Biographisch woordenboek der Nederlanden. Bijvoegsel

[p. 136]

[Anthoni Hendricus van der Boon Mesch]

BOON MESCH (Anthoni Hendricus van der), zoon van Hendrik Carolus van der Boon Mesch en Elizabeth Jacoba van Braam, broeder van Adrianus Leonardus, werd den 15 April 1804 te Delft geboren, bezocht aldaar de Latijnsche school en genoot tevens het onderwijs van Van Eyben, apotheker van het Gasthuis, in de scheikunde. In 1821 werd de Latijnsche school te Delft met de Akademie te Leiden verwisseld, waar zijn broeder Hendrik toen het onderwijs in de scheikunde waarnam. Gedurende de vijf jaren die hij aldaar doorbracht, beantwoordde hij drie prijsvragen, die met goud werden bekroond. Twee waren van scheikundigen, een van letterkundigen inhoud.

In 1826 verliet hij de hoogeschool, na verdediging eener dissertatie de montibus igne ardenlibus Insulae Javae corumdemque lapidibús, die de onderscheiding wedervoer in het Duitsch te worden overgezet. Spoedig na zijne promotie (26 Julij 1826) werd hij tot Lector in de scherkunde bij het Indische collegie in de Industrieschool te Leiden en kort daarna (6 Jan. 1829) tot buitengewoon hoogleeraar in de scheikunde aangesteld. Den 24 Mei 1829 aanvaardde hij zijne bediening met eene or. de Chymiae artibus conjunctae fine et officio.

In deze oratie vinden wij de rigting aangewezen waarin v.d.B.M. zich in zijn volgend leven bij voorkeur heeft bewogen. De toepassing der scheikunde op fabriekwezen en landbouw was toch het terrein, waarop wij hem steeds met het meeste genoegen werkzaam zien. In 1836 werd hij gewoon hoogleeraar, en na het overlijden van Prof. Wttewaal werd hem het collegie in de landhuishoudkunde opgedragen.

Toen bij in 1848 de rectorale oratie de rebus academicis nostra praesirtiem aetate justo pretio habendis zou houden werd hij in het uitspreken er van verhinderd door den dood zijner echtgenoot, Adriana Daniela Hermanna Mobachius Quaet. Sedert dien treurigen dag had hij nimmer den moed de rectorale oratie bij te wonen.

Daarna heeft v.d.B.M. nog 25 jaren de betrekking van professor in de schei- en landhuishoudkunde waargenomen.

Den 6 October 1859 mogt hij het nieuwe chemische laboratorium met een plegtige redevoering openen.

Behalve zijne dagelijksche collegien over de scheikunde hield v.d.B.M. nog openbare lessen, in de scheikunde van meer populairen aard voor nijveren en landbouwers, ook nam hij spreekbeurten waar in de maatschappij Diligentia te s'Hage, (waar van hij in 1833 buitengewoon honorair lid was) en in de eerste klasse van het Kon. Ned. Just. (later de koninklijke akademie van wetenschappen), waarvan hij lid was. In vereeniging met zijn medeleden G.J. Mulder en

[p. 137]

G Simons werd door hem een uitvoerig onderzoek ingesteld naar de ondeugdzaamheid en de spoedige vergankelijkheid van het papier en de middelen om deze gebreken te ontdekken. Niet minder dan 34 soorten handpapier en 30 soorten machinaal werden onderzocht.

In het Ve deel de Verslag en Mededeel. van de Kon. Akad. v. wetens. vinden wij een belangrijk stuk van hem, over de bepaling van alcoholgehalte in vloeistoffen, die behalve alcohol en water nog andere stoffen bevatten. In dit en veel andere stukken toonde hij een eigenschap te bezitten die door vreemden dikwijls in de Hollandsche geleerden wordt gewaardeerd, namelijk een ruime kennis van de Geschiedenis in de literatuur van het behandelde onderwerp.

