De Italiaanse postkoets

[p. 62]

Enige misverstanden omtrent Italië

Er heersen vele grote en kleine misverstanden in ons land omtrent het Apennijnse schiereiland. Een der grootste misverstanden is dat het in Italië van maart tot november zomer is. Dank zij dit misverstand is menig toerist van een nogal koude Italiaanse kermis thuis gekomen.

Het voorjaar is in Rome niet zoveel beter dan in Amsterdam. Het mag dan overdag een paar graden warmer zijn, des avonds neemt de avondkou des te heftiger revanche, zij neemt met volle kracht bezit van de stenen huizen en kille trattoria's, die geheel op de zomer gebouwd zijn.

Neen, Italië is buiten de volle zomermaanden geen warm land en een Italiaanse winter is aanmerkelijk zwaarder te verduren dan een Nederlandse winter... Onze huizen zijn immers op de winter berekend, de Italiaanse niet. Zelfs de Italiaanse zomer kent frisse avonden en geen Romeinse vrouw gaat uit, tot diep in de zomer, zonder een wollen jasje of wollen omslagdoek over haar arm te dragen, om zich daarmee te kunnen beschermen tegen de plotseling intredende avondkoelte. En denk niet dat Italiaanse boeren in het voorjaar de Italiaanse akkers bewerken, luchtig gekleed met weinig of niets, als Bacchus en zijn Bacchanten op een romantische paneel. Integendeel, zij steken tot aan hun nek en hun enkels in de jaeger.

Het is begin juni, ik ben nu twee maanden hier, en ik heb in april en mei ontelbare verdrietige toeristen ontmoet die zich beklaagden omdat zij hun zomergarderobe meegenomen hadden en hun wintergarderobe thuis hadden gelaten. Van de eerste maakten zij, kleumend,

[p. 63]

gebruik, terwijl zij de laatste node misten. Als ik zeg dat er in de droefgeestige maanden april en mei van de zestig dagen tien dagen werkelijk uitblinkers waren, zodat men op die dagen zonder regenscherm of overjas kon lopen, dan is dat aan de overdreven kant.

Om de toerist veel verdrietigheden van klimatologische aard te besparen, kan men hem niet anders dan op het hart drukken: bedenk dat voorjaar en najaar in Italië evenals in Nederland voorjaar en najaar zijn, met alle wispelturigheden van dien. Dat de winter er relatief gezien, kouder is dan de Nederlandse winter, omdat heel Italië op de zomer gebouwd is en zich niet afdoende tegen de winterkoude weet te beschermen. En dat de zomer ten slotte een onverdeelde zomer is (voor sommigen te warm, voor anderen het ideale klimaat). Maar dat men zelfs dan nog als toerist zich moet weten te wapenen tegen de mogelijkheid van plotselinge avondkoelten.

Nog een misverstand. Menigeen denkt dat de Italiaanse volkskeuken tot de beste keukens van de wereld behoort. Ook dat is niet waar. In de restaurants kan men natuurlijk voortreffelijk eten. Maar wie iets meer bezijden de afgetrapte paden reist en daardoor een heel wat avontuurlijker Italiaanse wereld leert kennen, leert daarmee ook de eigenlijke Italiaanse keuken kennen en deze kan niet in de schaduw staan van de Nederlandse keuken. In een eenvoudige trattoria eet men 365 dagen van het jaar - net als in het eenvoudige Italiaanse gezin - meelspijzen, die wij onder de vorm van vermicelli en spaghetti kennen, maar die in Italië in allerlei variëteiten voorkomen, maar in wezen hetzelfde zijn als onze spaghetti en vermicelli. Laten wij deze meelspijzen gemakshalve samenvatten onder het verzamelwoord ‘spaghetti’.

