Biographisch woordenboek der Nederlanden. Bijvoegsel

[Guillaume Groen van Prinsterer]

PRINSTERER (Guillaume Groen van), beroemd staatsman en geschiedkundige, werd den 21 Augustus 1801 te Voorburg, waar zijn vader geneesheer was, geboren. Te Leiden, waar hij in de letteren en regten studeerde, sloot hij zich, met Da Costa, Mackay en Elout, bij Bilderdijk aan. In 1823 eindigde hij zijn Akademische loopbaan, na het doctoraat in de letteren op eene dissertatie over de Platonica prosopographia en in de regten op eene de Juris Justianci praestantia ex rationibus ejus manifesta verkregen te hebben. Na zijn terugkeer te 's Hage zette hij zijne letterkundige studiën voort, werd correspondent van het Kon. Ned. Instituut kwam meer dan eenmaal als hoogleeraar te Leiden in aanmer-

[p. 403]

king en werd in 1827 secretaris van Staat bij 's Konings kabinet, door welke betrekking hij in staat werd gesteld om, uit de bronnen van 's Konings Huis-archief, zijn belangrijk geschiedkundig werk Archives de la Maison d'Orange-Nassau in twee seriën (14 deelen 1855-1861) uit te geven. Hij ondernam daarvoor verscheidene reizen naar Frankrijk. In 1840 en nog eenige malen daarna was Groen lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Hij overleed 19 Mei 1876.

‘Het vaderland ontviel een groot man, een zeldzaam sieraad. Geleerdheid, rijkdom van geest, welsprekendheid waren in hem als bij weinigen vereenigd. Reeds als jongeling beroemd, zag de wetenschappelijke wereld tegen hem als een der magtigste geesten op. Maar wat aan die groote eigenschappen de hoogste waarde gaf, was de persoon, de man. Zijn wetenschap, zijn talent, zijn leven, alles stond onder de heerschappij en in dienst van het beginsel, dat hij beleed. Het beginsel was hem alles. De bewegingen zijner taktiek waren ontelbaar; met alle omstandigheden hield hij rekening en zoo wisselde hij gedurig de leuzen, parolen, programmen. Maar altijd hetzelfde doel, aan het beginsel waarin hij geloofde en dat voor hem het eenige heil der natie was, de overwinning te bezorgen. Voor dat beginsel heeft hij alles over gehad, heeft hij geleefd.’

Hij gaf in het licht:

Redevoering over de redenen om de geschiedenis der natie bekend te maken. Amst. 1829.

Proeve eener zamenstelling eener algemeene Nederl. Geschiedenis. 's Hage 1830.

Beschouwing over Staats- en Volkenregt. Leiden 1834-40. 1e-3e dl. 1 stuk.

Handboek der Geschiedenis van het vaderland. Leiden 1841-46. 2 dln.

A.J. van Lummel gaf een Register op dit werk. Utrecht 1877.

Kort overzigt van de geschiedenis des vaderlands. Ald. 1842.

Vaderlandsche zangen. Leiden 1842.

Redevoering over Willem I, gelijk hij uit zijne briefwisseling nader gekend wordt, uitgespr. bij de 14e Openb. Vergad. der 2e kl. van het Kon. Ned. Inst. 1 Dec. 1842. Amst. 1843.

Antwoord aan M. van Hall over: a. Hendrik Graaf van Brederode, b. uitgave van brieven, c. historische kritiek. Leiden 1844.

Ongeloof en revolutie. Eene reeks van hist. voorlezingen. Leiden 1847.

Aan Graaf Schimmelpenninck over de vrijheid van onderwijs. 's Hage 1848. 3 stuks.

Het regt der hervormde gezindheid. Amst. 1848.

[p. 404]

Het Parijsche Zendelinggenootschap, werkzaam in Zuid-Afrika, vooral ook in Ned. aanprijzenswaard. 's Hage 1848. 5 sts.

Aan Dr. S. van Velzen. Overgenomen uit het Tijdschrift de Vereeniging, Oct. 1848. Amst. 1848.

Het Nederl. Zendelinggenootschap. 's Hage 1848.

Grondwets herziening en eensgezindheid. Amst. 1849. 9 st. Afzonderlijk repliek aan Ds. J.H. Scholten.

Verscheidenheden over staatsregt en politieke verwantschap beschouwd. 2 stukken. Amst, 1849.

Frets, De betrekking van den staat tot de godsdienst, volgens de grondwet, met eene voorafspraak van G. Groen van Prinsterer. Rott. 1837.

1837 en 1853. Zelfstandigheid der Kerk of alvermogen van den Staat. Utr. 1853.

Adviezen in de Tweede Kamer der Staten-Generaal.

Zitting van 1849/1850. Amst. 1850-51. 2 dln.

Adviezen in de Tweede Kamer der Staten-Generaal (Lager onderwijs). Utr. 1857. 2 dln.

Antw. aan Jonkheer Mr. J. de Bosch Kemper. 's Gravenhage 1857.

Dupliek aan Jonkheer Mr. J. de Bosch Kemper. 's Gravenhage 1857.

De Tweede Kamer en de verzoekschriften of de beraadslaging van 28 April 1856 met bijlagen en critiek toegelicht. Utr. 1856

Handboek der geschiedenis van het Vaderland. 2e dr. Amst. 1851-1852. 2 dln met portret.

Het Nederl. Zendeling genootschap. (Nieuwe titel uitg.) Utr. 1858.

Het voor Christelijk nationaal schoolonderwijs, niet ongunstig vooruitzigt, openingsrede der eerste algemeene vergadering te Amsterdam, 23 April 1861. 's Gravenh. 1861.

