Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 17. Eerste stuk

[Theodorus Scheltinga]

SCHELTINGA (Theodorus), zoon van Eko Scheltinga, advokaat te Leeuwarden, van 1728 tot aan zijn dood 1746 met onderscheidene regeringsposten bekleed, werd te Leeuwarden geboren, studeerde te Franeker en verdedigde er in 1730 eene Diss. de ingressu Pontif. in adytum ejusque mysterio, en werd aan het einde van het volgende jaar Predikant te Oostermeer en Eestrum, onder de classis zijner geboortestad. In 1740 vertrok hij naar Arum onder de classis van Bolsward, en in Julij 1743 naar Arnhem. In 1750 beriepen hem Curatoren der Geldersche hoogeschool tot Hoogleeraar in de godgeleerdheid, kerkhistorie en oostersche talen, en wel op dezelfde wedde, die hij te Arnhem had genoten (f 1150). Na door zijn ambtgenoot, B.S. Cremer, weinige dagen voor diens dood, eershalve tot doctor in de godgeleerheid bevorderd te zijn, aanvaardde hij den 9 Junij 1751 zijne betrekking met eene Orat. de promovendâ sacri Hebr. Cod. majestate externâ, ope et auxilio diall. OO., officio gennini Theologi. (Hard. 1751. 4^o.). Die rede kenmerkte hem als een hoogst vredelievend godgeleerde en een warm voorstander van grondige geleerdheid. Op denzelfden dag werd hij tot professor primarius aangesteld. Driemaal achtereenvolgende (in 1752-1753, in 1761-1762, in 1774-1775) werd hij met het bestuur der akademie belast, en sprak bij het nederleggen er van: over het onderzoeken aller dingen en het behouden van het goede; over den vasten grondslag onzer zekerheid, dat wij in het bezit der ware godsdienstleer zijn en den waren weg van redelijke godsvereering volgen; en over de duidelijkheid, waarmede de canonische H.S. den weg des heils ieder, die er ernstig op letten wil, aanwijst, met wederlegging eener algemeene bedenking van de tegenstanders des Bijbels. Waarschijnlijk zijn deze Oraties niet in het licht gegeven.

In 1765 verzocht hij van het professoraat in het oostersch ontslagen te worden, en bekwam hij Everardus Scheidius

[p. 281]

tot opvolger. Van zijne taalkennis gaf hij blijk in zijne Commentatio in Habacucum, L.B. 1747 en De Fato Nadabi et Abihu, ad locum Levit. XVI seqq. Haarl. 1742.

In zijne dogmatiek koos hij den middelweg tusschen de Voetianen en Coccejanen. In den twist over den Zwolschen Kerkleeraar van den Os was hij gemengd. Bij de Arnhemsche uitgave van Vitringa's Doctrina religionis christianae, door Mart. Vitringa bezorgd, voegde hij eene Analysis.

Hij huwde Odilia Suffrida Poutsma en overleed den 24 Febr. 1786.

Zie Stosch, Neue Gelehrte Europa, Wolfenbuttel, 1759. 8^o. Th. XIV. S. 417-434; Saxe, Onom., T. VIII. p. 4; H. Muntinghe, Oratio de Sapientia et bonitate Divina, in antiquissima religionis patefactione conspicua. (Harder. 1781) p. 7; de Wal, de Fris. Jurisconsult. p. 365, 454; Ypey, Kerk. Gesch. der 18 eeuw, D. VII. bl. 376-394, D. VIII. bl. 138 volgg.; Ypey en Dermout, Gesch. d. Herv. Kerk., D. III. bl. 463 volgg.; Bouman, Gesch. d. Geld. Hooges., D. I. bl. 325, D. II. bl. 149, 257, 318, 389, 402, 605, 610, 612; Glasius, Godgel. Nederl., D. I. bl. 313, D. III. bl. 37, bl. 289, 290; Boekzaal der gel. wereld, 1753, I. bl. 203, 314, 552, 562.