Biographisch woordenboek der Nederlanden. Bijvoegsel

[Wessel Albertus van Hengel]

HENGEL (Wessel Albertus van), zoon van Jacobus van Hengel en Margaretha van Groen, den 12den November 1779 te Leiden geboren, verliet in 1795 de Latijusche school, werd student in de Godgeleerdheid aldaar, in 1803 predikant te Kalslagen, in 1805 te Driehuizen en Zuidschermer en in 1810 te Grootebroek. In 1815 werd hij benoemd tot Hoogleeraar in de Godgeleerdheid te Franeker, welk ambt hij aanvaardde met eene redevoering de elementis disciplinae theologicae bene ac diligenter pertractandis. Hij legde aldaar in 1817 het rectoraat neder met eene oratio de singulari religionis Christianae vi atque effacacitate ad piam et honestam pnerorum educationem.

In 1818 verwisselde hij Franeker met Amsterdam, waar hij eene intree-rede hield de Religionis Christianae disciplina verae ac nativae eloquentiae uberrima nutrice, ook vertaald in het licht verschenen: tevens werd hij tot Concionator Athenaci aangesteld. In 1827 tot hoogleeraar in de Godgeleerdheid en Akademieprediker te Leiden beroepen, aan vaardde hij

[p. 285]

de eerstgemelde betrekking met eene redevoering de grammatica literarum sacrarum interprete.

Den 8sten Februarij 1832 droeg hij het rectoraat over aan zijn opvolger, sprekende de Religionis Christianae efficacitate in bellum tum plane singalari, tum mazimc salutari. Van Hengel was herhaaldemalen praeadviserend lid der synode, medebestuurder van het Haagsch genootschap tot verdediging van den Christelijken Godsdienst, Curator van het Stolpiaansch legaar, lid der Commissie tot de Zaken der Oost- en West-Indische Kerken. Ook was hij Theol. Doctor honoris causa, lid van het Kon. Ned. Instituut, Ridder van de Orde van den Nederl. Leeuw, lid van vele Godgeleerde, letterkundige en philantropische genootschappen.

In 1849 verkreeg hij zijn emeritaat. Hij overleed den 6den Februarij 1871. Zijne huisvrouw Anna Maria Hupé, weduwe van den Geneesheer Biesterbos te Amsterdam, schonk hem 10 kinderen, waarvan vijf hunne beide ouders hebben overleefd.

Hij schreef, behalve een menigte bijdragen en verhandelingen, recensiën enz. in onderscheidene Tijdschriften, o.a. in het Christelijk Maandschrift voor den beschaafde stand:

Opstel over Palestina als het beste land tot woonplaats voor de Joodsshe Natie.

Verhandeling over de geschiedenis van den wonderdadig opgewekte Lazarus, door het Haagsch Genootschap met den zilveren, en:

Verhandeling over de Hemelvaart en Koninglijke waardigheid van Jezus Christus, met den gouden eereprijs bekroond (1807-1808).

Vijf verhandelingen over de eeuwigheid der straffen in Biblioth. van Theol. Letterk. Dl. VI en Dl. VII.

Hij was later aan dat Tijdschrift verbonden, gelijk ook aan de Bijdragen tot de beoefening en Geschiedenis der Godgeleerdheid. Al wat daar in Dl. I, bl. 47-246 voorkomt over kritiek en exegesen van het N.T. is van zijne hand en tot elken volgenden Jaargang leverde hij Bijdragen.

Betoog dat de Doop en het Avondmaal, naar het oogmerk van Jezus' door alle tijden dezer wereld moeten voortduren, door het Haagsch Genootschap, en: over het gevoelen van J.A. Eberhard, wegens den oorsprong van den Christelijken Godsdienst door Teijler's Godgel. Genoots. met zilver bekroond (1811). Hetzelfde Genootschap schonk hem in 1813 de gouden medaille voor zijne Verhand. over den invloed van de bijzondere karakters en persoonlijke denkwijzen der Evangelisten en Apostelen op derzelver geschriften.

Bijdrage tot de Werken van het Haagsch Genoots. 1814. Nalezing of Bijvoegsel 1861.

[p. 286]

Verhandeling over de Voortplanting des Christendoms van Seltenreich, uit het Latijn vertaald en met aanteekeningen (1816).

Gpwekking der Protestantsche Christenheid tot eene regte gedachtenis aan de nervorming van den godsdienst, in eene leerrede naar Joh. X:22, die uitgegeven is, even als daarna zijne Toespraak of Feestrede over Ephes. V:8 in het licht verschenen is in den bundel. Leerredenen, gehouden te Leeuwarden op het derde eeuwfeest der Kerkhervorming (1818).

