De Italiaanse postkoets

[p. 51]

Van Beppe die voor Negus speelde

‘Dat het geen tijden zijn om vlinders te vangen onder de boog van Titus’, heeft Mussolini gezegd. En vandaag heeft Italië geen vlinders gevangen, maar Addis Abebà, want de stad is gevallen. En nu ben ik, op uitnodiging van Meester Sitti, met hem meegegaan naar de dorpsschool van Grumo Nevano. Gisterenavond heb ik met hem kennis gemaakt, op aanraden van de waard uit de dorpsherberg. Want, zei de waard, Meester Sitti spreekt vele talen. Inderdaad, Meester Sitti spreekt een weinig gebrekkig Frans en op grond daarvan raak ik hem niet meer kwijt. Want nu moet en zal geheel het dorp horen dat Meester Sitti een weinig Frans d.w.z. vele talen spreekt. Als zijn Frans te gebrekkig wordt beken ik mijn onmacht in deze taal, door te zeggen dat de meester het Frans beter verstaat dan ik, want daarmee staat of valt zijn roem tegenover de buitenwereld. En nu spreken wij al vele uren Frans. Wij spreken het bij hem thuis, wij spreken het op straat, maar dan zeer luid en met brede gebaren en wij zullen het over enige ogenblikken spreken voor de klas waarvan Meester Sitti meester is. Parler, Parler, Parlerons! roept de meester druk en zenuwachtig, terwijl wij de vestibule van het schoolgebouw betreden. En wij spreken het snel en met brede gebaren, te snel, want wij verstaan elkander niet meer, maar dat deert niet: de indruk is overweldigend. De indruk is zo overweldigend dat de kinderen die wij snel voorbijgaan met open mond blijven staan en vergeten te groeten. En ook Meester Sitti groet niet. Hij groet altijd, maar nu niet; nù moet hij Frans spreken.

[p. 52]

Als de klas eindelijk vol gelopen is en alle banken bezet zijn, heerst er een geweldige spanning. De katheder biedt plaats genoeg voor twee en zo zit ik vandaag naast de meester op de katheder en overzie de jeugd van Grumo Nevano. Op de eerste bank zit Beppe. Naast en achter Beppe begint de klas maar hij vertegenwoordigt met listige ogen haar intelligentie. Wat er ook gebeuren gaat, hij zal er partij van trekken. Nu de meester zijn vuist op de katheder doet neerkomen om er de vereiste stilte voor het gebed te vragen, die er al is, begint Beppe met zijn hoge stem het Pater Noster af te raffelen. Geheel de klas volgt hem daverend op één lettergreep lengte. Hij slaat het eerst het kruis en in zijn donkere ogen staat te lezen: gewonnen! volgende proef! Meester Sitti haalt de krant uit zijn binnenzak en vouwt haar open. Hij gaat staan en leest de rede die de Duce gisteravond gehouden heeft toen het bericht binnenkwam, dat Addis Abebà gevallen was. Dat gaat gepaard met stemverheffingen en stemdalingen en met vuistslagen op de lessenaar. Midden onder de rede duwt Meester Sitti een pepermuntje in zijn mond en biedt er mij een in het Frans aan. Dat doet Mussolini niet, wanneer hij op het balkon van het Palazzo Venezia een redevoering houdt. Beppe doorziet dan ook de wanverhouding tussen een zo ernstige rede en een pepermuntje en zijn ogen glinsteren. Maar als de meester met een vuistslag de slotzin ‘Addis Abebà behoort ons!’ uitspreekt, neemt Beppe onmiddellijk het initiatief tot het applaus. Als de klas volgt begint Beppe met zijn voeten te trappelen en dan trappelt heel de klas. En in de ogen van Beppe staat te lezen dat hij het werk van zijn handen en zijn voeten goed, zeer goed vindt.

Parler, parler, parlerons Français! Daar heeft iedereen op gewacht. Meester Sitti neemt nu drie pepermuntjes

[p. 53]

tegelijk en zegt: commencer, allons parler!

Nu moet ik vertellen, te hooi en te gras en de meester zal het vertalen. Over mijn reis en over de wereld. Dat mag niet gewoon zijn en waar haal ik zo gauw de avonturen vandaan! Wie denkt er ook aan dat hij nog ooit op de katheder van Meester Sitti kan belanden?

De bergen?

Ja, in Zwitserland ben ik op de bergen geweest.

Was er sneeuw?

