Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 16

[Willem Louis Frederik Christiaan, Ridder van Rappard]

RAPPARD (Willem Louis Frederik Christiaan, Ridder van), zoon van Hendrik Anthony, werd den 3 Mei 1798 te Arnhem geboren, was reeds zestien jaren oud, toen hij aldaar op de Latijnsche school werd besteld, en promoveerde in 1816 van daar naar de Academie, en werd in September van dat jaar als student te Groningen ingeschreven. Hier legde hij zich eerst op de letteren en vervolgens, onder de hoogleeraren Gratama en Enschut, op de regten toe, en deed, na in April 1818 het kandidaatschap in de regten verkregen te hebben, met eenige Groningsche vrienden een reis door Duitschland. In September van dat jaar bezocht hij de Leydsche hoogeschool, waar hij de lessen van Kemper, Tydeman, Smallenburg en Hageman bijwoonde, en den 24 Junij 1820 promoveerde, na de openlijke verdediging eener dissertatie de auctoritate et usu disceptationum et orationum, quae occasione conficiendi commendandique codicis civilis Francici sunt habitae (vulgo: discussions et motifs) in interpretatione legis, met lof bij Voorduin (Geschiedenis der Nederlandsche Wetboeken, D. I. (Inl.) bl. 426) vermeld. Kort daarna trad hij als advokaat bij het Hooge Geregtshof te 's Gravenhage op, en nog in hetzelfde jaar werd hem de betrekking van substituut-officier bij de regtbank te Zuilen aangeboden. Hij vervulde deze betrekking tot 1829, toen

[p. 76]

hij haar verwisselde met die van officier bij dezelfde regtbank. De nieuwe regterlijke organisatie van 1838 bezorgde hem een veel hoogere plaats in de magistratuur. Te Zutphen gehuwd, en een gedeelte van den zomer, nabij Laren op het landelijk goed het Ross doorbrengende, heeft hij toen, naar zijn eigen verklaring, de gelukkigste jaren zijns levens doorgebragt, ijverig in iedere betrekking, praktyk en studiën gelukkig vereenigende, en werd als ingezeten te Zutphen door oud en jong, en in alle standen geëerd en gezien. Vice-president van het collegie van regenten der gevangenis, president der afdeeling Tot Nut van 't Algemeen, curator der Latijnsche school, ouderling en later kerkvoogd bij de Nederduitsche Hervormde Gemeente, en telkens lid van verschillende commissiën van onderscheidenen aard, wijdde hij, in dien bloeitijd van zijn leven, tijd en krachten aan de algemeene zaak. Doch wijder werd al ras de kring zijner bemoeijingen.

Namens de ridderschap van Gelderland in 1829 gekozen tot lid der Provinciale Staten, had hij ook dáár weldra zulk een goeden dunk van kennis en ervaring gewekt, dat deze vergadering, toenmaals als kiescollegie voor de Landsvertegenwoordiging fungerende, hem in October 1833, en dus op 35jarigen leeftijd, benoemde tot lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, en weldra nam hij in 's lands vertegenwoordiging eene eervolle plaats in. De grenzen voor dit artikel bestemd, gedoogen niet, dat wij zulks bevestigen en verwijzen liever de lezer naar zijne biographie door mr. H.J. van der Heim. Krachtig werkte hij mede tot de belastingwet op de bezittingen en de leening van 127 millioen.

Zulks had ten gevolge, dat hij, gevoelende dat zijne herkiezing niet zonder heeten strijd zou volgen, bij zijne aftreding verzocht niet meer in aanmerking te komen. De koning riep hem echter weldra wederom op in een ander gedeelte der vertegenwoordiging, en in 1844 werd van Rappard tot lid der Eerste Kamer benoemd. Ondertusschen was hij in 1838, naauwelijks 40 jaren oud, eensklaps van officier der regtbank te Zutphen tot president van het Hof van Gelderland benoemd. Kort na zijne benoeming tot lid der Eerste Kamer, noodigde de koning hem uit zich met eene ministeriële portefeuille te belasten, hij had te kiezen tusschen die van Binnenlandsche Zaken en Justitie; doch hij verzocht den koning buiten aanmerking te blijven Ook toen hem in 1846 nogmaals het ministerie van binnenlandsche zaken werd aangeboden, weigerde hij evenzoo de aanvaarding. Doch toen hij en de baron van Doorn tot Westcapelle in 1847 Willem II overtuigd hadden van de noodzakelijkheid der grondwet-herziening, nam hij, na de aftreding van van Hall (1847), het ministerie van finantiën aan. Slechts twee en een halve maand was Rappard, als minister, werkzaam. Hij keerde tot het amb-

[p. 77]

teloos leven weder, en het duurde tot 1849, eer hem wederom de vroegere plaats van voorzitter bij het Geregtshof werd ingeruimd. Ook nu bepaalde zich zijne werkzaamheden niet tot zijn regterlijk ambt. Reeds in 1849 als kerkvoogd der Nederduitsche Hervormde gemeente te Arnhem opgetreden, bewees hij tot in 1859 als voorzitter in het collegie aan die gemeente gewigtige diensten.

