Biographisch woordenboek der Nederlanden. Bijvoegsel

[Mr. Johannes Tiberius Bodel Nyenhuis]

BODEL NYENHUIS (Mr. Johannes Tiberius), zoon van Everardus Bodel Nyenhuis en Magdalena Henrietta Luchtmans, werd den 23^sten Nov. 1797 te Amsterdam geboren, bezocht de Latijnsche scholen te Leiden, onder rector Bosse, werd in 1812 aldaar als student ingeschreven en koos tot verkrijging van het doctoraat in de regten tot onderwerp zijner dissertatie de Juribus Typographorum et Biblioporum in regno Belgico. L.B. 1819. Bij gelegenheid zijner promotie schreef Bilderdijk, wiens voorlezingen over de geschiedenis des vaderlands hij had bijgewoond, een gedicht. Na zijn promotie kwam hij terstond op het kantoor van Luchtmans, maar trad eerst met zijne meerderjarigheid in Jan. 1821 op als deelgenoot in diens oudenen nieuwen boekhandel en drukkerij, waarin hij 30 jaren werkzaam is geweest en ook in deze betrekking was hij een ijverig voorstander der fraaije wetenschappen, die sinds voor velen een vruchtbare vraagbaak was door zijne uitgebreide kennis. Alles wat door Luchtmans in die jaren werd uitgegeven, ging door zijne handen en is door hem veel vermeerderd en verbeterd geworden. Zoo maakte hij o.a. een uitvoerig register op Siegenbeek's Gesch. der Hoogeschool en de Table des Matières op de Archives van Groen van Prinsterer.

Na anderhalf jaar deelgenoot in de zaak van Luchtmans werkzaam te zijn geweest, trad hij den 14^den Augustus 1822 in den echt met Sophia Theodora, oudste dochter van den hoogleeraar H.W. Tydeman. Op deze huwelijksverbindtenis vervaardigde mevrouw Bilderdijk een gedicht. Na haar dood, 20 Juli 1825, trad hij 10 April 1829 in een tweede huwelijk met Cornelia Gerardina Brillenburg, aan wier zijde hij 39 gelukkige jaren mogt beleven.

Had bij geene kinderen in zijne beide huwelijken; met vaderlijke zorg verzorgde en behandelde hij zijne verzameling portretten en houtsneeplaten, plaatsbeschrijvingen en kaarten, aan de uitbreiding waarvan zijn levensdoel scheen verbonden te zijn. Hij was een echte verzamelaar, een liefhebber bij wien de goede en verkeerde gevolgen van de liefhebberij zich ongestoord konden ontwikkelen. Als bemiddeld man kon hij, zonder zich opofferingen te getroosten, veel geld besteden tot aankoop van prenten en kaarten, waartoe zijn werkkring

[p. 117]

in de zaak van Luchtmans hem ruimschoots de gelegenheid hood. Daarenboven werd de uitstekende verzameling atlassen en kaarten van alle deelen der aarde van den baron van Heeckeren van Walien in 1834 bij verkoop zijn eigendom en hij bleef zijn collectie tot zijn dood toe vermeerderen en uitbreiden. Dat hij voor de cartographie bouwstof en kennis bezat is door hem betoond in 1839, toen hij zijne 63 kaarten van de provincie Utrecht met van der Monde en in 1846 met Eekhoff 115 kaarten van de provincie Utrecht, na 8 jaren zoekens, beschreef en beoordeelde. In 1851 gaf hij de lijst zijner 46 kaarten van Drenthe en in het Jaarboekje der Posterijen die van zijne postkaarten en afstandswijzers van zijn land. Van 1854 tot 1873 leverde hij aan den Belgischen kapitein der genie A. du Jardin aanvullingen op diens lijsten van Belgische kaarten en plattegronden in die jaren gedrukt; want daar Bodel lange jaren voor de afscheiding van Belgie had verzameld, bezat hij 30 portefeuilles van die gewesten. Nog deelde hij in 1861, naar aanleiding van een prijsvraag, een lijst van kaarten en platen met betrekking tot waterrampen mede.

Ook schreef hij twee uitvoerige verhandelingen over kaartteekenaars en graveurs, die over Floris Balthazar en zijne drie zonen, in 1845 als correspondent der 2e kl. van het Koninkl. Ned. Instit. voorgelezen en de in 1851 bij de Maatschappij van Fraaije kunsten voorgedragen, over den kaartteekenaar en graveur Pieter Bart.

Behalve zijne beroemde verzameling van kaarten, bezat Bodel eene uitnemende bibliotheek en hoe goed een gebruik hij er van maakte, toonen, behalve zijn e verslagen en beoordeelingen, registers, rapporten en kleinere mededeelingen, Levensberigt van Mr. P. van Musschenbroek in Hand. der Maassch. v. Letterk. 1824, bl. 38; Konst- Letterb. D. II, bl. 67, 68.