Redevoering over Sint Nicolaas en het St. Nicolaasfeest in Archief voor Kerkel. Geschied. van Kist en Roijaards, Dl. III, bl. 753-798, vertaald door J.H. Costers in het Zeitschrift für Historische Theologie 1840.

Redevoering ten betooge, dat de Bijbel, naar de uitspraak der geschiedenis, den weldadigste invloed op 's menschen waar en onvergankelijk heil heeft. Amst. 1826.

Commentatio de bonarum communione ab antiquissimis Christi sectatoribus instituta in Comment. Tertiae Classis Inst. Regii Belg. Vol. IV.

Annotatio in loca nonnulla N.T. Amst. 1824.

Institutio Oratoris Sacri. Lugd- Batl. 1829.

Korte Schets der Academische lessen over de Evangeliebediening in de Nederl. Herv. Kerk. Leid. 1860.

Geschiedenis der Zedelijke en Godsdienstige beschaving van het hedendaagsch Europa. Amst. 1829-1844. 4 dln. Tweede geheel herziene druk. Leid. 1862-1864, 3 dln.

Keizer Hendrik de Derde, een tafereel van 's mans deugden en verdiensten. Leiden 1844.

De Joodsche natie ten tijde der opbouwing van Jeruzalem, een beeld voor onze Nederlanders. Leiden 1830.

Memoria Voorstii. Lugd. Bat. 1834.

Meritorum Johannis Henrici van der Palm Commemoratio baevis. L.R. 1840.

Levensbericht van Wilhelm Broes, in Handel. d. Maatsch. v. Neerl. Letterk. 1858 (Levensber.), bl. 85-135.

Commentarias perpetuus in epistolam Pauli ad Philippeeses L.B. 1843.

Vijf brieven over Das Leben Jesu van D.F. Strauss, in 1817 in het Christel. Maands. geplaatst en in 1847 (tweede veel verbeterde en vermeerderde druk) afzonderlijk verschenen. - De heusche tegenspraak van zijn ambtgenoot J.F. van Oordt. (Brief aan den Hoogl. W.A. van Hengel) bleef onbeantwoord.

Over het verband tusschen de Liefdemaaltijden en het Avondmaal bij de oudste Christenen, in Jaarboek voor Wetenschap. Theologie. Dl. IV. bl, 211-302.

De Leer van het Avondmaal door Dr. J.I. Doedes

[p. 287]

beoordeeld en deze plegtigheid nader beschouwd. Leiden 1847.

Vele opstellen in de Uitlegkundige Bijdragen door van Willes, later in vereeniging met Ab. Utrecht Dresselhuis uitgegeven (D. I, 11-111) en in het daarop gevolgde Magazijn van Kritiek en Exegetiek door Dresselhuis en Niermeijer bijeengebragt.

Over de Godgeleerdheid in het algemeen en hare betrekking tot het onderwijs op 's Lands Hoogescholen in het bijzonder. Leiden 1850.

Proeve van grondslagen voor eene nieuwe Nederlandsche vertaling van het N.T., naar de leiddraad der vertaling van den Statenbijbel en volgens den gewonen Griekschen tekst. 's Hertogenb. 1852.

Het wenschelijke eener Nieuwe Nederduitsche vertaling van den Bijbel in het algemeen en van het N.T. in het bijzonder, volgens de nu gelegde grondslagen in Christ. Maands. 1855.

De betrekking van het gevoel tot het uitleggen van den Bijbel. Leiden 1852.

Commentarius perpetuus in prioris Pauli ad Corinthios epistolae Caput XV. 's Bocch. 1851.

Interpretatio epistolae Pauli ad Romanos primum in lectionibus academicis proposita, nunc novis curis ad editionem parata. 's Bosch van 1854-1859 in 6 farcicoli.

Pinksterstudie over de gave der talen. Leiden 1864.

In 1824 verscheen te Amsterdam een bundel zijner Leerredenen, die nog door twee bundels gevolgd werd. Hierop volgden te 's Hage drie bundels Nieuwe Leerredenen. Leerredenen, gehouden in de jaren 1834, 1835, 1836; Achttal Leerredenen Amst. en Arnhem; Laatste Leerredenen, aan mijne leerlingen van vroeger en later tijd. Ook vindt men onder de Academische Vaderlandsche Leerredenen 1831 de Maandelijksche Leerredenen tot bevordering van Evangelische kennis en Christelijk leven, leerredenen van zijne hand. Afzonderlijk verscheen nog zijn Afscheidsrede den 16den December 1849 te Leiden gehouden.

Zie Leidsch Dagblad van 7 Febr. 1871; Nederl. Spectator 1871, No. 7; Protest. Kirchenzeit. 1871, No. 9, 10; G. van Gorkum, Los en vast, in memaram, Huberts enz. Levensberigt; van de Maats. v. Ned. Letterk. 1872.