Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 11

[Bartholomeus Theodorus Lublink Weddik]

LUBLINK WEDDIK (Bartholomeus Theodorus), zoon van Theodorus Johannes Weddik, hoofd van een uitgebreid handelshuis, en van Cornelia Maria Lublink, eenig kind van den vaderlandschen letterkundige Johannes Lublink, werd den 18 Sept. 1801 te Amsterdam geboren Na het onderwijs van huis-onderwijzers, een korten tijd van een Remonstrantsch predikant genoten te hebben, deed hij met een vriend zijns vaders eene reis naar Drammen in Noorwegen, om daar de taal te leeren en tot verdere opleiding voor den handel. Hier vertoefde hij drie jaren, ontwikkelde zich bij hem, te midden van de grootsche en heerlijke natuur, de zin voor het schoone, en ontving hij het godsdienstig onderwijs van Pastor Tibering. In het vaderland weêrgekeerd, werd hij op een zeer middelmatig kantoor geplaatst, ontving in zijne ledige uren onderwijs in de Duitsche taal, de mathesis en algebra, en vertoonde zich allengs zijn aanleg voor de poëzij. Vruchteloos bleef eene aangewende poging om als ambtenaar naar Indië geplaatst te worden. Een bezoek bij zijne zusters te Utrecht, gaf, bij zamenloop van verschillende omstandigheden aanleiding dat tot den wensch om predikant te worden, dien hij reeds vroeger had gekoesterd, wederom ter sprake kwam, en hij, die zich reeds vroeger in de oude talen bekwaamd had, werd in 1820 als student bij het Evangeliesch Luthersch Seminarium te Amsterdam ingeschreven en genoot na het onderwijs van de hoogleeraren van Swinden, Willmett, van Lennep, van Capelle aan het Athenaeum illustre te hebben bijgewoond, dat van Plüschke, Ebersbach en Sartorius. In 1826 werd hij tot de predikdienst toegelaten en hulpprediker te Utrecht en in 1829 te Purmerende, in 1832 te Rotterdam en in 1836 te Amsterdam. Daar predikte hij eerst wegens zijne geheel eigenaardige wijze van voorstelling en puntigen kernachtigen stijl met groote toejuiching, later toen die verminderde, voor zijne hoogachtende vrienden en leerlingen.

Op den 23 Junij 1861 herdacht hij plegtig aan zijne 25-jarige ambtsbediening, doch toen werd hij reeds ondermijnd

[p. 685]

door de kwaal, die hem nog geen anderhalf jaar daarna ten grave sleepte. Het eerst trad Lublink Weddik als auteur in het tijdschrift Euphonia op en behoorde lang tot de beste en ijverigste medehelpers onder het pseudoniem spiritus asper et lenis. Zijne bijdragen waren dan eens in den meer scherpen toon der satire dan wederom in den zachteren toon van het fijner gevoel, In 1831 verschenen zijne Gedichten en Verhalen in vier kleine stukjes, vervolgens in één boekdeel verzameld, waarvan in 1832 een tweede druk verscheen. In 1852 verscheen eene uieuwe vermeerderde uitgave onder den tite Oudoom Jakob's Gedichten- en Beeldenboek. In deze uitgave had de schrijver de besnoeijende hand aangelegd en twee verschillende stukken die in den Pandora verstrooid lagen mede opgenomen. Met groote toejuichting werden deze werken ontvangen, om de keurigheid van den vorm, de diepte van het gevoel, de rijkdom van denkbeelden, de treffende combinatien, den ten onzent toen nog vreemden humoristischen schrijftrant.

Minder sympathie vonden zijne Gesprekken in Sokratischen vorm (1834). In de jaren 1833-1840 verschenen in 9 stukken Pandora, Lektuur voor den beschaafden stand, meestal oorspronkelijke stukken van Lublink Weddik zelven, hoewel drie of vier vrienden er eenige Bijdragen in leverden. In 1837 gaf hij met Heldring uit Waarheid en gevoel in het leven Briefwisseling tusschen Oudoom Jaccb en pachter Gerhard, rijk aan levenswijsheid en innigheid van godsvrucht. In 1856 volgde hierop Oudoom Jacobs blaauw zakboekje, en twee jaren later Gedachten-Mozaiek, Menschen- en levensbeschouwingen; in 1852 Binnenkamer van een Kruidenier, waarvan in 1856 een tweede druk verscheen na reeds in vroeger tijd in een der Vaderlandsche Tijdschriften te zijn opgenomen. Dit was ook het geval met de in 1854 geleverde Tafereelen, Gedichten en Beelden, Impressions de voyage verzameld langs den Rijn en Zwitserland met een treffend woord aan zijn broeder toegewijd.