Le parti-anti-revolutionnaire et confessionel dans l'église reformée des Pays-Bas. Etude d'Histoire contemporaine. Amst. 1860.

Narede van vijfjarigen strijd. Utr. 1856.

Open brief aan de Kiezersvereeniging Nederland en Oranje te Leijden. 's Gravenhage 1857.

Over het ontwerp van wet op het lager onderwijs. Ald. 1857.

Over het verband van de openbare volksschool en de godsdienst. Advies in de Tweede Kamer der Staten-Generaal den 30 Nov. 1855. Utr. 1855.

Proeve over de middelen waardoor de waarheid wordt gekend en gestaafd. 2e dr. Amst. 1858.

Redevoering uitgesproken in de zitting der Tweede Kamer van de Staten-Generaal van 9 Julij 1857, betrekkelijk het ontwerp van wet op hët lager onderwijs. Amst. 1857.

[p. 405]

Verscheidenheid over staatsregt en politiek. Amst. 1850 6 stukken.

Verspreide geschriften, kerk-, school- en volks historie. Amst. 1859-1860. 2 dln.

Voorwoord bij de uitgaaf der discussie over de verzoekschriften. Utr. 1856.

(Met van der Brugghen) onze toestand, overged. uit de Vereeniging Christelijke stemmen. Amst. 1854.

Aan de conservatieve partij. Amst.

Aan de Kiezers. 's Hage 1864-1865.

Aan de Kiezers. Amst. 1869.

1813. Vaderlandsche beschouwing. 's Hage 1863.

Bij de stembus. 5 Nummers. Amst. 1869.

Bijdragen voor Kerk-gemeentelijk overleg. 's Hage 1868.

Confessioneel of Reglementair? 's Hage 1861.

De Tweede Kamer en de Volksopvoeding in 1813. Parlementair fragment. 's Hage 1864.

Februarij 1868. Amst. 1868.

Handboek der geschiedenis van het Vaderland. 3e dr. Amst. 1872 p. portr. 4e dr. Volkseditie 1875.

Heiligerlee. Ultramontaansche kritiek. Amst. 1861.

Het lager onderwijs en art. 194 der Grondwet. Parlementair advies van 28 Sept. 1864. 's Hage 1864.

Is er geen verzoek? Eene wedervraag. Naar aanleiding van ‘waartoe verwonderd?’ Een kort woord tot toelichting van de jongste bewegingen op kerkelijk gebied, inzonderheid te 's Gravenhage door J.H. Gunning Jr. 's Hage 1864.

Kort overzigt van de geschiedenis des vaderlands. 3e dr. 's Hage 1864.

L' Empire Prussien et l'Apocalypse. A mes Amis de Berlin. Essais historiques sur les événements d'Allemagne en 1866. Amst. 1867.

La Hollande et l'influence de Calvin. Amst. 1864.

La nationalité religieuse en rapport avec le Hollande et l'alliance évangelique. Amsterdam.

La Prusse et les Pays-Bas. A mes Amis de Berlin. Amst. 1867.

Leervrijheid of kerkbewustzijn. Naar aanleiding van een protest van ouderlingen te Parijs. 's Gravenh. 1864.

Maurice et Barnevelt. Etude historique. Utrecht 1875.

Mr. Keuchenius en zijne medepartijen in 1869. Eene karakterstudie. Amst. 1869. Eerste en tweede druk.

Nederlandsche gedachten. Amst. 1869. Dl. I-VI.

Nota over het lager onderwijs. 's Hage 1863.

Ongeloof en revolutie. Amst. 1868. 2e uitg.

Ons schoolwet program. Aan de hulpvereeniging voor Christelijk Nationaal onderwijs. Amst. 1869.

[p. 406]

Parlementaire studiën en schetsen. 's Grav. 1865-1867. 3 deelen.

Studiën en schetsen ter schoolwetherziening. 's Gravenhage.

Vrijheid van Christelijk nationaal onderwijs in verband met scheiding van Kerk en Staat. Parlementair fragment. Amst. 1863.

Wat dunkt u van het voorstel de Brauw? Bijdrage ter beantwoording. Amst. 1867. 2 stukjes.

Zelfstandig herwonnen of parlementair cijfer en zedelijke volkskracht. Amst. 1869.

Hoe de onderwijswet van 1857 tot stand kwam. Historische Bijdragen. Amst. 1876.

Brieren van Mr. J. da Costa aan Gr. van Prinsterer. Amst. 1876. 3 dln.

Zie Boekenlijsten van Brinkman en Nijhoff 1830-1877; Huberts, enz. Bij het graf van Mr. Groen van Prinsterer, 23 Mei 1876; Geillustr. Volkskalender voor 1877 met portret; Spectator 1876, 169; N. Rotterd. Cour. 20 en 21 Mei 1876. In Memoriam Guill. Groen van Prinsterer, notice beographique par Cohen Stuart; Groen van Prinsterer door Prof. J.L. Buijs in Gids 1876, 2, 540; De heer Gr. v.P. het hoofd der Christel. Histor. partij Rott. 1871; Chantepie de la Saussaye, Brief van Mr. G. Gr. van Prinsterer, ten geleide aan een tweede uitgaaf van de nood der kerk; Brieven van Thorbecke aan Groen van Prinsterer 1830-1831; Vreede, Herinneringen van een Staatsman, betrekkelijk de verheffing van Willem I tot Souver. Vorst der Vereenigde Nederl., ter vereffening der polemiek met G. Gr. van Prinsteren; D. Koorders, De anti-revolutionaire Staatsleer van Gr. v. Pr. uit de bronnen ontwikkeld; J.P. Trollet, Le parti orthedoxe par dans l'église Wallonne de la Haye.