De Italiaanse postkoets

[p. 120]

De ware Romeinse beleefdheid

Eind oktober begin november is het nog heerlijk weer in Rome. Gij kunt er zonder winterjas rondslenteren in stralend zonneweer. Gij kunt er zitten op open terrasjes in de zon, tussen de Romeinen, die er hun kleintje koffie zitten te slurpen. Maar nergens zit ge dan beter dan tegen een der zuilen van het geweldige Sint-Pietersplein. Het plein voor de Sint-Pieter is misschien niet het grootste plein ter wereld, maar de architecten Michelangelo en Bernini hebben dit plein tot zulk een meesterwerk van architectuur gemaakt, dat het in ieder geval het grootste plein ter wereld lijkt. Het is daarenboven het meest wereldse plein ter wereld, ook al ligt het vlak voor het graf van Sint-Pieter en vlak onder de woonvertrekken van de paus. Onafgebroken ziet men alle volkeren der aarde dit plein doorkruisen, als mieren beklimmen zij de trappen van de Sint-Pieter, als mieren kruipen zij binnen door de geweldige deuren van de basiliek. Gele Chinese mieren, zwarte negermieren, rode Indianenmieren en de witte termieten uit Europa en Amerika. Er wandelen hele stoeten zwarte negerpriesters over het plein, ze zijn gekleed als priesters overal ter wereld zijn, maar hoe anders lopen zij, onder hun toog loopt soepel en bijna dierlijk nog het oerwoud. Chinese priesters, met schuine uitgeknipte oogjes, wandelen de Sint-Pieter binnen als kwieke ganzen achter elkaar aan. Amerikanen richten kauwend hun camera's op de voorgevel van de Sint-Pieter en dan op de Vaticaanse gevel waarachter de paus huist. Gij ziet er alle klederdrachten ter wereld en hoort er alle talen.

[p. 121]

Als ge ooit naar Rome komt - en dat wordt met de dag gemakkelijker en goedkoper - wees dan niet bang, dat gij het Sint-Pietersplein niet vinden kunt. Romeinen zijn de beleefdheid zelf, zij zullen u alles wijzen als ook gij maar de beleefdheid jegens hun in acht neemt. Met die beleefdheid is het in Rome enigszins anders gesteld dan bij ons. Men spreekt iemand aldaar niet aan met een werkelijke rang en stand, men plaatst hem uit beleefdheid enkele sporten hoger op de maatschappelijke ladder.

Gij ziet bijvoorbeeld een correct man in een correct pak en wilt hem de weg vragen. Welnu, dan treedt ge op hem toe en zegt:

Scusate mi, dottore, neemt u mij niet kwalijk dokter, maar hoe moet ik daar en daar heen? En de aangesprokene zal u in alle uitvoerigheid inlichten hoe ge daar en daar heen moet. Maar is de keurige man iets ouder, draagt hij een witte baard en een gouden lorgnet, zeg dan: Scusate, mi professore, neemt u mij niet kwalijk professor. Hij zal zijn gouden lorgnet afnemen en u daarmee in de Romeinse lucht zeer nauwkeurig de te volgen weg beschrijven.

Misschien is het net de siësta, de tijd tussen twee en vier uur in de namiddag waarop ieder Romein zijn siësta, zijn middagdutje doet - en al wat ge ziet in het lege stadsbeeld is een soldaat op wacht voor een oud paleis.

Zeg dan niet zonder meer: wijs mij de weg alsjeblieft. Hij zal het doen maar niet van harte. Zeg: Scusate, mi capitano, excuseer kapitein, en de soldaat zal van top tot teen beginnen te blozen van vreugde en het lot vervloeken dat hij daar op wacht moet staan, want anders bracht hij u eigenhandig, met het geweer over de schouder, naar de plek die gij zoekt.

[p. 122]

Toekomstige bezoeker van Rome, wees beleefd en ge zult honderdvoudig met beleefdheid worden terugbetaald.

Een buitenlander vroeg eens beleefd de weg aan een Romeinse heer; deze begon omstandig de kortste weg uit te leggen, bedacht zich, legde toen omstandig een nog kortere weg uit. Een passerend Romeins heer hoorde dit, trad op het groepje toe en zei beleefd, dat er naar zijn mening een nog kortere weg was die hij op zijn beurt omstandig aan de vreemdeling uitlegde. Daarmee nam de eerste Romeinse heer echter geen genoegen, hij meende dat de weg, zoals hij die had uitgelegd, de kortste was. Binnen een minimum van tijd hadden de beide Romeinse heren een laaiende ruzie, waarop de vreemdeling besloot zich zachtjes uit de voeten te maken. Nog straten ver hoorde hij hoe de beide Romeinse heren elkaar in het haar zaten. De afloop van de twist las hij enkele dagen later in de krant.

De heren hadden tenslotte het gezonde verstand laten zegevieren en waren tot een vergelijk gekomen. Zij kochten twee potten witte verf en diep in de nacht, toen het verkeer stil lag, vertrok ieder van hen van het punt waar de vreemdeling de weg gevraagd had naar het punt waar de vreemdeling zijn moest, trok een kalkstreep over de weg die volgens hem de kortste was en mat de kalklijn toen na met een meter.

‘Dit is nu waarlijk Romeinse beleefdheid,’ luidde de kop in de krant boven het verslag van dit ridderlijke evenement.

Ja, heren Romeinen, dit is een beleefdheid, waarvan wij in het koude noorden slechts kunnen dromen.