Biographisch woordenboek der Nederlanden. Bijvoegsel

[Jan Anne Beijerinck]

BEIJERINCK (Jan Anne), jongste zoon van den inspecteur in het 1^ste district der Bovenrivieren, Willem Beijcrinck en Baukje Maria Dibbets, te Lent bij Nijmegen geboren. Zijn vader overleed in 1808, doch onder leiding van zijn oudsten broeder, M.G. Beijerinck, in 1851 als hoofdingenieur van den waterstaat in Zuid-Holland eervol outslagen, zette hij zijne studiën zoo gunstig voort, dat hij in 1816 aangesteld werd tot assistent bij het onderzoek omtrent de vereischte middelen tot verbetering der uitwatering van de districten Nijmegen en Maas en Waal. Zijne praktische kennis bezorgde hem in October van dat jaar eene benoeming tot opzigter bij de blees- en pakwerken tot ontzet van den Varikschen Schaardijk in den Tielerwaard, en in 1819, onder de leiding van de inspecteur-generaal Blanken, het toezigt op eenige kunst- en aardewerken, die werden uitgevoerd tot het maken van het Groote Noord-Hollandsche Kanaal, tusschen Amsterdam en het Nieuwe-Diep. In 1821 vervaardigde hij een kaart van den vaarweg tusschen Vreeswijk en Amsterdam, en in de beide volgende jaren deed hij de vereischte opnemingen voor het ontworpen Zederikkanaal. In 1824 tot élève-aspirant benoemd, bleef hij werkzaam bij de uitvoering der genoemde kanalen en onderscheidde zich zoo, dat hem door Blanken het digten van den op 4 Febr. 1825 ontstanen doorbraak in den Waterlandschen Zeedijk te Durgerdam en later het doen der opnemingen en waterpassingen voor het ontworpen kanaal door het eiland Voorne werd opgedragen.

In weerwil dezer werkzaamheden zette Beijerinck zijne theoretische studiën streng voort en na een in Julij 1825 te Delft afgelegd examen, werd hij benoemd tot aspirant-ingenieur bij den waterstaat. Den 2^den Maart 1826 werd bij toegevoegd aan den hoofdingenieur J.W. de Thomèse te 's Gravenhage, en belast met de opnemingen en voorbereidende werkzaamheden betrekkelijk de droogmaking van de Zuidplas in Schieland en daarna met het opmaken van een ontwerp van een kanaal van 's Gravenhage naar de Noordzee bij Scheveningen, en na de eerste aanbesteding der werken tot droogmaking van den Zuidplas, werd aan hem, onder toezigt van den hoofd-ingenieur J.W. de Thomèse en D.J. Thomkins,

[p. 81]

de leiding van dit belangrijk werk opgedragen, hij vestigde zich daartoe te Moordrecht. De staatkundige gebeurtenissen waren oorzaak dat de droogmaking in November 1830 werd gestaakt, in Julij 1831 weder langzaam voortgezet, in 1835 krachtig hervat. Gedurende 1835 tot 1843 bekleedde Beijerinck de betrekking van commissaris voor het opnemen en ijken der Rijnschepen, en werd in 1832 bevorderd tot ingenieur van den waterstaat 2e kl. In 1835 vervaardigde hij, met den ingenieur F.W. Conrad, een ontwerp van indijking en vergrooting der stad Rotterdam en werd in datzelfde jaar geraadpleegd over de droogmaking en het in cultuur brengen van uitgestrekte moerassen in den omtrek van Nieuw-Orleans in de Noord-Amerikaanschen staat Louisiana. Toen het voortzetten der werken aan den Zuidplas besloten was, wijdde Beijerinck zich geheel aan dit belangrijk werk en bleef het besturen tot het tijdstip dat de groote waterplas in een vruchtbare polder herschapen was.