In het VIIe deel dier zelfde Verslagen en Mededeelingen wordt de uitslag medegedeeld van het onderzoek van water door F.W. Conrad bij een zijner reizen naar Egypte en Palestina uit de Doode zee medegebragt.

Eene der helangrijkste onderzoekingen waaraan v.d.B.M. bij de Koninkl. Akademie heeft deelgenomen was die over de oorzaken van zelfontbranding van stoffen in schepen geladen.

Behalve van de Akademie was hij ook lid der Maatschappij ter bevordering der Nijverheid, wier algemeene vergaderingen hij 44 jaren als afgevaardigde, directeur of voorzitter en sedert 1871 als eerelid bijwoonde. Van 1833 tot 1872 nam hij onafgebroken deel aan de Redactie van het door die Maatschappij uitgegeven tijdschrift.

Behalve van de gemelde was v.d. B, M, lid van vele inlandsche en buitenlandsche genootschappen, ridder van de orde van den Nederl. Leeuw, commandeur der orde van de Eikenkroon en vervolgens Groot-officier.

Hij overleed den 12 Augustus 1874, en werd te Delft, zijne geboorteplaats, begraven.

Zijn leven werd door A Vrolik voor de Levensschetsen de Maats. van Ned. Letterk., waarvan v.d.B.M. lid was, geschreven.

Behalve de vermelde geschriften gaf hij in het licht.

Commentatio in quaestionem chemicam: veram fermen tationis venosae naturam investigare et indolem huic fermentationi producendae idonci determinare nec non e súfficienti experimentorum serie eruere, quaenam sint aeris carbonici in hac fermentatione partes 1821, en Annales Acad. Gandav. 1820-1821.

Commentatio ad Quaestionem literarium: Quaeritur commentatio Historico-antiquaria in qua 1^o. exponantur quaecunnque ad censum et censuram Romanorum pertinuerunt et 2^o. Fasti censorum exhibeantur, e quibus appareat, accurate

[p. 138]

citatis veterum locis, quid a censoribus, munerissola ipsorum ratione habita dignum memoratu peractum sit in Annal. Acad. Gandav. 1822-1823.

Responsio ad quaestiomem physicam: Exponantur humi sive terrae fertilis natura, criteria et usus in Ann. Lugd. Batav. 1824-1825.

Dissertatio de montibus igne ardentibus insulae Javae eorumdemquc lapidibus. L.B. 1826.

Oratio de Chymicae artibus conjunctae fine et officio. L.B. 1829.

Leesboek der scheikunde met toepassing op kunsten en fabryken 3 dn. 1831.

Over den invloed der natuurkundige wetenschappen op de nijverheid, 1834.

Over de foeselolie 1836.

Over de beoefening der natuurkundige wetenschappen voor den landbouw in Nederland 1846.

Oratio de rebus Academicis nostra praesertim aetate, justo pretio hebendis. 1848.

Redevoering gehouden als voorzitter der Maats. der Nederl. Letterk. te Leiden 1850, in Hand en Nederl. dier Maats. 1850.

Levensbericht van Jhr. Mr. J.W. van Vredenburch. Md. 1850.

Onderzoek der vulkanische asch van den vuurspuwenden berg de Kloef op Java, in Versl. en mededeel. der Kon. Acad. v. Wetens. 2d R. 1e D. 1865.

Verslag over een stuk ijzer afkomstig van een zeer grooten meteor steen, bewaard in den kraton van den Soesoehoenan van Soerakarta, in vereeniging met E.H. von Baumhauer in Verslag. 2e R. 11e D. 1866.

Behalve vele kleine mededeelingen, bevat het Tijdschrift der Nederlandsche Maatschappij ter bevordering van Nijverheid nog vele stukken van den Hoogl v.d. Boon Mesch, die alle opgenoemd worden in zijn Levensb. door A. Vrolik in de Levensb. d. Maats. v. Ned. Letterk. 1876.