de berg, het negatief van de poot staat duidelijk en diep in de naakte rotsgrond, men kan daarin zijn arm steken tot over de elleboog.

De indruk van de tweede poot vindt men kilometers verder in Rignano Flaminio; de boeren wijzen hem u aldaar. De derde staat nog dichter bij Rome in Castelnuovo di Porto. En de vierde indruk tenslotte kan men bezichtigen voor een van de poorten van Rome.

Wij stopten uren later met onze Seicento in Rignano Flaminio, niet echter om de indruk van de muilezel-

[p. 139]

poot aldaar te bezichtigen maar om ons in een kleine trattoria iets edels van het rund te laten voorschotelen. Wij aten er op een dorpspleintje, veertig kilometer van Rome, de twee boerse bazinnen zorgden voor een overvloedig maal.

De openbare volkstuin op de piazza was van een wonderbaarlijke primitieve schoonheid: Rousseau le Douanier zou er geen mooiere kunnen schilderen. Alles staat er door elkaar: linden en ceders, pijnbomen en cipressen, palmbomen en oleanders in eerste witte en rode bloei.

Rond het park wandelde het kwadraat der huizen, rood, roze, zalmgeel, oker. Zomaar een Giotto. Een signorina hing bevallig over een balkon in een smaragdgroen gewaad, dat van Dior kon zijn, en met vlasgeel haar, dat in ieder geval niet van haar zelf kon zijn. Zij stak af tegen de borstplaatroze gevel met zijn verbleekte groene blinden. Naast haar, op de balustrade waarover zij hing, stond een levensgrote rozenstruik met het uitroepteken van een rode roos. Hoe dat rijmde! Het smaragdgroen van het gewaad, het verbleekte groen van de blinden en het levende groen van de rozenstruik tegen het fond van roze. Op zulk een dag is Italië op zijn mooist. Ovidiaans en Horatiaans. Op een late junimiddag in een boerendorp waar alle dorpsschonen chique willen zijn als La Gina en La Sofia.

Per Bacco, móóier zijn zij nog dan La Lollobrigida en La Loren die op dit ogenblik bezig zijn in Wenen elkaar te verwijten, dat zij een vermageringskuur doen en daarom niet langer de ideale lijn (‘curve!’) bezitten. En die daarom ijlings een communiqué aan de pers verstrekt hebben waarin zij verklaren dat zij iedere dag pasta asciutta eten.

La Gina en La Sofia vergissen zich als zij zich ieder met veel ophef de ‘ultima delle vere donne’ noemen.

[p. 140]

Dan zijn zij beslist nooit in Rignano Flaminio geweest. Vraag het een jonge landman uit het dorp. Ook al kent hij Horatius slechts van naam, in zijn hart maakt hij des zondagsavonds zijn passeggiata met op zijn lippen diens versregels uit de Ode op de Soracte:

Quid futurum cras, fuge quaerere -

Plaag u niet met de vraag
Wat u de toekomst brengt;
Schenkt hij een nieuwe dag,
Maak er het beste van:
Kijk op de dans niet neer
Nog op het zoet van de min.