Over het ontzet van Leyden van Jac. Zevecotius, in Mnemes. 3e reeks. I. bl. 229-255.

Opgave vanbeschrijvingen der gewesten, steden en plaatsen in het Kon. der Ned. Met 2 vervolgen, in Vriend der Vaderlands. 1830, bl. 205-207; 1831, bl. 188-215; 1834, bl. 863-893.

Aanteeken ingen van den Leidschen Hoogleer. Ev. Bronckhorst, rakende de Gesch. der Hoogesch. van Leiden. Eerste gedeelte. 1591-1595, in Akad. Tijdschrift. I. 1830, bl. 223-230.

Leven van Joachim Bodel, in Konst- en Letterb. 1833. I. 309-313.

Over den Nederl. Geschiedschrijver Jacques du Clercq. Ald. 1832. II. 171-174.

[p. 118]

Iets over St. Lievens Monsterkerk te Zierikzee. Ald. 1832. II. 310-320.

Dr. Johannes Smetius als Nederd. dichter, in Kist en Roijaards Archief voor Kerkgeschiedenis. D. IV (1833), bl. 227-230.

Over het leven en de letterk. verdiensien van Frederik de Houtman, in N. Werk. d. Maatsch. der Nederl. Letterk. D. III, 2, bl. 301-340.

Over Augustinus van Teylingen, in Konst- en Letterb. II. 223.

De wederopneming van Pierre Ainslé in de gemeenschap der Herv. Kerk, nadat hij in de hitte der geloofsvervolging in Frankrijk dezelve had afgezworen. in Kist en Royaards t.a.p. D. VI (1835), bl. 259-260.

Liste alphabétique d'une collection de portraits d'imprimeurs, liraires, fonduers de caractères d'èprenves. Leid. 1830-1868. 7 Lestes. 4^o.

Over de uitspanning der voormalige Gildebroeders, in Schull en van der Hoop's Bijdr. Mengelw. V. 83.

Iets over de watvischaardige dieren op de kusten van Nederland gestrand of gevangen; in Konst- en Letterb. 1836. I. 153-156, 163-169, 331-335.

Lijst van den letterarbeid van Dr. B.A. Nauta, in Hand. der Maatsch. van Letterk. 1839, bl. 12-14.

Over Jac. Zevecotius' Latijnsche treurspelen Maria Stuarta en Maria Graeca, in Willems Belg. Mas. III. 293-396.

Nog iets over de Van Langren's (of Langeren's), in Konsten Letterbodo. 1840. I. 257-275.

Merkwaardig stuk betreffende de Nederd. Herv. gemeente te Keulen in 1619 en bijzonderheden van den predikant Nic. de la Planque, in Kist en Roijvards Archief. X. 385-397.

Levensbijzonderheden van den Nederl. Geschiedschrijver Joh. Poutanus, meest geput uit deszelfs Album, in Nijhoff's Bijdr. II. 88-109.

Brief van 27 Aug. 1840 aan Dr. W.R. van Hoëvell, inhoudende nalezingen op eene verhandeling getiteld: Geschiedkundig overzigt van de beoefening van kunsten en Wetenschappen in Nederl.-Indie, in Tijds. v. Neerl.-Indie. III jaarg. 2e dl., bl. 154-167.

Iets over Guillaume of Willem Mostaert van Alkmaer. in Z. en N. Holl. Alm. 1845, bl. 167-172.

Over de Nederlandsche landmeters en kaartgraveurs en kunstgraveurs Floris Balthasar en zijne 3 zonen, in Instituut, V. 1845, bl. 216-367.

De Evangelie-bestrijding der Protestantsche lichtvrienden in Noord-Duitschland, ten spiegel voor de Hervormde, ja voor geheel de Protest. Kerk in Nederl. Leiden. 1845.

[p. 119]

Bijvoegsel tot Römers Abdij van Marienweerd; over een oude kaart van 1664, in Kist en Roijaards Archief. D. V. bl. 231-232.

Een standbeeld voor Graaf Jan van Nassau I, in Konsten Letterbode. 1846. II. 100-105.

Tweeërlei gebed van de voormalige Directie van den Levantschen handel en Navigatie en Middellandsche zee, weleer te Amsterdam gevestigd, in Kist en Roijaards Archief. D. VI, bl. 492-494.

Stukken betreffende de beschuldiging tegen de leer en de beroeping van Ds. A. Rutgers van der Loef, ingeleverd bij het klassik. bestuur van Leyden. Leyden. 1847. 4^o.

Waar ligt de Anna-Paulowna polder, in O.G. Heldring. de A.P. Polder. Amst. 1847. 1e aanhangsel, bl. 36, V 41.

Nog iets over Henrik Piccardt en Naschrift tot iets over H. Piccardt, in Gron. Volks-Almanak. 1847, bl. 809-112 en 140.