[p. 64]

Welnu, in iedere eenvoudige trattoria wordt de hoofdschotel gevormd door het bord ‘spaghetti’. Hoe men het ook keert en wendt en het uiteindelijk, bevestigd aan de vork, in de mond brengt: spaghetti is een gesublimeerd soort hooi (zo ongeveer denkt een Italiaan over onze aardappel). De eerste hap smaakt voortreffelijk, de laatste heeft geen kleur meer. Misschien dat het eerste bord op de eerste dag u in z'n geheel voortreffelijk smaakt, na een week voelt ge u een nijlpaard, waarvan het boek Job zegt, dat het de ganse Jordaan intrekt in zijn bek.

Natuurlijk kan men de voortreffelijkste ‘spaghetti's’ krijgen in voortreffelijke restaurants. Maar de huis-, tuin- en keukenspaghetti uit het eenvoudige eethuis... Nu ja, spaghetti-eters worden evenals aardappeleters weliswaar niet geboren maar gemaakt. Ze worden gemaakt op het ogenblik dat ze de moederborst vaarwel zeggen.

Wil men, in de volkskeuken, rijk eten dan kan men daarna nog een biefstuk bestellen of een ander lapje van een rund. Een feit is dat al deze runderlapjes in kleine Italiaanse trattoria's nauwelijks eetbaar zijn. Toen Pharao de zeven magere jaren zag in de gedaante van zeven magere koeien, zag hij ongetwijfeld zeven koeien die op weg waren naar een Italiaans abattoir. Ik vraag mij soms in gemoede af of men in een dorpstrattoria niet iets van het rund krijgt, dat geleerlooid is, bewerkt tot schoenzool, door de jaren afgedragen en dan nu, tot niets anders meer kunnende dienen, als biefstuk geserveerd wordt. En dan moet ik toegeven: de Italiaanse kok is een meesterkok. Om uit een schoenzool een biefstuk te maken die althans heerlijk ruikt en omringd is door een smakelijke saus - dat vraagt om een innig verbond met de duivel. Als groente krijgt men dan nog een forse sla - die werkvrouw onder de

[p. 65]

groenten.

Dat is de maaltijd die men 365 maal in het jaar in kleine dorpstrattoria's kan bestellen. Een andere is er niet tenzij er jonge haantjes zijn of lammeren zijn geslacht.

Maar gij zult niet licht in zulk een kleine trattoria verzeild raken. Want gij bewandelt de grote weg en daar is alles op de toerist of de uitgaande Italiaan berekend. In Rome zet gij u in een van de duizenden eethuizen en geniet de keuken van de uitgaande Romein, die voortreffelijk is en werkelijk een der beste ter wereld. Maar in de volkstrattoria's, waar gij hoogstens bij toeval belandt, is het menu primitief en zo is de Italiaanse volkskeuken. Hij is armelijk vergeleken bij onze volkskeuken, zoals het Italiaanse volk armelijk is vergeleken bij het onze.

Een ding dat veel goed maakt is de halve liter of kwart liter wijn die het maal vergezelt. Zelfs de armelijkste trattoria schenkt een behoorlijk glas wijn bij het maal - anders zou hij ophouden trattoria te zijn.

Het menu van het restaurant van de gegoede burger te beschrijven zou een boekdeel vragen, het zou bovendien een vermogen kosten om alles voor u te gaan proeven en tenslotte: ik weet niets af van de edele kunst, de kook-, bak- en braadkunst.

Het enige recept dat ik u geven kan omdat ik het zelf veelvuldig toepas, volgt hier.

Wie ongecompliceerd, breeduit en geheel naar eigen smaak eten wil, doe wat iedere eenvoudige Italiaan doet. Hij kope zich een stuk brood, wat vlees, wat kaas, wat olijven, een stuk kip (kortom waar hij goesting in heeft) en begeve zich daarmee naar de volkstrattoria. Hier bestelle hij een kwart of een halve liter wijn en ete naar hartelust. Hij kan dan zijn maaltijd tot in het on-

[p. 66]

eindige variëren en betaalt aan de patroon van de trattoria niet meer dan de genoten wijn. Afgezien van het feit dat men op deze wijze goedkoop en naar eigen smaak eten kan, men eet ook veel volkser. Men is Italiaan met de Italianen.