Biographisch woordenboek der Nederlanden. Bijvoegsel

[Jean Chrétien Baron Baud]

BAUD (Jean Chrétien Baron), den 24^sten October 1789 te 's Gravenhage geboren, genoot te Anbolt en Feijenoord zijn opvoeding en werd ter laatstgemelde plaats meer bijzonder gevormd voor den zeedienst. Onder het eerste Fransche keizerrijk tot officier der marine aangesteld, vergezelde hij den divisic-generaal Janssens, door Napoleon, na de inlijving van Holland bij het keizerrijk, tot gouverneur-generaal van Z.K. Ms. bezittingen ten oosten van Isle de France benoemd, aan boord van het fregat ‘La Meduse’ naar Java, waar hij in

[p. 69]

April 1811 te Banjoewangie aanlandde. Van deze plaats reisde hij met dien landvoogd, die hem aan zijn staf toegevoegd en met de functiën van particulier secretaris belast had over land naar Buitenzorg en vervolgens naar Batavia, waar op den 16^den Mei 1811 de plegtige overgave van het bestuur door Daendels aan Janssens, in tegenwoordigheid van Baud plaats had. Kort na zijn aankomst verkreeg hij zijn ontslag als zeeofficier en werd als commies ten gouvernements secretarie aangesteld met behoud zijner functiën van particulier secretaris van den gouverneur-generaal, welke betrekkingen hij waarnam tot de overgave van Java aan de Engelschen.

Baud werd in November 1811 benoemd tot chief assistant in the translators office en, bij de intrekking van dat bureau, tot hoofdcommies ter secretarie van het gouvernement. In Augustus 1813 deed hij aan boord van de ‘Admiraal Drury’ als supercarga eene reis naar China en Kamschatka, die ongelukkig afliep.

Na zijne terugkomst, bood hij op nieuw zijne diensten het bestuur aan, dat hem in 1814 aanstelde tot first assistant in the secretary's office at Batavia. In deze betrekking werkte hij, onder de bevelen van de secretarissen van het Britsch bestuur, en was hij o.a. ook belast met het registreren der Public Recordings van den luitenant-gouverneur in Rade, zoodat hij zich met al de handelingen van dat regeringscollegie kon bekend maken.

Toen in 1816 het eiland Java weder aan Nederland was gekomen, werd Baud door den gouverneur-generaal baron van der Capellen tot gouvernements-secretaris aangesteld.

Bij de inwijding der hooge regering van Nederlandsch-Indië werd hij aangesteld tot algemeene secretaris en werkte in die veelomvattende betrekking ijverig mede om eene regelmatige uitvoering te geven aan de bij het regerings-reglement van 22 December 1818 aangenomen beginselen van bestuur.

Na een tienjarig verblijf op Java, keerde Baud in Aug. 1821 naar het vaderland terug met zijne echtgenoote Wilhelmine Henriette Senn van Basel, met welke hij den 17^den Augustus 1815, gehuwd was en hem drie kinderen schonk.

Te 's Hage gevestigd, benoemde Willem I hem tot lid en secretaris der commissie, belast met het ontwerpen der artikelen van overeenkomst, waarop die vereeniging, later bekend en beroemd onder den naam van Nederl. Handelmaatschappij werken zou. Hierop werd hij directeur voor de Oost-Indische zaken bij het departement van nationale nijverheid en koloniën. Den 6^den September 1832 vertrok hij, aan boord der ‘Prinses Marianne’, als vice-president der Indi-

[p. 70]

sche regering wederom naar Java, om den gouverneur-generaal van den Bosch bij te staan en hem bij vertrek op te volgen, hetgeen in 1834 geschiedde. Hij zelf vertrok, na het bestuur van Nederlandsch-Indië aan de Eerens overgedragen te bebben, twee jaren later naar het vaderland terug. De koning ontving hem met onderscheiding op het Loo en benoemde hem kort daarna aan tot staatsraad in buitengewonen dienst. In 1840 werd hij benoemd tot minister van koloniën, ten vervanging van den graaf van den Bosch. Hij bleef minister tot 1848, toen koning Willem II, na eene ruime grondwets herziening te hebben toegezegd, zijn toenmalig ministerie veranderde.

Van 1850-54 trad hij in de tweede kamer op als afgevaardigde van het hoofdkiesdiestrict Rotterdam en daarna in 1858 voor dat te Amsterdam.

In den laatsten tijd nam hij weinig of geen deel meer in de publieke aangelegenheden des lands. Hij was een man van een ernstig, vasthoudend karakter en zoowel in zijne staatkundige als koloniale politiek uit volle overtuiging streng behoudensgezind met eenige overhelling in de laatste jaren naar iets meer vrijgevige denkbeelden en tempering van het stelsel, waarvan hij de kiemen had helpen leggen. Hij was een sierlijk redenaar, die altoos, ook door hen, die met hem in gevoelen verschilden, met onverdeelde aandacht werd gevolgd en wiens redevoeringen uitmunten door zaakrijkheid, beknoptheid, ongedwongen voordragt en groote en veelzijdige kennis van het onderwerp. In het burgerlijk leven was hij voorkomend, hulpvaardig en hoogst weldadig en zonder eenigen ophef. Hij was grootkruis der orde van den Nederl. Leeuw, der Leopolds orde van België en lid van verschillende letterkundige genootschappen o.a. van de Maatschappij van Nederlandsche Letterkunde, ook was hij een der oprigters van het Koninglijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde van Nederlandsch Indië te Delft en in de Bijdragen door dat Instituut uitgegeven, zijn onderscheidene opstellen van zijn hand geplaatst, die van zijnen wetenschappelijke talenten getuigen. Onder deze verdient zijn uitgewerkte Proeve van eene geschiedenis, van den handel en het verbruik van opium in Nederlandsch-Indië genoemd te worden.

Hij overleed den 27^sten Junij 1859 te 's Gravenhage, en werd den 1^sten Julij ter aarde besteld. P. Meijer schetste zijn leven.

Zie Konst- en Letterbode 1860; Gids. Maart 1860, Levens. van de Maatsch. van Ned. Letterk. 1860.