Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 15

[Cornelis Pauw]

PAUW (Cornelis), zoon van den Amsterdamschen burgemeester Reinier en van Cornelia de Lange, werd den 22^sten Mei 1593 te Amsterdam geboren.

Nog pas achttien jaren oud begon hij zijnen politieken loopbaan als edelman van gezantschap en secretaris van Cornelis Haga, toen deze in 1611 als orateur (ambassadeur) van den Staat naar Konstantinopel gezonden werd. Hier was hij Haga behulpzaam in het tot stand brengen van het verdrag of de capitulatie, die den 6^den Julij 1612 tusschen de Porte en de Republiek geteekend werd en waarbij gelijke voorregten en vrijheden aan de Nederlanders werden toegekend als de Franschen en Engelschen genoten. Hij bleef te Konstantinopel tot Julij 1613, wanneer hij naar Aleppo reisde, om aldaar de betrekking van hoofd-consul te aanvaarden. Het was in deze moeijelijke en lastige betrekking dat hij den Nederlandschen handel goede diensten bewees en zulks niettegenstaande de vele tegenkantingen die hij van zijne eigene landgenooten had te verduren. In 1619 keerde hij naar het vaderland terug, doch werd in het volgend jaar op nieuw naar Aleppo gezonden, doch vermits de handel destijds kwijnde, verzocht en bekwam hij zijn ontslag. Hij bragt vervolgens eenigen tijd door met reizen tot eigen nut en vermaak, dan in 1631 werd hij door den Staat afgevaardigd aan den koning van Zweden, die toen in Duitschland den krijg voerde. Veelvuldig waren zijne handelingen met den beroemden Gustavus Adolphus, door wien hij reeds eenige jaren te voren tot ridder (eques auratus) was benoemd. De bekwaamheid bij deze zending betoond, veroorzaakte dat hij bij de voortduring van dien oorlog, na het sneuvelen van gemelden koning, in den slag bij Lutzen, op nieuw naar Duitschland gezonden werd om met de Zweedsche Rijksvoogden en de Duitsche vorsten te handelen.

Verbazend veelvuldig waren zijne verrigtingen bij verscheidene Hoven en tevens de gevaren destijds doorgeworsteld.

[p. 138]

Na zijne terugkomst in 1635 is hij in geene ambten wegens den Staat meer geplaatst. Frederik Hendrik had hem in 1632 tot zijnen raad en rekenmeester benoemd, in welke bediening hij later door diens zoon, en door de voogdessen van diens kleinzoon bevestigd werd. Willem II stelde bijzonder veel vertrouwen in hem en benoemde hem benevens den griffier Musch en den ontvanger, generaal van Berckel, in eene bijzondere commissie ter schifting en herstel van zijnen boedel. Hij kweet zich hierin met ijver en zag deze beloond.

Hij was gehuwd aan Anna Pels, eene moedige vrouw, die hem op de gevaarvolle reizen door Duitschland vergezelde, en overleed in hoogen ouderdom in Junij 1668 te 's Hage. - Er is nog in het geslacht van Pauw een eigenhandig zeer naauwkeurig verhaal aanwezig van de meeste zijner reizen en ambtsverrigtingen, waaruit bovenstaande geput is. - Hij liet bij genoemde zijne vrouw vijf kinderen na, waaronder Pieter Pauw, die zich naar O.I. begaf en aldaar fiscaal en lid van den Raad van Justitie te Batavia geweest is.

Zie Mr. H.J. Koenen, Cornelis Reinierszoon Pauw, eene bijdrage tot de Staatsgeschiedenis der Republiek, opgenomen in Nijhoff's Bijdr. v. Vadert. Gesch. en Oudheidk. Dl. VI, eerste Stuk; Scheltema, Staatk. Nederl. in Voce; Vreede, Inleiding tot eene Geschiedenis der Nederl. Diplomatie. Eerste Gedeelte. pag. 186 seqq. Familie aantt.