Ofschoon zijne Historische Schriften verre beneden zijne humoristische staan, zijn zij echter lezenswaardig en munten door een boeijende schrijfstijl uit. In 1838 en 1839 verscheen Het leven en bedrijf van Dr. M. Luther in 2 d., in 1840 en 1841 eene Bloemlezing uit de Geschriften van Dr. M. Luther 2 d., in 1842, Leven en karakter van Philippus Melanchton naar het Hoogd. met eene voorrede en Luther en Zwingli, of het Godgeleerd gesprek te Marburg, naar het Hoogd. eene overzetting der kleine stichtelijke parabelen ontleend uit het dagelijksch leven, toegepast op Godsvrucht en deugd door Christiaan Scriverius en Hartstogt, misdaad en berouw geschetst in het voorbeeld van den, bij vonnis der voormalige crimineele regtbank in Holland, ter dood veroordeelden Pieter Bijl door hem, in vereeniging met Mr. J.W. van der Meer de Wijs uitgegeven. Dit werkje moest

[p. 686]

verstrekken ten voordeele van den veroordeelde, voorwien hij van koning Willem I gratie verzocht en verkreeg.

In 1843 zond hij in het licht zijn antwoord op de door de Holl. Maatsch. van Fraaije Kunsten en Wetensch. uitgeschreven prijsvraag, (schoon niet bekroond) Proeve over den invloed des Christendoms op de poëzy en Adres aan het gezond verstand, betreffende Geloof, Kerkleer, Hooger en Lager Onderwijs, enz. In 1847 verscheen het Brood een volksboekje, in 1854 Open brief aan den Paus te Rome, en Berijmde Nieuwejaars-kransjes, in 1855 Nieuwjaars-courantje, voor rijk en arm, oud en jong en Brief van Oudoom Jacob aan zijne stad- en landgenooten over den watersnood in 1855.

Voorredenen schreef hij bij het Beroep van een Christen aan letterkundigen onzer dagen gerigt, naar het Fransch van G. de Félice, bij de beschouwingen over den maatschappelijken invloed des Christendoms door J.D. Choisy, bij de Geest des Christendoms in zijne hoogste ontwikkeling, tegenover den geest des tijds in zijne ontaarding door E. de Pressensé, bij Agatha, Kern van levenswijsheid, of hoe bereikt het meisje hare bestemming, bij de Geschiedexis der Christelijke kerk, haar zelve ten spiegel, door Dr. W.J.G. Curtmann, bij Harptoonen eener vrome en dichterlijke ziel, Naar het Hoogd.; bij Hyperion, Reis-, dag- en levenshoek van een Amerikaan, naar het Engelsch door H.W. Longfellow, bij den tweeden druk der Alpenrozen door G.H. van Senden, met aanteekeningen vermeerderd en nagezien door B.T. Lublink Weddik en P.H. Witkamp en waarschijnlijk bij nog veel meer andere werken. Talrijk zijn ook de Bijdragen door hem zoo in proza als poezij geleverd in verschillende Jaarboekjes, maandschriften en periodieke werken. Belangrijke verhandelingen, gesprekken en verzen leverde hij in de Fakkel door Sprenger van Eyk verzameld. Ook komen menige stukken van hem voor in het Christelijk Album, in het Volksblad, de Tijd, Ernst en Vrede, in den dichtbundel Daphné en de Jaarboekjes Aurora, den Musen Almanak en anderen. Het meest leverde hij in den Tijdspiegel, waarvan het plan in 1844, van hem was uitgegaan. De jaargangen 1844 en 1845 behelzen grootendeels stukken van zijne hand, voorts gaf hij twee dichtbundels voor zijne vrienden de Asters in 1861, het het Herfstloover in 1862.

