Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 11

[Joseph Ledel]

LEDEL (Joseph) geboren te 's Gravenhage den 3den Jan. 1779, zoon van Jacobus Ledel, die officier in Oostenrijksche dienst is geweest en van Cornelia van der Laan, geboren te Leiden.

Van zijne vroegste jeugd bestond bij hem de lust tot de krijgsdienst, ofschoon zijne ouders en vooral zijne moeder al het mogelijke deden om hem tot andere gedachten te brengen. In Junij 1794 verliet hij op zijn vijftiende jaar en zonder weten van zijne ouders de kostschool, en nam dienst als vrijwillig jager bij het korps van Liga, dat het volgend jaar werd afgedankt. In datzelfde jaar ontsnapte hij op nieuw de kostschool, om dienst te nemen als soldaat bij het Bat, halve brigade, waarvan hij teruggevorderd, eindelijk met toestemming der ouders als kadet bij hetzelfde Bat. aangenomen, en in 1799 tot 2de luitenant bij het 1ste bat jagers werd bevorderd. Gedurende dien tijd nam Ledel deel aan de veldtogten in Brabant, Duitschland en Noord-Holland, bij welke laatste gelegenheid hij door de Engelschen krijgsgevangen werd gemaakt. In 1802 tot 1ste luitenant bevorderd, werd hij (gehuwd zijnde met Maria Helena Johanna Margaretha, dochter van Gesseler te Lintelo, destijds advokaat fiskaal en burgemeester van Doesburg), overgeplaatst bij het 5de bat. koloniale jagers, en vertrok naar Suriname, alwaar hij, in

[p. 229]

1803 tot kapitein bevorderd werd en tot de invasie der Engelschen in 1804 verbleef. In 1807 en 1808 deelde hij in de veldtogten in Pruissen, woonde de blokkade van Straalsund bij en deed zich bij elke gelegenheid als een dapper officier kennen. In 1812 maakte hij den ongelukkigen veldtogt in Rusland mede, maar werd bij de Beresina gevangen gemaakt, in welke treurige en harde gevangenisschap hij tot 1814 bleef. In Nederland teruggekeerd, vroeg hij zijn ontslag uit de Fransche dienst, dat hij bekwam als chef de bataillon, waartoe hij reeds in 1812 was voorgedragen. Hij werd intusschen hier als kapitein ter dispositie van het dep, van oorlog gesteld, en eerst in 1815 tot majoor benoemd. Onder zijne bijzondere feiten mag niet verzwegen worden het nemen van een vijandelijk schip in 1810, als kommandant van eene mobiele kolonne in Oost-Friesland, hetwelk onder bescherming van twee Engelsche oorlogschepen op de Jahde lag, en waarvoor hij en zijne soldaten de opbrengst van het schip en de lading van den keizer tot belooning ontvingen. Deze gebeurtenis herinnerde zich de keizer bij eene revue, tijdens den togt naar Rusland, vragende: ‘Est ce vous capitaine, qui a pris ce batiment Anglais?’ en benoemde hem tot ridder van het legioen van eer, welke orde hij evenwel door daarop volgende omstandigheden nimmer heeft ontvangen. Zoodra was in 1826 de roepstem om vrijwilligers voor Java niet gehoord, om den oorlog, destijds door Dipo Negoro gevoerd, te doen eindigen, of Ledel bood, ofschoon zeer lijdende aan de heerschende ziekte te Groningen, ook zijne diensten aan en vertrok in datzelfde jaar, tot luit. kolonel bevorderd, met het linieschip de Zeeuw naar Java. Wij kunnen over zijne gewigtige diensten en heldenfeiten daar, getuigen van zooveel moed, beleid en volharding, niet genoeg uitweiden; maar de menigvuldige gevechten, die hij aan deze en gene zijde van de Progo heeft geleverd, hebben veel tot den val van Dipo Negoro bijgedragen, waarvoor hem dan ook, bij twee opvolgende besluiten van Z.M. den koning, in 1828 de Militaire Willems-orde van de 4de en 3de klasse werd geschonken. In 1830 in het vaderland teruggekeerd, en naauwelijks van zijne doorgestane vermoeijenissen en ziekten hersteld, bood Ledel zijne diensten, bij het uitbreken van den opstand in België, op nieuw aan en werd spoedig tot bevelhebber van geheel Vlaanderen, en later alleen van het Westelijk gedeelte aangesteld. ‘Dat is,’ had Z.K.H. Prins Frederik tegen hem gezegd, juist een kolfje naar uwe hand Ledel!’