Nog een andere werkkring op kerkelijk gebied werd hem geopend. In 1850 werd van Rappard lid der algemeene Synode van de Hervormde kerk; een uitvoerig rapport over de kapittelgoederen te Haaften, in de handelingen der Synode over dat jaar opgenomen, is van zijne hand. In 1835 was hij lid der Synodale commissie en werd als zoodanig in 1858 herkozen. Doch reeds in dit zelfde jaar kwam van Rappard wederom op het staatsbewind.

Toen in April 1853 het ministerie was afgetreden en de vroegere minister van Hall met de zamenstelling van een ministerie werd belast, wendde men zich ook tot van Rappard, en bood hem de portefeuille van finantiën aan; doch hij weigerde. De kiezers riepen hem echter weldra in, om zijne medewerking aan het staatsbestuur te verleenen. Het kiesdistrict Amersfoort koos hem (1853) tot zijn vertegenwoordiger, en ook te Zwolle stond zijn naam naast dien van den gekozene. In 1854 terstond te Amersfoort bij de gewone aftreding herkozen, bleef hij tot 1857 in de vertegenwoordiging werkzaam en nam toen zijn ontslag. Nogmaals werd in December 1853 de ministeriële portefeuille hem aangeboden, doch wederom te vergeefs, en gelijke afwijzing volgde ook later. Trouw bezoeker der afdeelingen van de Tweede Kamer, veelal daarin voorzittende, rapporteerde hij de meeste finantiële wetsontwerpen, bleef zijne optreding in 's lands vertegenwoordiging ook toen niet zonder vrucht, Zoo was hij voorzitter der staatscommissie, in 1853 ingesteld tot het ontwerpen eener nieuwe regterlijke organisatie. In het volgende jaar nam hij met zijn collega uit de Tweede Kamer, Godefroy, de taak op zich, om een gewijzigd wetboek van burgerlijke regtsvordering op te stellen. Van geheel anderen aard waren twee andere staatscommissiën, tot welker voorzitter hij in 1855 door den koning werd benoemd, de eene tot het instellen van een onderzoek naar de maatregelen, welke konden genomen worden, om den omloop van vreemde muntspetiën te beletten, de andere tot onderzoek en regeling der zaken van de Maatschappij van Weldadigheid.

Eindelijk begon van Rappard naar rust te verlangen, en op ruim 60jarigen leeftijd keerde hij voor goed terug tot zijn geliefd geregtshof. Hij genoot die niet lang. Hij stierf den 9 Junij 1862. Hij huwde Elizabeth Theodora Sibilla Louize op ten Noort, hem verscheidene kin-

[p. 78]

deren nalatende. Sedert 1830 was hij lid der Maatschappij van Nederlandsche letterkunde. Hij was commandeur van den Ned. Leeuw en Grootkruis der orde van de Eikenkroon.

Hij schreef:

Gedachten over eenige onderwerpen betrekking hebbende tot de aanstaande Nederlandsche Wetgeving, Zutphen, 1819, 8^o.

Aanmerkingen op het ontwerp van een Wetboek op het strafregt voor het Koningrijk der Nederlanden, 7 stukjes, gr. 8^o. Nijmegen, 1828.

Het ontwerp van een Wetboek van strafvordering op zich zelf en in vergelijking met de bestaande Fransche Wetgeving beschouwd, 2 d. Zutphen, 1828.

Redevoering bezwaren behelzende tegen de voorgestelde regterlijke organisatie bij Mr. E.G. Lagemans.

Verslag van de handelingen der Tweede Kamer der Staten-Generaal over het Wetsontwerp op de zamenstelling der Regterlijke magt enz., 's Hage, 1835, bl. 389 volgg.

Verdediging van de uitspraak van de Tweede Kamer der Staten-Generaal op 8 Augustus 1840, ten aanzien van den Heer Mr. D. Grave van Hogendorp, of art. 81 der Grondwet in 1840, Arnhem, Nijhoff.

In 1841 besprak van Rappard in een anoniem geschrift de vraag naar aanleiding der toenmalige grondwettelijke bepaling ‘of er voor iedere onteigening ten algemeene nutte een afzonderlijke wet moet worden gevorderd, Amst. J. Muller.

De Conflicten van attributie uit een geschied- en staatkundig oogpunt beschouwd, Amst. 1842.

Zie het Levensb. van Rappard door Mr. H.J. van der Heim in de Levensb. in 1863 door de Maats. van Ned. Lett. uitgegeven.