Den 6^den Nov. 1839 werd hij, bij ministeriëele beschikking, met zijn ambtgenoot P. Kock toegevoegd aan de commissie belast met de algemeene leiding van de droogmaking van het Haarlemmermeer. Hij ontwierp het plan en bestuurde de uitvoering van den ringdijk tusschen Halfweg en de Oude-Wetering, van de beide stoomgemalen te Halfweg en Sparendam, van de gebouwen der stoompomp-werktuigen de Leeghwater, de Cruquius en de Lijnden en van de verkaveling van den nieuwen polder. Toen het meer in 1852 droog was en de verkaveling aanving, benoemde de koning hem tot ridder van den Nederl. Leeuw. In 1854 werd hij hoofdingenieur van den waterstaat der 2e kl. en met den dienst in de provincie Zeeland belast. Hier gaf hij nuttige wenken, zoowel bij het uitvoeren der zeewerken, als bij de beoordeeling der ontwerpen van de Nederl. Maatschappij tot indijking der open aanwassen in de Ooster-Schelde en van den Zeeuwsch-Lemburgschen spoorweg. Den 30^sten December 1857 tot hoofdingenieur van den waterstaat der 1e kl. bevorderd, werd hij in April 1858 belast met den dienst in de provincie Zuid-Holland. Hier opende zich voor Beijerinck een nieuw veld van werkzaamheden en behalve den arbeid, aan zijn rijksbetrekking verbonden, zag hij zich nog met vele commissien, zoo buiten- als binnenlands belast. Den 28^sten Maart 1866 werd hij benoemd tot inspecteur van den waterstaat en hij bleef in die betrekking te 's Hage gevestigd. Hij maakte o.a. in dat jaar een ontwerp in groote trekken tot het afsluiten, indijken, droogmaken en in cultuur brengen van het gedeelte der Zuiderzee bezuiden de voor den afsluitdijk bestemde lijn van Enkhuizen over Urk naar het Keteldiep bij Kampen, waardoor de IJssel hare vrije uitstrooming in de

[p. 82]

Zuiderzee behield en dat dus van minder omvang was dan het door den ingenieur B.S.G. van Diggelen in 1849 uitgegeven onderwerp tot bedijking en droogmaking der Zuiderzee en der Friesche Wadden in de Laauwerzee. Het ontwerp heeft sedert tot grondslag gediend aan de verschillende commissien die door de regering benoemd zijn om over de mogelijkheid tot uitoefening dezer grootsche onderneming een oordeel uit te spreken. In 1867 was hij voorzitter eener door den koning ingestelde commissie voor het verruimen en verbeteren van den Krommen Rijn tusschen Wijk bij Duurstede en Utrecht, en lid der commissie, die belast waren met het doen van voorstellen tot het wettig regelen der rijks- en provinciale bijdragen aan de calamiteuse polders van Zeeland enz. enz.

Verscheidene geleerde genootschappen verkozen den werkzamen en kundigen man tot lid. De koningen van Denemarken, Italië en der Nederlanden versierden zijn borst met ridderorden. In 1870 verzocht en verkreeg hij ontslag uit 's rijks dienst en den 27^sten Maart 1874 overleed hij te 's Hage.

Hij gaf in het licht:

Verhandeling ter beantwoording eener door het Bataafsch Genootschap van Proefondervindelijke Wijsbegeerte uitgeschrevene prijsvraag, betreffende: ‘het maken van een voldoend ontwerp tot regelmatige vergrooting der stad Rotterdam met eene gelijke beveiliging derzelve tegen hooge vloeden, zonder dat de scheepvaart daardoor belangrijke verhindering ondervinde. Met goud bekroond.

Geschied- en waterbouwkundige beschrijving der droogmaking van den Zuidplaspolder in Schieland, in Verhandeling van het Kon. Inst. van Ingenieurs 1851.

Memorie van F.W. Conrad, D.J. Storm Buyzing en J.A. Beijerinck. betreffende den aanleg eener zeehaven te Scheveningen. 1855.

Stukken betrekkelijk de bedijking en droogmaking van de kleine plassen in Schieland, uitgegeven door het hoogheemraadschap van Schieland in 1859.

Rapport van den minister van binnenlandsche zaken door wijlen den hoofdinspecteur van der Kun en den hoofdingenieur J.A. Beijerinck over hun bezoek van eenige havens in Belgie en Frankrijk in 1864. Op 's rijks kosten uitgegeven.

Nota, betreffende de beantwoording der vraag gesteld sul B in 's Konings Besluit van 10 Julij 1866, No. 68, houdende de benoeming eener commissie van onderzoek naar het drinkwater in de door de thans heerschende epidemie meest geteisterde gemeenten. 1866.

Proeve van een ontwerp tot afsluiten, indijken, droogmaken en in cultuur brengen van een gedeelte der Zuiderzee. 1866.

[p. 83]

Zie zijne biografie door J.F.W. Conrad, voor de Maatsch. van Ned. Letterkundé.