De Hoogl. F.J. Domela Nieuwenhuis beschouwde Lublink Weddik als prediker. ‘De toejuiching (schrijft deze) die hij vroeger genoot was een gevolg van de soort (genre) waarin hij doorgaans predikte, door het beeldrijke, het humoristische soms satyrieke dat den hoorder prikkelt en niet zelden overprikkelt, altijd zich nog sterkers doet verwachten, steeds nieuwe beelden en vergelijkingen, ja zelfs geestiger zetten dan de

[p. 687]

vorige waren.’ Preêkbundels heeft hij niet in het licht gegeven. Afzonderlijk verschenen:

Leerrede bij het derde eeuw feest van de overgave der Augsb. Confessie. 1830.

Leerrede over Matth. XXII:15-22. (bij G. Portielje. 1840.)

Leerrede ter nagedachtenis van Martijn Luthers sterven; (bij denzelfden. 1846.)

Leerrede naar aanleiding van Efezen IV:1-6. Eenheid in het noodige, vrijheid in het twijfelachtige, in allen de liefde. (bij denzelfden. 1847.)

Kerkelijke rede ter dankbare herinnering aan den Munsterschen vrede in 1648. (Rotterd. 1848.)

Leerrede over Jakobs droom, een beeld des menschelijken levens (Gen. XXVIII:10-17) zijnde No. 9 van den 1sten jaarg. der Leerredenen voor Evangelische Christenen ter bevordering van ware verlichting. Wijk bij Duurstede. 1850.

Leerrede over de Apostol. kerk (Hand. II:44-46) No. 11 van den 3den jaarg.

Leerrede over Matth. XXIII:8, zijnde No. 8 van het 4de d. Leerredeneu voor Evangelische Christenen ter aankweeking van geloof, hoop en liefde Utr. 1852.

Leerrede over Matth. VI:9a, zijnde No. 4 van het 6de d. 1854.

Leerrede over den goddelijken, eenigen. onverstoorbaren, verbindenden grondslag der Kerk (1 Kor III:11) in het vijftal leerredenen eene gave der liefde en een werk van pligt, ten voordeele van de Evangelisch Luthersche gemeente te Deutichem. Utr. 1852.

Hartelijke toespraak ter herdenking aan de 25-jarige ambtsbediening in de Gemeente, 23 Junij 1861, over Psatm CXVI:12-14. Amst. 1861.

‘Lublink Weddik’ (dus eindigt de Heer Meppen zijn Levensschets) ‘was een diep gevoelig, edel denkend mensch, eenvoudig, en waakte voor alle aanmatiging, bezield door opregten waarheidszin; hulpvaardigheid en dienstvaardigheid onderscheidden hem. Hij was door vele beproevingen in de jengd reeds, en ook op rijperen leeftijd gelouterd; hij had doorgaans een tint van ernst, door wie hem minder kenden ten onregte voor stroefheid gehouden, opmerkend en nadenkend, als hij zich in gezelschap van velen bevond, deelde hij zich bij voorkeur in kleinere kringen, aan meer vertrouwden mede.

“De geest, die uit de geschriften van Lublink Weddik straalt, was hem eigen in al zijn denken en doen. Liefderijk echtgenoot en vader, belangstellend leeraar en vriend, was hij in waarheid in geheel zijn leven een aanbevelingsbrief van Christus.” Hij was lid der Maatschappij van Ned. Letterk. te Leyden, huwde de oudste dochter van den vermaarden com-

[p. 688]

ponist J.W. Wilms, tot wiens gedachtenis hij een belangrijk stuk in de Tijd (Aug. 1847) plaatste.’

Hij stierf den 7den November 1862, in ruim 62jarigen ouderdom. Zijn portret bestaat.

Zie Lerenssch. van L.W. door K.N. Meppen, in Hand. der Jaarl Verg. van de Maats. van Ned. Lett 1864; T.J. Domela Nieuwenhuis, B.T.L.W. als Prediker beschouwd, Amst 1864. Oud en Nieuw uit de Gesch. der Ned. Luth. Kerk, uitgegeven door J.C. Schultz Jacobi, 1863.