Met geringe magt en veel beleid bood hij, in weerwil van zeer vele moeijelijkheden, niet alleen moedig tegenstand, maar zuiverde binnen korten tijd het land van een overgroot getal van vijanden; terwijl hij overal gepaste maatregelen wist te nemen, om overrompeling te voorkomen. Daarvoor benoemde

[p. 230]

Z.M. hem, den 20sten Nov. 1830, tot ridder der orde van den Ned. Leeuw; werd hem door gedeputeerde Staten van de prov. Zeeland, een prachtigen gouden eeredegen met fraai gewerkte zilveren schede aangeboden, voorafgegaan door een schrijven van den gouverneur dier provincie, met de betuiging, dat men het behoud van Staats-Vlaanderen naast God, aan zijn moed en beleid te danken had, en werd hem tevens door een deputatie van het Dep. Tot Nut van het Algemeen te Doesburg, waar zijne familie woonde, uit erkentelijkheid eene prachtige gouden snuifdoos aangeboden; terwijl hij in December 1830 tot kommandant van de 9e afdeeling infanterie, en in Maart 1831 tot kolonel werd bevorderd en tevens het kommandement van Staats-Vlaanderen bleef behouden. Ook gedurende den tiendaagschen veldtogt leerde men Ledel als een veldheer kennen, waarop het vaderland trotsch kan zijn, en is door zijn beleid de toen veroverde Kapitalendam, waarop zeer veel prijs werd gesteld, ook na het herstel van den vrede, in ons bezit gebleven. Eene eervolle vermelding op de legerorde, was toen het bewijs van de bijzondere tevredenheid van Z.M.

Ledel was in den waren zin des woords soldaat, en had steeds zijn leven veil voor het welzijn en behoud van koning en vaderland; hij bezat bij een vast, opregt en braaf karakter een helder oordeel en veel taktische kennis, verloor in het midden van gevaren nimmer den moed en nimmer die bedaardheid, welke hem zoo dikwijls in den nood behulpzaam was en uit de gevaren redde. Ofschoon steeds vooruit, den vijand te gemoet of in het midden des gevechts, zoo werd hij toch nimmer gewond, en wij willen bij deze gelegenheid verhalen, hoe zonderling hij wel eens aan dergelijke gevaren is ontsnapt.

Bij gelegenheid dat men hoopte in een der gevechten tegen Dipo Negoro, dezen gevangen te zullen krijgen, en de overste Ledel zijne manschappen aanbeval den marsch te bespoedigen, riep hem een flankeur toe! ‘Ja overste, U hebt goed praten, wij zijn te voet en U te paard!’ In een oogenblik was hij van het paard en noodzaakte dezen flankeur het te bestijgen, die evenwel naauwelijks eenige minuten was voortgereden of van het paard werd afgeschoten. Geene liefhebbers meer vindende, besteeg de overste even koelbloedig zijn paard weder, en volgde met dezelfde gerustheid zijn weg.

Hij was behalve met de Milit. Willems-orde 3de klasse en de orde van den Ned. Leeuw, ook met de achtkante bronzen medaille van Java en het Metalen Kruis versierd, en telde 40 effective dienstjaren. Hij overleed den 17den Junij 1835, in den ouderdom van 56 jaren te Oostburg aan hevige bloedbrakingen, waartoe belangrijke lever- en miltvergrootingen aanleiding gaven, die èn door de Groningsche

[p. 231]

ziekte en de Indische buikaandoeningen en de Zeeuwsche koortsen veroorzaakt waren. Door de gezamenlijke officieren, die in Zeeland onder zijn kommando zijn geweest, is een monument op zijn graf te Oostburg geplaatst, als bewijs van algemeene hoogachting en erkentelijkheid.

De kinderen van Ledel zijn:

Jenny Henriette Cornelia Ledel, geboren te Doesburg den 3den Nov. 1805 en den 11den derzelfde maand aldaar overleden; Eloïse Jenny Henriette Cornelia Ledel, geboren te 's Bosch den 9den April 1807; Jeannette Jacqueline Josephine Ledel, geboren te Groningen den 6den Junij 1809, gehuwd met Godfried August Baum, 1ste officier van gezondheid, thans te 's Hertogenbosch; Julianus Dorotheus Unius Ledel, geboren te 's Hertogenbosch den 15den Julij 1811, thans kapitein bij het 1ste regement infanterie, gehuwd met jonkvr. Ruphine Françoise Josephine de Roy van Zuidewijn; Marie Josephine Ledel, geboren te Antwerpen den 21sten Nov. 1815, overleden te Doesburg den 9den October 1856. Zij was gehuwd met den gepensionneerden majoor van het O.I. leger, Johannes Jacobus Verstege, overl. den 18den October 1859 te Doesburg.

Zijn portret in steendruk, door Trap, naar G.J. Bos, is in de Cadsandria, 1858.

Uit familie-papieren bijeengebragt. Zie ook Cadsandria, 1858. bl. 163-240.