Ja, de sneeuw lag er een mensenhoogte dik en het sneeuwde altijd nog maar door. Toen kon ik niet meer. Ik maakte mij een bed van sneeuw en ging slapen. De gehele nacht sliep ik onder de sneeuw, maar toen ik wakker werd kon ik niet meer opstaan. Ik viel weer in slaap. Toen kwamen er grote honden; die groeven met hun poten de sneeuw weg en vonden mij. Ik was gered. En dat alles vertaalt Meester Sitti. Hij maakte de sneeuw tweemaal zo hoog en de honden tweemaal zo groot maar dat deert niet want het verhaal is toch verzonnen. De meester is enthousiast en als hij vraagt of de klas het begrepen heeft, schreeuwt Beppe: oui! Dan schreeuwt heel de klas ‘oui’ en dat maakt de meester nog enthousiaster.

Er wordt op de deur geklopt. De conciërge steekt zijn hoofd door de deuropening en als de meester roept: entrez mon ami! treedt hij ongelovig de klas binnen. Hij overhandigt een briefje en verdwijnt weer. Meester Sitti leest het en schuift het dan naar mij toe. Er staat op: Vanavond groot feest in Grumo Nevano. Meester Sitti, wilt gij een van de leerlingen uit uw klas aanwijzen die hedenavond voor Negus speelt. Beppe! roept de meester, blijf na de les zitten. Oui! zegt Beppe, en hij kijkt slim.

[p. 54]

Beppe weet natuurlijk wel het een en ander van de Negus. Die woont nog half in het oerwoud. Een aap is hij niet maar hij is ook geen Italiaan. Hij is zo zwart als de duivel en misschien is hij wel familie van de duivel. Enfin, veel fraais is het niet, die Negus. Maar Beppe zal hem goed spelen, daar behoeft niemand aan te twijfelen!

Nu stijgt de feestvreugde met het dalen van de zon in Grumo Nevano. Als het helemaal donker is zal het feest beginnen. De zon daalt vandaag veel te langzaam. Ik zit wat in de boeken te bladeren van de bibliotheek van de meester. En daar verschijnt hijzelf op de drempel in zijn uniform van zwarthemd. Hij voelt zich zichtbaar een ander mens. Zijn gebaren zijn kort en krachtig geworden. Buiten beginnen ineens alle klokken van het dorp te luiden. Het is donker geworden. Wij gaan! zegt hij. Nu spreekt hij geen enkel woord Frans meer. De dorpsstraten zijn vol volk dat op weg is naar de hoofdstraat. De kinderen gooien vuurwerk dat met oorverdovend geluid uit elkaar spat. Zij groeten Meester Sitti en deze groet hen terug.

Buona sera, Maria; buona sera, Giovanni.

Buona sera, Maestro.

En daar komen de trompetten aan en de roffelende trommels. Daarvoor en daarachter lopen zwarthemden met fakkels. Het Giovinezza davert door het dorp. Daar waar de stoet passeert stijgt een langgerekt en loeiend ‘oe-oe’ op uit de menigte. Want achter de muziek op de ruggen van vier potige bersaglieri rust een houten baar en daarop ligt Beppe helemaal zwart gemaakt als Negus; hij houdt zijn ogen stijf dicht want hij moet voor dode Negus spelen. Zo ziet hij niet dat al die loeiende gezichten ook lachen om die dwaze Beppe.

[p. 55]

Maar als de stoet op het plein is aangeland kijkt Beppe toch angstig naar het grote flakkerende vuur. Nu moesten de mensen eens denken dat hij werkelijk de Negus was. Hij knijpt zijn ogen nog vaster dicht. Maar zo vlak bij het vuur voelt hij de warmte al. En ineens staat hij recht op de baar en in een ommezien is hij naar beneden gesprongen en komt als een kat op handen en voeten terecht. Dan rent hij met zijn zwart gezicht en zwarte handen de menigte in die hem joelend uitlacht. Het huilen staat Beppe nader dan het lachen. Maar nu is hij in de buurt van meester Sitti en die roept: kom jij maar hier, m'n jongen. En uit de zak van zijn zwarte uniform haalt hij het doosje met pepermunt. Beppe kijkt zeer listig als hij er een uitzoekt, alsof hij zeggen wil: mij vangen ze niet.

Daar gaat dan toch de Negus het vuur in. Hoepla! en de vier bersaglieri werpen een aangeklede strooien pop in de vlammen. De muziek zet ten tweeden male het Giovinezza in en ieder zingt het uit volle borst.