Toevoegsel tot een stukje van Prof. Lauts over de beoefening der aardrijkzk. in Nederl., in Konst- en Letterb. 1848. I. 193-196.

Geteekende en gegraveerde portretten van Mr. W. Bilderdijk. Ald. 1849. II. 179-185.

Levensberigt van D.P. (G.) Humbert de Superville en van F.A.T. Baron van Reiffenberg. Handd. der Maats. van Ned, Letterk. 1849, 1850.

Verhand. over de verdiensten van den Leidschen graveur P. Bast, in Hand. en Meded. v.d. Maatsch. v. Ned. Letterk. 1852, bl. 89-110.

Bewijzen van Christel. liefde door beroemde Nederlanders aan Roomsch Catholieken, bovenal aan Jesuiten missionarissen in de 17e eeuw (in N. Amerika) betoond, in Christ. Stemmen. 1852.

Levensberigt van F.W. van Mauvillon, in Handd. v.d. Maatsch. d. Ned. Letterk. 1852. 82, 83.

Naamlijst der afgestorven leden v.d. Maatsch. van Ned. Letterk. 1852.

Rectification de la Description d'un plan topographique de Gond., in Messager der Saences. histor, de Belgiq. d, 1855. p. 3. Levensberigt van A. Brown, in Handel. v.d. Maatsch. enz. 1856. 78-83.

Levensberigt van Mr. Nicol. Corn. Witsen, in Nijhoff's Bijdr. D. X, bl. 260-279,

Die Buchhändler Familie Luchtmans in Leiden, in Lempersz. Bilderhefte zur Geschichte des Bücherhandels Köln. Liefr. IV. fol.

Levensberigt van W. Stevens, in Handel. v.d. Maatsch. enz. 1857. 176-183.

[p. 120]

Jonas Michaëlius, eerste pred. d. Ned. Herv. Gemeente op Menhattans of Nieuw Amsterd., in Kist en Moll. Kerkhist. Archief. D. I. bl. 365-388. In het Eng. overgezet door den gezant van N. Amerika te 's Gravenh. H.O. Murphry.

Latijnsche handelsbrieven door het handelshuis S. en J. Luchtmans op het einde der 18e eeuw naar Spanje geschreven. Facsimile.

Brieven van den Zweedschen kanselier J.A. Salvius aan Hugo de Groot met inleiding van J.T.B.N., in Handel. v.d. Maatsch. 1862, bl. 91-130.

Bijvoegselen op Jonas Suyderhoef; Verzeichniss seiner Kupferstiche beschrieben von Johann Wussin in Wuien, in Naumann's Archiv. fur die Zeichn.-Kunste. Leipz. Overgenomen door Dr. A. van der Willigen in zijne Aanteek. over Haarlemsch schilders. Haarlem 1866, bl. 192-204.

Aandeel aan het Repertorium der verhand. en bijdragen betreffende de geschied. des vaderlands, uitgegeven door de commissie voor geschied. en oudheidk. van de M.v.N.L. Leiden 1865, 1873.

Aandeel aan het register van Dissentateinnen en Oratien enz. Leiden 1866.

Bibliogr. plaatsbeschrijvingen van het Koningrijk der Nederlanden. Amst. 1862, 1868.

Beschrijv. v.d. graveerkunst, voorstellingen van den slag van Heiligerlee van 1513 tot 1869, in Bijdr. v.d. geschied. en oudheidk. van de Prov. Groningen. VI D. 1 aflev.

Levensberigt van Dr. L.J.F. Janssen, in Handel. v.d. Maatsch. v. Letterk. 1869.

Daarenboven behoorde hij tot de medewerkers van v.d. Aa's Biogr. Woordenboek, redigeerde hij met zijn schoonvader H.W. Tydeman, de IIIe serie der Mnemosym en gaf vele artikelen in de Navorscher en elders.

Bodel was lid van vele letterkundige zoo in- als buitenlandsche genootschappen. Groot was de verplichting die vooral de Maatsch. van Ned. Letterk. aan hem had, zij benoemde hem bij het vieren van hun eeuwfeest tot eerelid.

Hij overleed te Leiden den 8^sten Januarij 1872, in den ouderdom van 74 jaren. Zijn portret bestaat in steendruk en photografie. Hij vermaakte zijne rijke collectie kaarten en platen aan de bibliotheek der hoogeschool te Leiden.

Zie W.D. du Rieu, Levensberigten der Maatsch. van Nederl. Letterkunde, 1873; Dr. J.L.C. Wijnmalen, in Ned. Spect., 18 Januarij 1872; T. Muller, in Algemeen Adresboek v.d, Nederl. Boekhandel, Amst. 1873, 18e jaarg.; Huberts, Elberts enz.; Biogr. Woordenboek d.N. en Z. Ned. Letterk.